Ağız kuruluğu, nedenleri ve buna bağlı diğer sağlık sorunları hakkında detaylı bilgilere yer verdik bu makalemizde Melek'ler.
Pek cok insanda gorulen ancak coğu zaman onemsenmeyen ağız kuruluğu, oldukca ciddi sağlık sorunların oluşmasına neden olabilmektedir. Genellikle yoğun ilac kullanımı ve bazı hastalıklar neticesinde ortaya cıkan ağız kuruluğu basit onlemler ile giderilebilmekte ya da kontrol altına alınabilmektedir.
Ataşehir Memorial Tıp Merkezi Ağız, Cene ve Diş Hastalıkları Bolumu’nden Dr. Ezel Yıldız Elmas, “Ağız kuruluğu ve tedavi yontemleri” hakkında bilgi verdi.
Ağız kuruluğu, oral bolgenin ekolojik dengesinin bozulmasına, diş ve diş eti hastalıklarının ortaya cıkmasına, kişinin yiyip ictiklerinden tat alamamasına ve bu nedenlerle de kişinin yaşam kalitesinin olumsuz yonde etkilenmesine neden olmaktadır.
Ağız ve genel sağlığın devamlılığı icin tukuruk miktarının normal seviyede olması onemlidir. Ancak ceşitli sistemik hastalıklar ve kullanılan ilaclar tukuruk miktarını etkiler. Yaş farklılıklarının salgılanan tukuruk miktarına guclu bir etkisi yoktur. Yaşlanmayla birlikte salgılanan tukuruk miktarının azalmasının sebebi, genellikle kullanılan ilaclardır.
Diş curukleri, diş eti hastalıkları, ağız ici mantar ve virus enfeksiyonları ağız kuruluğunun sebep olduğu başlıca şikÂyetlerdir.
Diş ve diş eti hastalıklarının 3 aşamalı teşhis ve tedavisi
Tukuruk bezi hipofonksiyonu ve ağız kuruluğunun erken teşhisi ve komplikasyonlarının engellenebilmesi icin 3 aşamalı muayene gerekmektedir…
1. Hastanın şikÂyeti ve hastalığın hikayesi
- Ağızdaki tukuruk miktarı cok az, cok fazla veya farkında değil misiniz?
- Yutkunmada zorluk yaşıyor musunuz?
- Yemek yerken ağız kuruluğu hissediyor musunuz?
- Kuru gıda tuketirken sıvı yudumlama ihtiyacı duyar mısınız?
İlk soruya verilen “Cok az”, diğer 3 soruya verilen “Evet” yanıtı azalan tukuruk miktarını gosterir. Devam eden sorulara verilen “Evet” yanıtı ise hekim tarafından ağız kuruluğu tanısının konulmasını sağlayacaktır.
- Tat almanızda bozukluk var mı?
- Dudakların diş veya protezlere yapışmasıyla ciğneme, yutkunma, konuşma ve yemede sorunlarınız var mı?
- Yoğun, ağdalı tukuruk kıvamı hissediyor musunuz?
- Dudaklarınız kuru veya catlak gorunumlu mu ve kırmızı, cabuk kanayan dişetleriniz var mı?
- Tekrarlayan ağız ici yaraları, dil yuzeyinde kuruluk ve değişiklikler var mı?
- Dişlerin, diş eti ile birleşim yerlerinde veya kok yuzeylerinde diş curukleri var mı?
- Kotu ağız kokusu var mı?
2. Hastanın tıbbi hikÂyesi
Tukuruk salgı miktarı ve ağız kuruluğu, doğal olarak, ceşitli hastalıklar ve buna bağlı ilacların kullanım ceşitliliği ve sıklığı ile değişebilir.
Tukuruk salgı miktarını ve ağız kuruluğunu etkileyen durumlara bayanlar, erkeklerden daha duyarlıdır. Orneğin; hipotiroid, depresyon, yeme bozuklukları gibi rahatsızlıklar bayanlarda daha sık gorulmektedir.
Kotu beslenme alışkanlıkları, burun tıkanıklığı ve ağızdan soluma, ağız kuruluğu şikÂyetlerini artırır.
Tutun, alkol ve keyif verici ilaclar yalnız tukuruk miktarını etkilemez, aynı zamanda tukuruk kalitesini de etkiler.
3. Diğer muayene yontemleri
- Sialometrik testler, tukuruk testlerinin yapılması,
- Ağızdan alınan tukuruk ornekleri ile tukuruk akış miktarı olculmesi,
- Minor tukuruk bezlerinin biyopsisinin yapılması,
- Ağızdaki bakterileri tanımlamak icin “Mikroflora analizi” ve kan analizleri ağız kuruluğunun kaynağını araştırmada kullanılan diğer yontemler arasındadır.
Ağız kuruluğunun nedenleri nelerdir?
Kullanılan ilaclar; depresyon ilacları antidepresanlar, alerji ilacları antihistaminikler, diuretikler, kalp ilacları- kardiyovaskuler ilaclar, ağrı kesiciler, yatıştırıcı ilaclar ve tansiyon ilacları gibi recete edilebilen 400’un uzerinde ilac ağız kuruluğuna sebep olabilir.
Sistemik hastalıklar; şeker hastalığı (diyabet), parkinson hastalığı, sjogren sendromu, HIV/AIDS gibi hastalıklar ağız kuruluğuna sebep olabilir.
Kanser tedavileri; radyasyon tedavisi, kemoterapi ağız kuruluğuna sebep olabilir.
Alkol ve sigara kullanımı, ağızdan soluma ağız kuruluğuna sebep olabilir.
Tedavisi nasıldır?
- Florlu veya ağız kuruluğu icin uretilen ozel diş macunu ile dişler fırcalanmalı,
- Dişlerin arası diş ipi ve ara yuz fırcaları ile temizlenmeli,
- Diş yuzeylerine gunluk flor uygulamaları yapılmalı,
- Florlu ağız gargaraları ile ağız duzenli olarak calkalanmalı,
- Diş dolgusu yaptırırken flor serbestleyen dolgu maddeleri ve amalgam yani civalı dolgular tercih edilmelidir. Curuk gelişimi kontrol altına alındıktan sonra kuron protez uygulamaları yapılabilir.
Ağız kuruluğu ile ortaya cıkan diş ve dişeti şikÂyetleri icin hastalar nelere dikkat etmeli?
Geceleri hava nemlendiricilerinin kullanılması ile rahatlama sağlanabilir. Sakız, tatlandırıcılı sert şekerler gibi tukuruk salgısını artırıcı gıdaların tuketilmesi kişiyi rahatlatır.
Sık sık su yudumlamak
Su bazlı dudak nemlendiricileri kullanmak şikÂyetleri en aza indirmede uygulanacak basit onlemlerdir.
Bazı durumlarda hastalara yapay tukuruk sprey ve jelleri (ağız nemlendiricileri) ile ağız ortamını nemlendirme onerilebilinir. Ancak bu tur uygulamalar limitli bir zaman aralığında etkilidirler. Bu yuzden konuşma ve gece yatma zamanından once kullanımları idealdir.
Bunlara mutlaka dikkat edin
- Sodyum lauryl sulfat iceren diş macunları
- Alkol iceren ağız gargaraları
- Şekerli yapışkan gıdalar, şeker ve şekerli sakızlar
- Baharatlı, asitli gıdalar
- Alkol ve karbonatlı ickiler
- Kafeinli icecekler
- Tutun kullanımı
- Tarcın ve limon aromalı ciklet ve şekerler ağız kuruluğu semptomlarını artırır.