(19.06.2021)
COVID-19, “2019 Koronavirus Hastalığı” anlamına gelir. COVID-19 etkeni (SARS-CoV2) hayvan kaynaklı bir virustur. İnsandan insana damlacık enfeksiyonu, temas ve bazı durumlarda havada asılı kalan partikuller yolu ile bulaşır. SARS CoV-2 ile enfekte olan gebelerin buyuk coğunluğunun hafif ya da orta derecede soğuk algınlığı/grip benzeri hastalık gecirmesi beklenmektedir. Ancak gebeler, gebelik sırasında meydana gelen, azalmış akciğer kapasitesi, artmış oksijen tuketimi yanı sıra, bağışıklık sisteminde meydana gelen fizyolojik değişiklikler nedeni ile komplikasyon riski acısından yuksek risk altındadır.
Mevcut bilgiler ışığında, COVID-19 ’un, gebelerde duşuk veya teratojenite riskini arttırdığına dair bir kanıt bulunmamaktadır. Vertikal geciş olasılığı ve ayrıca muhtemelen annedeki hastalığa yonelik tıbbi mudahalelerin bir sonucu olarak ucuncu uc ay icerisindeki erken doğum sıklığında yaklaşık olarak 3 kat bir artış vardır. Gebe kadınlarda COVID-19 nedeni ile olum oranları %0,4 ile %2 arasında değişmektedir. Bu oran gebe olmayan kadınlara gore %70 daha yuksektir. Bununla birlikte, COVID-19 nedeni ile hastaneye yatırılan gebe kadınların, enfeksiyonu olan ve gebe olmayan kadınlara oranla yoğun bakım unitesine (YBU) kabul edilme olasılığı daha yuksektir.
Tum dunyada sağlık otoriteleri, COVID19 aşıları ile ilgili olarak aşı uretimini, diğer yaygın olarak kullanılan tum aşılardan farklı olarak onay sureclerinin dışında tutarak benzeri şimdiye dek gorulmemiş bir bicimde ve hızda aşı geliştirilmesinin yolunu acmışlardır. Geliştirilen aşılar mRNA aşıları; İnaktif aşılar, Rekombinant alt unite aşıları ve Adenovirus vektor aşıları olmak uzere farklı tiplerde yapılmıştır. Tum Dunyada 4 farklı tipte; 2 ’si mRNA, 3 ’u Viral Vektor, 2 ’si İnaktif Virus ve bir adet de Rekombinant antijen aşıları olmak uzere toplam 8 aşı, Faz 3 calışmalarını tamamlayarak bir kısmı uretildikleri ulkelerde, bir kısmı da Dunya Sağlı Orgutu (DSO) tarafından ACİL KULLANIM İZNİ almıştır.
ACİL KULLANIM İZNİ: Bulaşıcı hastalıklar kapsamında kabul edilen, halk sağlığını ciddi olarak tehdit eden istisnai durumlarda kullanılacak olan ve aşının ruhsatlandırılması icin gerekli veriler sağlanıncaya kadar sorumlu kurum tarafından verilen ve suresi belli olan gecici bir izindir.
Şimdiye dek acil ceşitli kuruluşlar tarafından acil kullanım izni verilen aşılar aşağıda gorulmektedir.
Ceşitli kuruluşlar tarafından Acil Kullanım İzni verilen COVID-19 Aşıları.
FDA: Food&Drug Administration, DSO: Dunya Sağlık Orgutu, EMA: European Medicines Agency.
Farklı COVID-19 aşılarının hastalığa yakalanmayı ne olcude onlediği veya bulaşmayı ne olcude sınırladığı belirsiz olmasına karşılık, ilk elde edilen veriler aşıların, bir kişinin enfekte olması durumunda hastalığın suresinde ve şiddetinde azalma olduğunu gostermiştir. Bu aşılardan mRNA aşıları Amerika ’da 20.000 gebeye uygulanmıştır. CDC aşı guvenliği izleme programındaki V-safe veritabanında, 19 Şubat 2021 itibariyle 275 tamamlanmış gebelik dahil olmak uzere 1.815 gebe kadınının sonucları yayınlanmıştır.
Bugune kadar, gebelik sırasında uygulanan mRNA COVID-19 (Moderna ve Pfizer BioNTech) aşıları ile ilgili gestasyonel DM, preeklampsi, IUGR, duşuk oranları, olu doğum oranları, erken doğum ve yeni doğan olumleri yonunden beklenmedik bir sonuc gozlemlenmemiştir (Şekil 1).
Gebelik sırasında tum aşılamalar doğal olarak isteğe bağlı olarak yapılmaktadır. Ancak bu konuda bilgi aktarırken, gebelerin COVID-19 ’a yakalanma riskleri ve mevcut aşıların yararlı etkileri ve olası yan etkileri hakkındaki bilgiler temelinde bilgilendirme yapılmalıdır.
Şekil 1. Gebelikte COVID-19 aşısı uygulanmayan gebeler ile V-safe veri tabanı, 19 Şubat 2021 itibariyle 232 canlı doğum da dahil olmak uzere 275 tamamlanmış hamileliği olan1.815 gebe kadınına ait sonuclar.
Farklı COVID19 aşılarının ozellikleri Tablo 2 de ozetlenmiştir. Bu aşılardan mRNA aşılarının, inaktif virus aşılarının ve recombinant RNA aşılarının gebelikte uygulanmalarında en azından teorik olarak ve kısıtlı klinik veriler cercevesinde bir sakınca gorulmemektedir (Tablo 2).
Tablo 2.
Farklı COVID 19 aşılarının ozellikleri ve gebelikte kullanımları.
1. mRNA Aşıları (mRNA1273 MODERNA ve BNT162b2 PFIZER-BIONTECH):
mRNA aşıları daha once bu amac ile uygulanmamış olsa da, bunlar yeni bir teknoloji ile uretilen aşılar değildir. mRNA aşıları canlı bir virus icermez ve aşı etkinliğini artırmak icin bir adjuvan kullanmaz. Aşılardaki mRNA hucre cekirdeğine girmez ve insan genomunu değiştiremez. Gebe sıcanlar uzerinde mRNA1273 aşısı ile yapılan bir calışmadan elde edilen veriler malformasyonlar ve embriyotoksisite ile ilgili bir guvenlik endişesi olmadığını gostermiştir (FDA Briefing Document, 17. December. 2020).
3. İnaktif Virus Aşıları:
Cin'den iki inaktive virus aşısı CoronaVac (Sinovac Life Sciences, Beijing, Cin) ve BBIBP-CorV (Beijing Institute of Biological Products, Beijing, Cin), Hindistan'dan bir COVAXIN (Bharat Biotech, Hyderabad, Hindistan) adı altında uc inaktif virus aşısı bulunmaktadır. Bu aşılar ile ilgili, semptomatik enfeksiyonun onlenmesi icin bildirilen, değişen etkinlik oranları mevcuttur. Şiddetli COVID-19 ve olume karşı mRNA aşıları gibi benzer şekilde yuksek korumaya sahiptirler. Bu aşılarda kullanılan aluminyum hidroksit adjuvanları, veri eksikliğinden dolayı, belirlenmiş bir FDA guvenlik kategorisine sahip olmasa da, inaktive virus aşıları hamilelikte guvenli kabul edilir. Bununla birlikte adjuvan olarak kullanılan aluminyum tuzları, hepatit B, TDaP (tetanoz, difteri ve boğmaca) ve insan papilloma virusu (HPV) dahil olmak uzere bircok aşıda kullanılmaktadır. Hamilelik sırasında HPV aşıları ile bilinmeden yapılan aşılama, herhangi bir guvenlik endişesi ile ilişkilendirilmemiştir. Adjuvan olarak aluminyum tuzlarını kullanan respiratuar sinsityal virus aşısında da benzer bir guvenlik profili gozlenmiştir. Risk faktoru taşıyan gebelere onerilmektedir.
• Ozel risk grubunda olan;
o Sağlık calışanı olan gebeler
o Marketlerde, restoranlarda, alışveriş merkezlerinde calışan gebeler
o Oğretmenler
o Diğer calışanlar ile 1,5 m. den daha yakın mesafede calışmak zorunda olan gebeler
o Sigara icen gebeler
o Obez olan, diyabeti olan, kalp hastalığı olan, astım ’ı olan ve hipertansiyonu olan gebeler daha fazla risk altındadır.
• COVID-19 aşısı yapılmadan once gebelik testi yapılmasına gerek yoktur.
• TDaP aşıları ile birlikte yapılabilirler.
• Rh Uyuşmazlığı olgularında Anti D İmmun globulin ile birlikte yapılabilirler.
COVID-19 Aşılarının Yan Etkileri: Ozellikle mRNA aşılarına ait yan etkileri;
SONUC:
COVID-19 aşılarının, yararları ve riskleri hakkında yeterince bilgilendirildikten sonra tum hamile kadınlara aşılama imkÂnı sunulmalıdır.
Sağlık Bakanlığımız da web sitesindeki sağlık personeline yonelik bilgi notlarında “gebelikte, inaktif Pandemik COVID-19 aşısının (CoronaVac) uygulanmasına ilişkin veri bulunmadığını, ANCAK COVID-19 ’u ağır gecirme riski yuksek olan gebelere uygulanabileceğini bildirmektedir.
TMFTP Derneği de, YUKSEK RİSK TAŞIYAN GEBELERE (sağlık personeli AVM, restoran calışanları, oğretmenler, vb) kendi istekleri halinde sağlık bakanlığımız tarafından duzenlenen “Aşı Uygulanacak Gruplar” listesindeki yaş gruplarına gore sırası gelen gebelere mRNA (Pfizer, BioNTech) ve inaktif virus aşıllarının (Sinovac) uygulanabileceğini, Aşının gebeliğin ilk uc ayında uygulanmamasının tercih edildiğini ve Emzirme doneminde, COVID-19 ’u ağır gecirme riski yuksek olan emziren kadınlara kendi istekleri halinde aşı uygulanabileceğini onermektedir.
kaynak : Turkiye Maternal Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği | Turkiye Maternal Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği