Cocuklarda Horlama / Apne
Bugune kadar yapılan bazı araştırmalarda; uykuda aşırı hareket, gun boyunca fiziksel durgunluk, konsantrasyon bozukluğu, hafıza durgunluğu nedenlerinin, uykuda duzensizlik ve ust solunum yollarının kısmi tıkanıklığına bağlı olduğu bulunmuştur. Ancak burada bizi asıl ilgilendiren ve genel anlamda vucuda zararlı olan; apnedir. Apne, Yunanca bir kelime olup, tam karşılığı; nefes alma isteğidir. Uyku apne sendromu, 7 saatlik uyku suresinde 30 veya daha fazla apne sayısının olmasıdır. Bu da saatte ortalama 5 apne indeksi demektir.
Sonuc olarak horlayan bir cocuk, saatte en az 5 kere apne gecirirse, bu cocukta uyku apne sendromu var denilebilir. Bu sendromun da saatte 5-20 apne; hafif dereceli, saatte 20-40 apne; orta dereceli, saatte 40dan fazla; ciddi apne anlamında olmak uzere dereceleri vardır. Bizi ilgilendiren ve en sık gorulen apne tipi tıkayıcı apnedir. Bu da iki şekilde kendini gosterir. Biri ust solunum yolu direnc sendromu ki burada hastalar belirgin kısmi ust solunum yolu tıkanıklığı gosterirler. Ancak, burada tamamen tıkanıklık sozkonusu değildir. Oksijen doygunluğu normal seviyededir (% 95) ve kişi tıkanıklığı yenmek icin solunum cabası icindedir. Goğuste karında birbirine uyumsuz hareketler oluşur ve uykuda minik sıcramalar gorulur. Bu kişiler, uzamış solunum cabasından dolayı kalp ve damar sıkıntılarına girerler, gunduz devamlı uyuma ve halsizlik semptomları gosterirler. Diğeri ise, daha ileri evrede gorulen, gece solunum ve oksijen azalmasıdır. Hastalarda uyku sırasındaki apnede akciğerlere hava gecmez ve kişinin o anda solunumda belirgin azalma oluşur ve kanda oksijen doygunluğu onemli olcude duşer. İlaveten vucuttaki damar buzucu sistem harekete gecer ve cevre damarlarda daralma ve gecici akciğer ve kalp hipertansiyonu oluşur. Uykuda ani cocuk olumleri arasında, uyku apnesinin bu tipi bulunmaktadır. Apne esnasında oluşan bu iki olayın ardından, ust solunumun yollardaki tıkanıklığı yenmek icin yuksek goğus ici negatif basınc oluşur. Uykudan uyanma sayesinde, apne donemlerinin sonlaması sağlanır. Bu uyanma sonunda oksijen azalması durur ve normal solunuma gecilir. Hasta genellikle bu uyanmaların farkında değildir. Ancak, bozulmuş uyku duzenine bağlı olarak, gunduz uykusuzluk ve ara ara sızmalar şeklinde kendini gosterir. Normalde kişi uyanık iken, solunum istemli sinir sisteminin kontrolu altındadır. Ancak, uyurken istem dışı sistemin kontrolu altına gecer. Uykuda kişiler her 1 saatte, 1 ila 4 adet arasında değişen hızlı goz hareketi ve hızlı goz hareketi olmayan donemlerine gecerler. Hızlı goz hareketi olmayan donemde uyku daha derindir ve solunum daha duzenlidir. Hızlı goz hareketi doneminde ise, uyku daha yuzeyseldir ve ust solunum yollarının adele gerginliklerinde azalma ve bazı bolgelerde daralma oluşur. Buna bağlı olarak da, solunum iyice duzensiz olur ve oksijen doygunluğunda duşme, karbondioksitte de artma oluşur. Apne de işte bu donemde oluşur. Tedavide KBB muayenesi onemlidir.
Butun bu belirtilerin gorulmesi halinde, Endoskopik sistem ile tam bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Gerekli gorulmesi halinde, radyografiler cekilir ve 7 saatteki apne sayısını olcen uyku laboratuarına gonderilir. Geniz eti ve bademciklerde ust solunum yollarında darlığa neden olacak aşırı buyume mevcut ise bu dokuların alınması veya boyunda, burun ve genizde yer kaplayıcı dokuların cıkartılması gerekli olduğu hallerde cocuk tekniğine uygun olarak septum deviasyon cerrahisi, dil koku bademciklerinin lazer ile cıkartılması, şişman cocuklarda aclık, kan şekeri gibi sistemik incelemelerin yapılması ve diet tedavisi, tedaviler arasındadır. Buyuklerde uyguladığımız horlama ameliyatlarını ise, cocuklarda onermiyoruz. Cocuklarda oncelikle, gelişimin tamamlanmasını ve cene yapısının tam gelişmesini beklemek gerekmektedir. Horlama:
Ust solunum yollarının kısmi tıkanıklığına bağlı olarak, buradaki dokuların titreşmesi ile ortaya cıkan sestir. Tıp dilinde apne:
Solunan havanın burunda ve ağızda 10 saniye durmasıdır. Apne indeksi, 1 saatlik uyku surecindeki apne sayısıdır. Ve apnenin fiziksel nedenleri, burundan ses tellerine kadar oluşan bolgelerin patalojilerine bağlıdır. APNENİN FİZİKSEL NEDENLERİ
Burun ici nedenler:
· Burun deliklerini burun icinden ayıran oluşumun eğriliği
· Nezle
· Alerji
· Yabancı cisim
· Burun ici ve gerisinde doğumsal olarak gorulen kitle ve kistler
Geniz ve boğazlardaki nedenler:
· Geniz eti buyumesi
· Buyuk bademcikler
· Buyuk dil
· Dil arkası lenf dokusunun buyumesi
· Cenenin iskelet yapısında gelişme geriliği
· Genizde kitle
· Aşırı şişmanlık
Ses telleri ve gırtlak bolgesinde:
· İnfeksiyon
· Odem
· Kitle
HORLAMA VE APNENİN BELİRTİ VE SONUCLARI:
Tıkayıcı uyku apnesi sırasında klinik olarak carpıcı bulgular gozlenir. Uykuda sıcramalar, uyanmalar ve bozulmuş uyku duzeni oluşur. Cocuk terleyerek, bazen boğularak, cırpınmalar ile birlikte uyanır. Gunduz ise okul performansı duşer, gunduz uyuklamaları ve konsantrasyon bozukluğu oluşur. Uykuda buyume hormonu salgılandığından, uyku bozukluklarında bu hormonun salgısı azalır ve gelişme geriliği gorulebilir