Goz tembelliği erken cocukluk cağında ortaya cıkan ve bir gozun yeterince gorememesi şeklinde tanımlanabilecek bir durumdur. Goz tembelliğine her 100 kişiden 3′unde rastlanmaktadır. Goz tembelliği ancak kucuk yaşlarda tespit edilebilirse tedavi edilebileceğinden ebeveynlerin bu konuda son derece hassasiyet gostererek erken yaşlarda cocuklarının goz muayenesi olmalarını sağlamaları gerekmektedir.
Normal Gorme Nasıl Gelişir?
Bebekler doğduklarında ancak belirli oranlarda gorebilmektedirler. Gozlerini kullandıkca gorme potansiyelleri artmaktadır. İlk 9 yaş icinde gorme sistemi tam olarak gelişmekte ve daha sonra belirgin bir değişiklik olmamaktadır. Eğer bir goz tum duzeltmelere rağmen tam kapasiteli goremiyorsa bu durum kişinin hayatında olumsuz bazı etkilere yol acar. Mesela bazı mesleklerde (askerlik, pilotluk gibi) goz tembelliği olanlar yer alamazlar.
Goz Muayenesi Ne Zaman Yapılmalıdır?
Tum cocukların 4 yaşına gelmeden once herhangi bir sorun olmasa da mutlaka bir goz doktoru tarafından muayene edilmiş olması gerekmektedir. Bu arada doğumdan itibaren hem ailenin gozlemleri hem de cocuk doktorlarının bazı tespitleri ile gerekli hallerde cok erken donemlerde de goz muayenesi yapılabilir.
Neler Goz Tembelliğine Yol Acabilir?
Goz Tembelliği gozlerin normal olarak kullanılmasını engelleyen her turlu durumda ortaya cıkabilir. Coğu vakada goz tembelliğine yol acan durumlar kalıtsal olabilir. Ozellikle ailesinde goz tembelliği olan cocuklar goz doktoru tarafından mutlaka muayene edilmelidir.
Goz tembelliğinin 3 temel sebebi bulunmaktadır.
Şaşılık : Kayan gozde genellikle tembellik oluşmaktadır.
Kırma Kusurları : Mevcut olan yuksek kırma kusuru nedeni ile bir goz diğerinden cok bulanık gormekte ise bu goz gorsel gelişimini tamamlayamayarak tembel hale gelmektedir. Gorunuşte gozlerde herhangi bir problem olmadığı icin tespit edilmesi en zor olan goz tembelliği tipi budur. Aileler cocuklarının gozunde bir kayma tespit ettiklerinde hemen muayenesini sağlamakta ancak diğer durumlarda genellikle goz muayenesi okul donemine kadar gecikmekte ve bu durumda da coğu kez gec kalınmış olmaktadır. Bu nedenle 4 yaş oncesinde tum cocukların şikayet olsun olmasın, mutlak surette goz muayenesi olmaları gerekmektedir.
Saydam olması gerekli goz dokularında bulanıklık : Bu durumun başında katarakt gelmektedir. Bu tip goz tembelliği en erken gelişen goz tembelliğidir. Dolayısı ile her yeni doğanın mutlak bir cocuk doktoru tarafından son derece kolay bir test olan kırmızı yansıma testine tabi tutulması ve bir anormallik halinde acilen goz doktoruna muayenesi gereklidir. Cunku bu tip goz tembelliği cok erken ve cok derin olarak gelişmektedir. Doğumsal katarakt mumkun olan en kısa zamanda cerrahi olarak tedavi edilmelidir.
Goz Tembelliği Nasıl Teşhis Edilir?
Bu coğu kez oldukca zor bir durumdur. Cunku cocukların gorme muayeneleri 3.5-4 yaş oncesinde oldukca gucluk arzetmektedir. Daha kucuk cocuklarda ve bebeklerde sağlam gozun doktor tarafından elle kapatılması haline tepkiyi değerlendirmek gibi bir takım yontemlerle goz tembelliği olan goz tespit edilmeye calışılır. 4 yaş oncesi muayenede goz doktoru temel olarak şunları yapar. Gozlerde herhangi bir kayma olup olmadığını muayene eder. Daha sonra saydam ortamlarda herhangi bir bulanıklık olup olmadığına bakar, goz bebeği bir damla ile genişletilerek, her iki gozun refraksiyon (kırma) değerleri olculur. Burada onemli olan nokta ozellikle bir gozde, diğerinin cok uzerinde bir kırma kusuru olup olmadığıdır. Bunun dışında her iki gozdeki yuksek kırma kusurları da dikkate alınır. Kırma kusuru muayenesi dışında retina (gorme zarı) ve optik sinir (gorme siniri) muayenesi de yapılarak muayene tamamlanır.
Goz Tembelliği Nasıl Tedavi Edilir?
Goz tembelliğinde tedavinin esası zayıf gozun kullandırılmasına dayanır. Bu, sağlam gozun ozel bir bandajla haftalar bazen aylar boyunca kapatılması ile yapılır. Once gerekli olan recete edilir. Cocuk bunu kullanmaya başlar ve kapama tedavisi yapılır. Şaşılıkta eğer bir cerrahi mudahale yapılacaksa genellikle once goz tembelliği giderilmeye calışılmaktadır. Ameliyat oncesi belli bir donem kapama tedavisi yapılır, ameliyat uygulanır, daha sonra bir muddet daha kapama yapılmaya devam edilir. Aileler ne yazık ki kayma ameliyatından sonra herşeyin yoluna girdiği duşuncesiyle kapama yapmayı bırakabilmektedirler. Tek başına cerrahi mudahale, oluşmuş goz tembelliğini gideremez. Goz doktorunuz kapamanın nasıl yapılması gerektiği ve kapama sırasında ne gibi şeyler yapılması gerektiğini size acıklar. Bundan sonrası ise tamamen sizin sabrınıza kalmıştır. Cocuklar kapama yapılmasından hic hoşlanmazlar. Ve bunu reddederler. Ancak ebeveyn olarak bu donem, sizin ilgi ve sabrınızla, başarılı bir şekilde yaşanabilir. Yaşamları boyunca goz tembelliklerinin mevcudiyeti nedeniyle yaşayacakları sıkıntıları duşunerek bu gunlere sabırla yaklaşmalısınız.
Az Gorme Onlenebilir Bir Problemdir.
Başarıda en onemli nokta goz tembelliğinin teşhis zamanıdır. Eğer erken teşhis ve duzenli tedavi yapılırsa coğu kez normal gormeye ulaşılabilmektedir. 9 yaş sonrasında yapılacak kapamanın herhangi bir faydası olmamaktadır. Katarakt gibi sebeplerle ortaya cıkan goz tembelliklerinde cok seri davranmak gereklidir. Erken bebeklik donemlerinde cerrahi ve kapama tedavileri ile mudahale yapılmalıdır.
Tekrar hatırlatalım ki 4 yaş oncesinde tum cocukların şikayet olsun olmasın, mutlak surette goz muayenesi olmaları gerekmektedir.