Hangimiz kuralsız bir toplumda yaşamak isteriz ki !... Bu kurallar her ne kadar sevimsiz gorulseler de, yaşantılarımızı guvenli ve tutarlı hale getirdiklerinden suphesiz. Toplum kurallarının ilk oğretimi de toplumların cekirdeği Aile’de başlıyor.
Sorgusuz Uyum isteyen Tipte Kurallar:
(Ornekler sadece konuya acıklık getirmek amaclı verilmiştir, kuralların her ailenin ozeline gore değişecekleri mutlaktır)
Sağlık : "Sokakta yalınayak koşamazsın” “Kışın corapsız sokağa cıkamazsın!"
Guvenlik : "Arabanın kapısıyla oynayamazsın!"
Kanun : "Kimsenin malını izinsiz alamazsın!"
Ahlaki : "Kufur edemezsin!"
Din / İnanc : Ac insanın yanında paylaşmayacağı ekmeği yiyemezsin!"
Aile Toreleri : "Aileye ozel gunleri ailecek kutlarız"
Toplum : "Bu ulkede yaşadığımız surece karma okullarda okuyamazsın"
Bu kurallar, ozellikle yaşıtlarının kurallarının farklılığından her gelişim cağında, cocuklar tarafından sorgulanmaya tabi tutulabilir.
Cocuk : "Ama….. A…’nin evinde bunlara izin var !…
Veli : " A…’nın ailesi ve biz farklı aileleriz. Farklı aileler farklı kurallar uygularlar. Onlarınkine de saygımız var ama bizim ailemizin kuralları bize ozel."
**********
Kuralları Etkileyen Şartlar
Para : "Para durumumuza gore istediğin bisikleti alıp alamayacağımızı değerlendiririz…"
Karne Notları : "Yapabileceklerinin en iyisini yaptığını gosteren bir karne getirdiğinde…"
Uygulama Kolay Olduğunda : "Hava guzel olursa pikniğe gideriz"
Cocuğa Duşen Gorevler Tamamlandığında : "Odanı topladıktan sonra oynamaya gidebilirsin"
Yetenek Seviyesi : "Kaydıraktan kendin kayabilmek icin once merdivenlerinden kendin cıkabilmesin"
Olgunluk Seviyesi : "Sessizlik kurallarına saygı gostermek kaydıyla kutuphaneye benimle gelebilirsin"
Sosyal Davranış : "Başka cocuklarla oyuncak paylaşabilirsen ve iyi gecinirsen oyun gurubuna katılabiliriz"
Şartlar cocuk tarafından uyum gosterildikce kuralları uygulamaya devam edilebilir, ama cocuk tarafından tepki ve isyanla karşılanıyorsa ya koyulan kural cok katıdır yada cocuğun yetenek ve cağının cok uzerinde olabilir. Cocuğunuzun gelişim cağı, yaşı ve yetenekleri goz onunde tutularak yeniden incelemeniz gerekebilir.
**********
Kuralların Tutarlı Uygulanabilmeleri İcin:
Kurallar konusunda acıklamalar kesin ve kısa olmalıdır.
Simdiki zamana uygulanmalıdır. Gecmis ve gelecekle konuyu ekleyerek cocuğun aklı karıştırmamalıdır.
“Ben cocukken…” yada “Başka cocuklar… turunden nutuklar yapılmamalıdır.
Ozne olarak "Ben" kullanımına dikkat edilmeli (orn. "BEN yalınayal sokakta dolaşılmasını sağlıklı bulmuyorum" şeklinde kuralın kaynağı size bağlanmalıdır. Boylece cocuk kuralın sırf kendine bir yasak olsun diye değil velinin duşuncesiyle ilgili oldugu anlayışını kazansın. "Annem, sokakta yalınayak dolaşırsak, ayağımıza birşey batar ve Tetanoz oluruz diye duşunuyor. O yuzden dışarı cıkarken ayakkabımı giymeliyim" şeklinde algılayabilirse kuralı aklına yerleştirmekte zorluk cekmez.).
Durust olunmalı.
Ayrıntılar uzerinde tartışılMAmalı.
Kimseye suc atılmamalıdır (Orn. "Aslında ben de inanmıyorum bu kurala ama baban boyle olmasını istediği icin yasak koyuyoruz" gibi. Cocuk, sizin de gerekliliğine inamadığınızı bildiğinden, kuraldan kacmak icin elinden geleni yapacaktir).
Aile icinde, kuralın olmaması gerekcesiyle ilgili fikirleri de, dinlemeye ve değerlendirmeye ozen gosterilmeli.
Konular / olaylar teker teker ele alınmalı. Başka kurallarla karıştırılmamalıdır
Kuralların Kalıcı ve Tutarlı olabilmesi icin haklı cıkmak iddiası ile değil cozum aramak amacıyla davranılmalı.
**********
Deney:
Bir kağıdı uc kısıma ayırın. İlk kısmına dilediğinizce karalama yapın. İkinci kısmının ortasına kucuk bir kare cizin. Son kısıma da olabildiğince geniş bir oval cizin.
Tamamladıktan sonra bunları yaparken neler hissettiğinizi duşunun.
Orn: karalama yapmak ……. hissettirdi,
Kare cizmek …… hissettirdi.
Oval cizmek ….. hissettirdi gibi.
Ve bu duşuncelerinizi hic olmazsa kendiniz icin yazıya dokup bakın.
Tahmin ettiginiz gibi; "karalama" kuralsız ve karmaşık bir dunyanın icinde olan veli/cocuk’u temsil ediyor. uzmanlar bu tur velilere "Kararsız" ve tutarlı olmamak anlamına 'omurgasız veli' gibi adlar veriyor...
Dar ve ufak "kare" otoriter ve kısıtlayıcı, yasak dolu veli / cocuk tanımına giriyor.
Geniş oval ise surekli gelişmeye hazır ve ozenle uğraşarak ve takım ruhuyla kurulmus kuralların tutarlılığı icindeki anne / veli ilişkisini işaretliyor. Bu velilere kimi uzmanlar "omurgalı veli" tanımını kullanıyorlar.
Oval cizmek eylemde bile en cok emek ve ozeni isteyeni. Omurgalı veli tanımına girmek, kuralları mantık ve gerceklilik cercevesinde kurup zaman zaman analiz edebilmek oldukca emek isteyen bir iş ama sonucu sembolize ettiği yumurta gibi de en besleyeni olanı. Hem veliyi hem de cocuğu… Ve aileyi anlayış ve sevgi cemberi icinde birleştireni…