Şiddet uygulayan cocuğun ailesi de sorumludur

Yeditepe Universitesi Hastanesi Cocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıc, son yıllarda artan cocuk ve genclerdeki şiddetin onune gecmek icin ailelere cok iş duştuğunu belirterek “Bir ailede erişkinler evde silah bulunduruyorsa ve bu silaha da kolayca ulaşılıyorsa erişkinlerin ihmali var demektir. Bir olay olduğunda cocuğun silaha ulaşabilmesinden anne babanın da sorumlu tutulmaları gerekir” diyor.

Sizce son zamanlarda cocuk ve geclerde şiddet olayları neden artış gosterdi?
Cocukların ve genclerin son zamanlarda şiddet ve ozellikle silah kullanmasıyla ilgili bir artış var. Burada en onemli sorun bir cocuğun silaha kolay ulaşabilmesi.
Oncelikle evde silah bulunması sakıncalı. Bir evde silah varsa o kullanılır. Eğer evde yaşayanlar o silahın nerede olduğunu biliyorsa ve kolay ulaşılıyorsa, silah yetişkinler tarafından kontrol altında tutulmuyorsa bu yetişkinlerin ihmalidir.

Bu konuda ailelerin uzerine duşen gorev nedir?
Cocuklar davranışlarının sonuclarını onceden tayin edemez. Cocuk somut duşunur, onun icin ceza yoksa suc yoktur. O anlık kızgınlıkla ceza almayacağını duşunerek bir karar verir. Eğer aile cocuktan haberdar değilse cocuk her şeyi yapabilir. Ayrıca eğer bir ailede şiddet uygulanıyorsa, sorunlar şiddet kullanılarak cozulmeye calışılıyorsa cocuk bu davranışı model alır.

Cocukların birine zarar vermek istemesi, şiddet gostermesini arttıran itici bir guc var mıdır?
“Her insanın icinde şiddet vardır” gibi cok kullanılan soylem aslında doğru değil. İcimizde ofke, kızgınlık gibi duygular olabilir ama şiddet kullanmak cevreden oğrenmeyle hayata gecen bir davranış bicimidir. Harekete geciren guc cevremizden aldığımız mesajlardır. Hangi davranışımıza izin verilmez, hangisine verilir biz bunu cevremizden yani aileden, okuldan medyadan oğreniriz. Eğer toplum insanın olumsuz duygularını, ofkesini acıkca başkalarına yonelik şuddet kullanarak ortaya koymasını normal karşılıyorsa, hatta destekliyorsa bu durumu delikanlılık, gucluluk olarak goruyorsa cocuk da bir sorun olduğunda şiddet uygulamayı normal gorecektir. Ayrıca “onur kulturu” diye adlandırılan toplumsal yapılarda “eğer birisi sana ya da ailene zarar vermiş ya da aşağılamışsa mutlaka onurunu kurtarmak icin şiddet kullanmalısın” şeklinde bir yaygın inanc vardır. . Buna bağlı olarak da bu kulturlerde her tur şiddet olayı normalleştirilir, bir nedeni var, bir acıklaması var, yapan kişi haklı diye duşunulur. Bu şiddeti uygulayan kişi toplum tarafından kabul gorur hatta saygı ile karşılanır. Şiddet kullanmak, onurunu kurtarmanın bir yolu olarak gorulur. İşte bu kulturel yapının, bu bakış acısının yaygınlaşması tum toplumca benimsenmesi şiddet olaylarının ozellikle cocuk ve gencler arasında yaygınlaşmasının bir başka nedenidir. Bu bakış acısının yaygınlaşmasında ben medyanın cok payı var diye duşunuyorum. Yayınlarda topluma nasıl bir mesaj verdiklerini biraz daha iyi duşunmelerini diliyorum.

Cocukların silaha yonelmemeleri icin ne yapılmasını onerirsiniz?
Cocuklar silaha ulaşabiliyorsa o silahtan sorumlu olan erişkinin işlenen suctan sorumlu tutulması gerekir. Cocuklar onsekiz yaşına gelinceye kadar kanunen anne babanın ya da kanuni olarak vesayeti ustlenmiş kişiler ya da koruma altında ise devletin kurumlarının sorumluluğu altındadır. Bu kişiler cocuğun davranışlarından sorumludur. Bu sorumluluğun gereklerini yerine getiremeyen kişilere silah verilmesi cok tehlikeli bir durum. Bu nedenle kontrolsuzce silah dağıtılmasının onune gecmek gerekir. Bir toplumda bu kadar cok evde silah bulunmasını ve silahlara bu kadar kolay ulaşılmasını ben cok sakıncalı buluyorum. Eğer toplumda bu kadar cok silah varsa Amerika’daki gibi okul taraması benzeri olayları yaşamamız an meselesi gibi gorunuyor. O nedenle silah alma konusuna mutlaka sınırlama gelmesi ve evlerde silah bulundurmanın onune gecilmesi gerekir.

Aileler neler yapabilir?
-Ailelerin cocuklarının ne zaman, nerede olduğundan ve ne yaptığından haberdar olmaları gerekiyor.
-Anne babalar ozellikle TV karşısında bazı dizileri ve filmleri cocuklarıyla birlikte izleyerek konuyla ilgili cocuğa doğru mesajların gitmesini sağlamaları gerekiyor.
-Cocuğa davranışlarının bir sonucu olduğunu ve o sonucun sorumluluğunu alması gerektiğini anlatmaları onem taşıyor.
-Başkalarına zarar vermenin, şiddet uygulamanın yanlışlığı aileler tarafından vurgulanmalı ve şiddetin bir sorun cozme bicimi olamayacağı konusunda ornek olunmalı.