Aşağıdakilerden en az dordunun olduğu ,genc erişkinlik doneminde başlayan ,başkalarının davranışlarını kotu niyetli şeklinde yorumlayıp, devamlı olarak guvensizlik ve kuşku duyma halidir.

1-Yeterli bir temele dayanmaksızın başkalarının kendisini somurduğunden , aldattığından ya da kendisine zarar verdiğinden kuşkulanır.
2-Dostlarının ya da is arkadaşlarının kendisine olan bağlılığı ya da guvenilirliği uzerine yersiz kuşkuları vardır.
3-Soylediklerinin kendisine karsı kotu niyetle kullanılacağından yersiz yere korktuğundan dolayı sır vermek istemez.
4-Sıradan sozlerden ya da olaylardan aşağılandığı ya da gozdağı verildiği biciminde anlamlar cıkartır.
5-Devamlı kin tutar, haksızlıkları, gormezden gelinmeyi ya da onur kırıcı davranışları affetmez.
6-Başkalarınca hissedilmeyen ama kendisince algılanan , karakterine ya da saygınlığına saldırıldığı seklinde bir yargıya vararak, ofke ya da karşı saldırı ile birden tepki gosterir.
7-Haksiz yere, esinin ya da arkadaşının sadakatsizliğiyle ilgili kuşkulara kapılır.

Bu kişiler is arkadaşları veya dostlarının guvenilirliği ya da kendilerine bağlılıkları konusunda yersiz kuşkulara sahiptirler.Başkaları ile paylaştıkları konuların kendilerine karsı kullanılacağından korktuklarından dolayı cevrelerindekilere guvenmeye ya da yakınlaşmaya isteksizdirler. Kendilerine yoneltilen kişisel soruları bu nedenle yanıtlamayı reddedebilirler. Kendilerine yapılan iltifatları bile yanlış yorumlayıp, zıt anlamda kabul edebilirler. Kendilerine yapılan yardim onerilerini “yetersiz gorulme”olarak algılayıp,geri cevirirler. Kıskanclık duşuncelerini destekleyen onemsiz kanıtlar toplayabilirler.İhanete uğramamak icin yakın ilişkilerinde kontrolu ellerinde bulundurmak isterler. Surekli esinin yada arkadaşının nerede olup,ne yaptığını izlemeye calışır.

Bu kişilerin davranış tarzları:

Genelde gecinmesi zor kişilerdir. Birebir ilişkilerinde coğunlukla sorunlar yasarlar, kuşkuları nedeniyle uzak dururlar,soğuk gorunebilirler,sevgi gostermeyebilirler. Kavgacı ve kuşkucu nitelikleri karsısındakilerde de sert tepkiler doğurabilir, bu da onların beklentilerini gercekleştirir. Guvensizlikleri nedeniyle kendi baslarına yeterlilik gereksinimleri yuksektir. İlişkide olduklarını surekli kontrollerinde tutma ihtiyacındadırlar. Eleştiriye aşırı duyarlı olup,cephe alabilir, işbirliğine girmezlerken kendileri diğerlerini eleştirmeye,yakınmaya eğilimlidirler.

Kendi yaptıkları yanlışlıklarda bile kendilerini sucsuz gorup, başkalarını suclarlar. Farz ettikleri tehditlere karsı yasal yollara başvurabilirler. Başkalarına da bazı kişi ve durumların bu ur algılanan ozelliklerini onaylatma ihtiyacı icindedirler. Kişilik yapılarının altında gerceklere uymayan,hayali aşırı buyukluk, gucluluk duşunceleri vardır. Kendilerine yakıştıramadıkları eksiklik ve yanlışlıkları yansıtma ( projeksiyon) denen bir savunma mekanizmasıyla karsılarındakilere yansıtırlar.

Toplumda farklı sosyokulturel gruplar, değişik etnik gruplar ya da başka sosyoekonomik duzeydeki kişilere yonelik olumsuz onyargılı duşuncelerle hareket edebilirler. Benzer paranoid duşunceleri olan ya da kolay ikna olan kişilerle bir araya gelip,gruplar ya da inanc sistemleri oluşturabilirler.

Bu kişiler başkaları tarafından plancı, iclerini acmayan, kapalı kutu, pireyi deve yapan, kıskanc,tartışmacı kişiler olarak gorulebilirler. Surekli gergin olup, kendilerini rahat ve gevsek bırakamazlar.Cevrelerinde huzursuzluk yaratırlar.Aşırı temkinli davrandıklarından girişkenlikleri kısıtlıdır.

Birlikte gorulebilen psikiyatrik bozukluklar:

-Major depresyon
-Saplantı-zorlantı boz. (obsesif- kompulsif boz.)
-Alkol-madde bağımlılığı.
-Diğer kişilik bozuklukları ( en cok sizotipal k.b.olmak uzere ayrıca narsisistik,kacıngan ve borderline k.b.)

Cocukluk veya genclik doneminde gorunumu:

Tek basına kalma, benzer yastakilerle arkadaşlıklarının iyi olmaması, kalabalık ortamlarda kaygı duyma, ders notlarının duşukluğu, aşırı duyarlılık, tedirginlik, giyim,konuşma, duşunce itibari ile kendini kısıtlama, farklı hayaller ile kendini gosterebilir.

Toplumda gorulme derecesi:

Genel toplumda % 0.5-2.5 arasında , ayaktan tedavi ile psikiyatri yataklı kurumlarında yatanlarda % 1 oranında gorulmektedir.

Kalıtımsal ozellikler:

Daha cok erkeklerde gorulmektedir.Bu kişilik bozukluğunun ailesinde kronik şizofreni olanlarda daha cok gorulduğu gozlenmiştir. ayrıca ailede sanrısal (deluzyonel boz.) paranoid tipin varlığı ile de ilişkili olduğu duşunulmektedir.

Paranoid duşuncelerin varlığı:

Mahkumlarda, multecilerde, yaslılarda, işitme kaybı olanlarda da paranoid fikirler zaman zaman artış gosterir.

Paranoid K.B.nin olası sebepleri:

Ailenin mantıkdışı ve aşırı baskıcı ezici nitelikteki ofkesinden etkilenen cocuğun bu duygularla ozdeşip, sonrasında bu saldırgan durtulerin farkında lığından kacınmak icin bu durtulerin kendinde değil, karsısındakilerde olup,kendine yoneldiği seklinde bir yansıtma mekanizması ile gercekleştiği duşunulmektedir. ayrıca bu kişilerin yetersiz, aşağılanmış ve kendilerine yardim edilemez hissettikleri, bu duyguların etkisini hissetmemek icin cevreyi sucladıkları duşunulmektedir

Tedavi:

Kişilerde guven ilişkisi kurmaya yonelik başlayan terapiler uzun sure ile surdurulebildiği takdirde basarili sonuclar vermektedir. Psikotik bozulma donemlerinde kucuk dozlarda antipsikotik grup ilac tedavisi gecici olarak kullanılabilmektedir