Insanlari, ozguven acisindan uce ayirabiliriz: Ozguveni dusuk ya da hic olmayanlar; ozguveni ortalama olanlar; ozguveni cok yuksek olanlar.

Ozguven dusuklugune ne yol aciyor? Aslinda hepimiz dunyaya esit bireyler olarak geliyoruz. Bazilarimiz muzik ya da resim gibi ozel alanlarda dogustan yetenekli olabilir. Ancak ozguven sonradan ogrenilen veya kaybedilen bir ozellik. Herhangi bir bebek ya da cocuk cevresini tanima, kurcalama, harekete gecme konusunda istekli ve arzuludur. Ancak bazi bebekler ve cocuklar; bir yaslarindan itibaren cevresindekileri tanima ve kurcalama bakimindan daha ozgur davranirken; bazilari davranmaz. Bunun nedeni cocuk degil, cocugu yetistirenlerin tavridir.

Simdi uc cocuk hayal edelim. Ucu de zekÂlari ortalama ve siradan cocuklar. Birinci cocugun her yaptigina kiziliyor; surekli hatali oldugu vurgulaniyor; surekli olarak elestiriliyor ve kendisine kotu sifatlarla hitap ediliyor. Cocuga 'otur, yerinden kalkma' deniyor. Ikinci cocugun yaptiklarinin coguna kiziliyor, sik sik hatali oldugu vurgulaniyor; siklikla elestiriliyor ve kendisine bazen iyi bazen de kotu sifatlarla hitap ediliyor. Cocuga odaklanilmiyor; ama cocugun da hareketlerinin kisitlanmasi egilimi hakim. Ucuncu cocugun yaptiklari konusunda ince ayrimla yaklasiliyor ve cocugun hatali davranislari nazikce belirtiliyor. Cocuk surekli olarak olumlu yonden elestiriliyor. Kendisine sik sik olumlu sifatlarla hitap ediliyor. Cocuk yeni deneyimler icin cesaretlendiriliyor. Bu uc cocuk buyuyor. Birinci cocuk okulda guclukle basarili oluyor. Zor arkadaslik kuruyor. Kendini ifade etmekte zorlaniyor. Karsi cinsle konusmakta zorlaniyor. Daha zor ogreniyor. Kolej ve universite sinavlarinda basarisiz oluyor. Ikinci cocuk okulda ortalama basari elde ediyor. Cok sayida olmasa da arkadas edinebiliyor. Cekingen degilse de sosyal girisken olarak tanimlamaz. Kolej sinavlarini kazanamiyor ama universite sinavini kazaniyor. Ucuncu cocuk okulda bazi derslerde cok basarili; bircogunda da basarili. Populer ve cok arkadasi olan bir cocuk. Sosyal girisken ve kendini her ortamda ifade ediyor. Gorevlere talip oluyor. Irili ufakli basarilari var. Kolej ve universite sinavlarini kazanacagini dusunuyor ve kazaniyor.

Baslangicta esit olan bu uc cocugun, ilerleyen donemde esit olmadigini dusunebilirsiniz. Aslinda kapasite olarak esitliklerini korumaktadirlar. Kendilerine olan ozguvenlerine iliskin farklari, kendilerinden degil, onlara diger insanlarin davranislarindan kaynaklaniyor. Insanlarin bize olumsuz sozler soylemesi ve olumsuz davranislarda bulunmasi aslinda bizim degerimizi azaltmaz.

Bu anlamda ozguveni hic olmayan insanlarin ana sorunu, kendilerine guvenemeyecek insan olmalari degil, kendilerine guvenebileceklerine inanmamalaridir. Bu inanci, kendi kendilerine degistirmeleri sorunu cozecektir. Ancak bunu yapamayacak olurlarsa ozguveni yuksek ucuncu cocugun formulu ise yarayabilir.

Ucuncu cocugun kendine olan guveninin artmasi, baslangictan itibaren irili ufakli projelerde basari elde etmesi ve deneyim kazanmasidir. Kucuk projelerde elde edilen basarilar, buyuk projelere baslamak icin cesaret vermektedir. Ayrica bu basarilar, cevremizdeki insanlarin yorumlarini onemsiz hale getirmekte ya da yorumlari olumluya donusturmektedir. Kisi kac yasinda olursa olsun, ozguveni hangi seviyede olursa olsun, mevcut ozguvenin izin verdigi bir denemeye cesaret etmek; onda basari kazanmak, ozguven seviyesini yukseltecektir​