PREMATURE BEBEK
Anne karnındaki bebek (fetus), rahim icinde amniyon sıvısı denilen bir sıvıda buyur ve fetusun başta oksijen olmak uzere her turlu gereksinimi ve beslenmesi gebelik eşi (plasenta) aracılığı ile olur ve atıklar yine plasenta aracılığı ile atılır. Yani fetusun beslenmesi kan dolaşımı aracılığı ile olmaktadır. İşte plasentayı da etkileyecek kan dolaşımındaki sorunlar, annedeki bazı problemler, fetusun icinde bulunduğu rahimdeki bozukluklar ya da fetusun kendisine ait hastalıklar zamanından once doğuma (premature) neden olabilecektir. Bu nedenleri kısaca gozden gecirelim.
Anneye ait nedenler:
Anne yaşı: Gebe annenin yaşı doğum zamanı ile ilişkilidir. Doğum zamanından başka bebeğin anne karnındaki buyumesi, doğumdan sonraki bakım da anne yaşından etkilenir. Gec yaş gebeliklerinde Down sendromu (Mongol bebek) gibi kromozom anormallikleri, erken yaş gebeliklerinde ise annede yuksek tansiyon ile seyreden ve eklampsi olarak adlandırılan durum sıktır. İdeal gebelik yaşı 20-30 yaş arasıdır. 17yaş oncesi ve 35 yaşından sonraki gebelikler risklidir.
Duşuk sosyoekonomik duzey: Yoksulluk, kucuk yaşta gebelik, yetersiz beslenme ve yetersiz gebelik bakımı gibi nedenlerle premeture bebek doğurma riski artar. Amerika’da 1994 yılında premature bebek doğum oranı beyazlarda %9.6 iken, ekonomik duzeyi daha duşuk olan zencilerde bu oran %18.1 olmuştur.
Sık doğum: Ulkemizde maalesef gebelik kontrolu cok yetersiz olduğu gibi, iki gebelik arası sure de cok azdır. İki gebelik arasında en az iki yıl olması gerekir.
Hipertansiyon: Kan dolaşımı aracılığı ile beslenen fetus, annenin hipertansiyonundan etkilenecektir. Hipertansiyon onceden olabileceği gibi gebelikte de ortaya cıkabilir. Gebelikte hipertansiyonla beraber idrarda protein kaybı ve şişlik ile birlikte olan ve eklampsi olarak adlandırılan (eskiden gebelik zehirlenmesi denilirdi) durumunda bebeğin yanında annenin de yaşamı tehlikeye girebilmektedir. Annedeki hipertansiyon olunca doğum ağırlığı duşuk bebek yanı sıra erken doğum riski de artacaktır.
Kronik hastalık: Kalp, bobrek, akciğer, damar hastalığı gibi annedeki hastalıklar premature bebek doğum riskinin artmasına neden olurlar. Bu hastalıkların coğunda damar yapılar dolayısı ile fetus ta etkilenmektedir.
Enfeksiyon: Erken doğumların %16’sında amnion mayide enfeksiyon vardır. Enfeksiyonda vucudun salgıladığı ve vucudun savunma mekanizmasını oluşturan bazı maddeler, rahmin kasılmasına neden olarak erken doğuma neden olurlar. Bu nedenle gebe kadında idrar yolu enfeksiyonu gibi her turlu enfeksiyonun saptanarak uygun antibiyotik tedavisi ile erken doğumun onlenmesi gerekir.
Sigara veya uyuşturucu kullanma: Gebelikte sigara kullanımı, fetus ve plasentada bir yandan karboksihemoglobinin artıp oksijenin azalmasına, bir yandan da icerdiği nikotin ile premature bebek doğum riskinin artmasına neden olacaktır.
Kokain ve amfetamin gibi keyif verici ilaclar, premature doğuma neden olurlar. Kokain, plasentanın ayrılmasına ve annede hipertansiyona neden olmakta, ayrıca direk olarak rahmin kasılmasına da neden olarak premature doğuma neden olmaktadır.
Genital Nedenler:
Rahim ve doğum kanalındaki yapısal bozukluklar (orneğin rahim icinde tumor, rahimin bir zarla ikiye bolunmuş olması) premature bebek doğuma neden olurlar. Bunlardan Servikal yetersizlik olarak adlandırılan durumda duşuk ya da erken doğum olmakta, bunun icin de gebelere doğum zamanına kadar yatak istirihati verilerek erken doğum onlenmeye calışılmaktadır.
Plasental: Plasentanın incelenmesi gereken durumlardan biri de premature doğumlardır. Plasentanın ceşitli bozukluklarında duşuk doğum ağırlığı ve erken doğum riski vardır. Plasentanın yapısal bozukluklarından başka erken doğuma neden olan durumlar;
Plasenta Dekolmanı: Plasentanın erken ayrılması durumudur.
Plasenta Previa: Plasentanın yerleştiği yerin, rahimin daha alt kısımlarında olması durumudur.
Fetal Nedenler:
Hidrops fetalis: Kan uyuşmazlığına bağlı ya da başka nedenlerle vucutta yaygın şişliğin olduğu ve bir durumdur. Erken doğumdan cok bu tabloya neden olan asıl nedene bağlı bebeğin durumu ağırdır.
Coğul gebelik (ikiz, ucuz vb): Coğul gebeliklerde genellikle erken doğum olur. Bebek sayısı arttıkca gebelik suresi kısalır. İkiz fetuslarda gebelik haftası 35 haftalık iken doğum oranı normalden iki kat, 33 haftalık doğum oranı uc kat, 29 haftalık doğum oranı ise 4 kat daha fazladır. Erken doğumun nedeni, rahim ici hacimin buyumesi ve doğum kanalının genişlemesidir.
Fetal anomali : Bebeklerin %3-5′i bazı anormalliklerle doğabilirler. Bu bebeklerde erken doğum oranı daha fazladır.
Diğer nedenler:
Erken membran rupturu: Amniyon sıvısını iceren su kesesisin doğum zamanı gelmeden once acılması durumudur (Normalde doğum sırasında su kesesi acılır). Birlikte enfeksiyon riski de vardır.
Polihidramnios: Amniyos sıvısının normalden fazla olması durumudur. Artan rahim ici hacim nedeni ile erken doğum olur