Endometriozis nedir
Endometriozis tedavisi
Endometriozis hastalığı cok fazla duyulmasa da kadınlar arasında oldukca yaygın olan bir hastalıktır. Kadın hastalıklarından biri olan Endometriozis hakkın da bilgi sahibi olmak isteyen uyelerimiz ve ziyaretcilerimiz icin gerekli bilgileri uzmanlardan sizler icin aktarıyoruz.
Endometriozis kadınların yaklaşık yuzde onunu etkileyen yaygın bir sağlık sorunu.
Endometriozis, normal olarak rahim ceperinde olması gereken endometriyal dokuların vucudun başka yerlerine taşınarak oralarda yerleşmesi sonucu ortaya cıkan bir sağlık sorunu olup bu bağlamda, endometriozis en yaygın olarak karın boşluğunda oluşur. Bu biriken dokular karın ağrısı ve kısırlık gibi bircok belirtiye neden olabilir
Endometirozis sık karşılaşılan ve ureme cağındaki kadınları etkileyen bir hastalıktır. Normalde rahim icini orten zar tabakasının olması gereken yer dışında herhangi bir yerde bulunmasıdır. Endometrium dokusu ister rahim icinde isterse dışında olsun adet siklusu sırasındaki ostorojen ve progesteron duzeylerindeki yukseliş ve duşuşlere duyarlıdır. Hormonların etkisi ile buyuyen ve kalınlaşan doku, hormonlardaki azalmayla beraber kanayabilir. Rahimin icindeki endometrial dokunun aksine bu hatalı yerleşmiş dokudan koken alan kanın dışarıya akışı yoktur. Ortaya cıkan kan birikerek kistleşebilir ya da cevre dokulara yerleşebilir. endometriozis tamamen ostorojen hormonuna bağımlı bir hastalıktır.
NEDENİ NEDİR?
Kesin nedeni halen bilinmemele birlikte bu konuda en yaygın kabul goren teori, adet kanamaları sırasında dokuların fallop tuplerinden gecerek karın boşluğuna yerleşmesi ve burada gelişmesidir.
Endometrioziste kalıtsal yatkınlığın onemli bir faktor olduğu duşunulduğunden, annenizde ya da aile icinde başka bir kadında endometriozis olması sizde de olma olasılığını artırır.
NASIL TANI KONULUR?
Kadının yumurtalıklarında oluşması durumunda, endometriozis her zaman olmamakla birlikte ultrason işlemi ile gorulebilir. Kesin tanı yalnızca laparoskopi işlemi ya da acık ameliyatla konulabilir.
Laparoskopi, karındaki ufacık bir kesiden kucuk bir teleskop yerleştirilerek yapılan bir işlemdir.
Laparoskopi hastalığa tanı konulmasında yararlı bir işlem olup, ayrıca hastalığın ciddiyetine ilişkin fikir de verir. Bu işlem ayrıca, doktorun sizin icin en iyi tedavi planını hazırlamasında da yardımcı olur.
Konulan tanının doğrulanması icin bir patoloji testi ya da ‘biyopsi’ yapılır. endometriozis belirtileri bazen diğer sağlık sorunlarıyla karıştırılabildiğinden, bu testin yapılması onem taşır.
ENDOMETRİOZİS NE TUR SORUNLAR YARATABİLİR?
Endometriozis bircok kadında hicbir belirti gostermemesine ya da sorun yaratmamasına karşın, durum her zaman boyle olmaz.
Endometriozisin yaygın belirtileri şunlardır:
Ağrılı adet
Ağrılı cinsel ilişki
Adet oncesinde karın ağrısı
Sırt ağrısı
Enerji azlığı
Dışarı cıkarken ağrı olması.
Bu belirtilerin tumunun başka nedenleri de olabilir.
Hastalığın başka belirtileri gorulmemesine karşın, hamile kalmakta gucluk ceken bazı kadınlarda endometriozise rastlanmaktadır.
ENDOMETRİOZİS DOĞURGANLIĞI NASIL ETKİLER?
Bircok nedeni olan kısırlığın ayrıca herhangi bir ciftte birden fazla nedeni de olabilir. Hamile kalmakta gucluk ceken kadınlarda endometriozis hastalığı olabilir. Bu kadınların cok azında endometriozisin neden olduğu yara dokusu Fallop tuplerinde tıkanıklığa yol acar.
Coğu kadında endometriozisin doğurganlığı etkileme nedenleri henuz bilinmemekle birlikte bu konudaki teoriler aşağıda belirtilenleri kapsar. Endometriozis:
Dollenme olasılığını azaltan yumurtalar icinde oluşur
Spermleri olduren doğal toksinler uretmektedir.
Evreleri
Endometriozis hastalığın yerleştiği bolge, yayılımı, derinliği ve buyukluğune gore evrelenir.
Evre 1 minimal hastalığı,
evre 2 hafif,
evre 3 orta ve
evre 4 ise şiddetli endometriozisi ifade eder. Hastalığın evresi ile yarattığı şikayetler arasında direkt bağlantı yoktur.
Endometriozis kotu huylu bir hastalık mıdır?
Endometriozis kendisi kotu huylu bir hastalık değildir. Ancak yapılan calışmalarda endometriozis hastalarında meme, yumurtalık ve bazı dolaşım sistemi kanserlerinin gorulme oranlarında artış saptanmıştır ancak bu kanserler ile endometriozis arasındaki ilişki acık değildir. Bazı araştırmacılara gore endometriozis hastalarında belirli kanser turlerinin fazla gorulmesinin nedeni bu hastaların kullandığı ilaclar olabilir. Benzer şekilde endometriozis hastalarının yakın takip altında olmaları nedeni ile hastalıktan bağımsız olarak gelişen kanser daha erken donemde tanınıyor olabilir.
Tedavi
Endometriozisin kesin ve kalıcı tedavisi yoktur. Uygulanan tedavilerin amacı ağrıyı gidermek ve infertiliteyi ortadan kaldırmaktır. Bu amacla tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Tıbbi tedaviler endometriozisin os******e bağımlı bir hastalık olması prensibine dayanır. Hamilelik ve menopoz endometriozis oluşumunu engelleyen iki doğal durumdur. Hormonal tedavilerde amac bu iki doğal durumu taklit etmektir. Her iki durumda da endometrium uzerindeki ostrojen etkisi ortadan kalkacağından yanlış yerde yerleşmiş olan endometrial dokunun da baskılanması beklenir.
Gebelikte gorulen hormonal durumu taklit etmek icin doğum kontrol hapları kullanılırken, menopozu taklit etmek amacıyla danazol ya da GnRH analoğu adı verilen ilaclar kullanılmaktadır. 3-6 ay suren bu tedavide kan ostrojen duzeyi doğal menopozda olduğu gibi cok duşuk seviyelere inmektedir. Genellikle ayda bir kez yapılan enjeksiyonlar şeklinde uygulanan GnRH analog tedavisi oldukca pahalı bir tedavi şeklidir. GnRH analogları uzun sureli kullanımda kemik erimesi ateş basması gibi menopoz sonrası gorulen yakınmalara neden olabileceğinden os****** iceren ilaclar ile birlikte verilebilir. Add-back tedavi adı verilen bu durum tezat gibi gorulebilir. Ancak amac kan os****** duzeyini endometriozisi baskılayacak kadar duşuk ve kemik erimesine neden olmayacak kadar yuksek bir aralıkta tutmaktır.
Yapılan calışmalar endometriozisde uygulanan tıbbi tedavilerin ağrıyı gidermede etkili olduğu ancak infertilite uzerinde olumlu bir etkisinin olmadığını gostermektedir. Bu nedenle kısırlık nedeni ile başvuran hastalarda tıbbi tedavi onerilmez.
Şiddetli endometriozis olgularında tercih edilmesi gereken tedavi yaklaşımı cerrahidir. Ozellikle laparoskopik cerrahi tekniklerde yaşanan gelişmeler bu hastaların etkili bir şekilde tedavi edilmelerine olanak sağlamaktadır. Orneğin cukulata kisti cıkartılan hastaların %50'si 6 ay icinde tedaviye gerek kalmadan hamile kalmaktadır. Anatomik duzenin yeniden sağlaması hem ağrının giderilmesinde hem de ureme potansiyelinin arttırılmasında son derece onemlidir.
Yardımcı ureme teknikleri
Kısırlık nedeniyle tedavi edilen bir kadın cerrahi sonrası 6 ay icinde kendiliğinde hamile kalamamış ise bir sonraki secenek yardımcı ureme teknikleridir. Eğer tupler acık ise aşılama denenebilir. Aşılamanın da başarısız olduğu durumlarda ise son alternatif tup bebek uygulamasıdır. Bu grup hastalarda ozellikle buyuk cukulata kisti cıkartılmış ise yumurtalıkların rezervinde bir azalma beklenebilir. Ayrıca bilinmeyen bazı nedenlerden dolayı bu endometriozis olgularında dollenme oranlarında duşukluk gorulebilmektedir.