Kalp kaslarının duzenli şekilde calışmasını sağlayan etken, bir elektrik sinyalidir. Kalpte normal olarak bu elektrik akımını doğuran belli bir odak ve onu ileten belli yollar vardır. Belli bir rota izleyerek dağılan bu duzenli akım sayesinde kalp normalde dakikada 60-80 civarı duzenli kasılma yapar ve kan pompalar. Bu akımın doğuşunu veya iletilişini engelleyen her turlu etken ritm bozukluğuna neden olabilir. Bu etkenler kalbin kendisinden de kaynaklanabildiği gibi kalpte hicbir sorun olmadığı halde dış faktorlerden de kaynaklanabilir.
Ritm bozukluğu kalbin normalden daha hızlı, daha yavaş veya duzensiz calışması gibi şekillerde ortaya cıkabilir. Normal olarak kabul edilen dakikada 60-80 olan nabız değeri 100'un cok daha ustune cıkabilir ve/veya duzensizleşebilir.
Kalpte Ritm Bozukluğunun Belirtileri
-carpıntı hissi,
-goğus kafeslerinin icinde bir şey atlıyor veya bir kuş kanat cırpıyormuş hissi,
-kalp atışlarında tekleme,
-kalbin duraklayıp tekrar calışıyormuş hissi vermesi,
-nefes alamama,
-fenalık hissi,
Daha seyrek olarak ritm bozukluğuna bağlı baş donmesi, goz kararması, bayılma gibi durumlar ortaya cıkabilir. Ritm bozukluklarının tehlikeli bazı turleri, ozellikle kalbin yapısal sorunlarıyla bir araya geldiğinde ani olum sebebi de olabilmektedir.
Nabız Atışı İcin Normal Kabul Edilen Değerler
Nabzın normal değeri istirahat halindeki bir insanda dakikada 60-80 iken, bazı insanlarda surekli 50 gibi biraz aşağıda veya 90-100 gibi biraz yukarıda olması mutlaka bir hastalık veya sorun olduğu anlamına gelmemektedir. Bazı insanlar yapısal olarak boyledir ve eğer eşlik eden başka yakınmalar yoksa, bu değerler olağan değer olarak kabul edilir.
Ayrıca nabzın uykuda 40’lı değerlere inmesi gibi; heyecan ve stresle 100’lu değerlerin uzerine cıkması, hatta yorucu hareketlerle 150 civarı değerlere ulaşması da olağan olarak yorumlanır.
Duzensiz Vuruşlar (Ekstrasistol) Hastalık Belirtisi Midir?
Zaman zaman sağlıklı insanlarda da atriyum veya ventrikul gibi değişik kalp boşluklarından kaynaklanan duzensiz vuruşlar (ekstrasistol) olabilmektedir. Bu tip belirtirlerin hastalık boyutunda bir ritm bozukluğu olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir.
Ekstrasistol denilen duzensiz vuruşlara, eğer kalp yetersizliği veya benzeri yapısal kalp sorunları eşlik etmiyorsa, genellikle herhangi bir tehlike arz etmezler ve rahatsızlık veren bir carpıntı hissine neden olmadığı surece tedavi gerektirmezler.
Ritm Bozukluğu Farklı Turlerde Gorulebilir
Ritm bozukluğu diye tek bir hastalık yoktur. Ritm bozukluklarının onlarca farklı turu ve her turun de farklı onemi bulunmaktadır.
Ritm bozukluklarının kalpte başka hicbir sorun olmaksızın,
-sadece stres,
-uyku bozuklukları,
-cay-kahve-alkol tuketiminin fazla olması,
-tiroid bezinin fazla calışması,
-ciddi kansızlık,
-kullanılan bazı ilaclar
gibi dış etkenlerle tetiklenen zararsız turleri olmakla birlikte, hayati tehlikeye neden olan turleri de bulunmaktadır.
Bircok şey aritmiye neden olabilir;
-Bir anda meydana gelen bir kalp krizi
-Bir onceki kalp krizinden dolayı kalp dokusundaki bozukluk
-Kardiyomiyopati gibi kalp yapısındaki değişiklikler
-Koroner arter hastalığı
-Yuksek kan basıncı
-Diyabet
-Aşırı aktif tiroid bezi (hipertiroidi)
-Sigara icme
-Cok fazla alkol veya kafein icme
-Uyuşturucu
-Stres
-İlaclar
-Diyet takviyeleri ve bitkisel tedaviler
-Elektrik şoku
-Hava kirliliği
Ritm Bozukluğunda Yapısal Faktorler
Dış etkenlerin yanı sıra kalpte ritm bozukluğuna neden olan yapısal sorunlar da bulunmaktadır.
Kalpte, kapak, damar veya kas sorunları gibi coğunlukla sonradan edinilen hastalıklar olabildiği gibi, ailesel gecişli yani genetik kokenli ritm sorunları da gorulmektedir.
Genetik gecişli ritm sorunları arasında, doğumdan itibaren var olan fakat belirti vermeyen, spor, ani stres veya heyecan durumunda ortaya cıkabilen, sibutramin icerikli zayıflama ilac kullanımlarında, bazı allerji, mantar hastalığı ilacları ve antibiyotiklerin kullanımı sonrasında kalp durması nedeniyle ani olume yol acabilen turleri bulunmaktadır.
Bu nedenle, ozellikle kitlesel sorumluluk taşıyan pilotluk veya ağır vasıta şoforluğu gibi yuksek riskli mesleklere başlayacak kişiler ile, sportif aktiviteye başlayacak genclerin bu gozle incelemeden gecirilmeleri mutlaka gerekmektedir.
Dış faktorler olarak belirtilen cay, kahve, kola, uykusuzluk ve stres gibi tetikleyici unsurlardan kacınmanın yeterli olmadığı hastalarda, altta yatan nedene gore doktor tarafından farklı medikal tedaviler uygulanmaktadır. Kalbin atış hızının fazla azaldığı ya da kalp kasılma sorunlarının olduğu hastalarda kalp pilleri (Pacemaker) kullanılmaktadır.
Atriyal Fibrilasyon denilen ritm bozukluğu kanın kalp icinde iyi hareket edemeyip koyulaşarak pıhtılaşmasına, bazı durumlarda da pıhtıdan kopan parcaların farklı damarları tıkamasına neden olabilmektedir. Bu risklere karşı doktor tarafından medikal tedaviye ek olarak kan sulandırıcı ilaclar kullanılmaktadır.
Stres Ritm Bozukluğunu Tetikler
Ritm bozukluğunun asıl sebebi ne olursa olsun, stres tum ritm sorunlarını olumsuz etkilemektedir. Stresle başa cıkma, olaylara tepki verme alışkanlıklarının değiştirmesi, zihinsel ve bedensel gevşeme teknikleri konusunda eğitimlerin alınması ve uygulanması, ritm bozukluğunun pek cok turunde olumlu sonuclar elde edilmesini sağlamaktadır.
Stres ve olaylara abartılı tepki verme konusundaki yanlış zihinsel alışkanlıklar, carpıntı ve ritm bozukluklarında cok onemli bir etkin olarak gozlemleniyor. Değerlendirme sırasında ritm sorununun altında psikolojik faktor de tespit edilmişse tedaviye mutlaka bu yonden de yaklaşmak gerekmektedir.
Ritm Bozukluğu Teşhisinde Hangi Yontemler Kullanılır?
Ritm bozukluğu tek başına belli bir anlam veya tehlike ifade etmez. Bunun turu, sıklığı, kalpte buna neden olan veya eşlik eden başka bir sorun (kalbin kasları, kapakları veya damarlarında) olup olmadığı gibi noktalarla beraber değerlendirilmesi gerekir. Yaklaşım ve tedavi de ritm bozukluğunun turune gore değişir. Ozellikle şikayet esnasındaki kalp elektrosunun (EKG) cekilebiliyor olması hastalığın teşhisi icin cok onemlidir.Diğer tetkiklerle beraber, ozellikle Ritm Holteri tanıda yardımcı olmaktadır. Ritm Holter, hastanın koluna veya kemerine takılın, 24-48 saat sureyle uzerinde kalan, bu sure zarfında kalp atışlarını takip ve kayıt eden, anormalliklerin dokumunu veren bir sistemdir.
Daha seyrek olan ritm bozuklukları icin Transtelefonik EKG yontemi uygulanmaktadır. Şikayet sırasındaki kalp ritminin tespitinde kullanılan bu yontemle, hasta şikayet esnasındaki kalp elektrosunu bir cihazı goğsune değdirip duğmesine basmak suretiyle cekebilir ve ilgili merkeze telefon yoluyla gonderip dokumunu sağlayabilir. Cok daha seyrek olan ritm bozukluklarının tespit edilebilmesi ve o sırada olan bir duzensizliğin saptanabilmesi icin cilt altına yerleştirilen, aylarca duran ve hastanın ritmini takip eden "Event Recorder" denilen mini cihazlar da kullanılmaktadır.
Elektrofizyolojik Yontem
Bazı ritm bozukluklarında, elektriksel duzensizliği ureten kalp ici odağı bulmak icin Elektrofizyolojik uygulama yontemine (EPS) başvurulmaktadır.
Anjiyografi işleminde olduğu gibi kasık damarlarından girilerek kalp icindeki değişik bolgelere ilerletilen elektrodlarla, tıpkı bir elektrikcinin kontrol kalemiyle tesisatı kontrol edişindeki gibi, sorunlu elektriksel odağın tespiti yapılır. Sorunlu odak tespit edilince "Ablasyon" yontemine yani radyofrekans enerjisi veya soğuk uygulayarak bu odağı ortadan kaldırmaya sıra gelir. Bu yontemle ritm bozukluklarının turune gore değişen başarı oranları soz konusudur. Kalp pillerinin veya ihtiyac olduğunda elektroşok yapmak suretiyle ritm bozukluğunu duzeltmesi icin goğuste ciltaltına yerleştirilen "AICD" isimli mini cihazların kullanıldığı bazı ozel ritm bozukluğu turleri de vardır.
Tanı:
Aritmilerin tanısında hastanın oykusu oldukca onemlidir. Aritmileri ve nedenlerini teşhis etmek icin yapılan testler şunlardır:
1.Elektrokardiyografi (EKG)
2.Holter: Uzun sureli EKG kaydı
3.Efor Testi
4.Ekokardiyografi
5.Kardiyak kateterizasyon
6.Elektrofizyoloji calışması (EPS)
Tedavi:
Aritminin ceşidi ve ciddiyetine bağlıdır. Tedavide oncelikle nedenin ortadan kaldırılması gereklidir. Etken tedavi edilemiyor veya mevcut ritm iletim bozukluğu hayatı tehdit ediyorsa veya belirti veriyorsa tedavi gereklidir. Burada oncelikle istirahat, sakinleştirme, bazı ozel manevralar gibi saptanan soruna uygun genel tedbirlerin alınması ve bunlar yeterli olamıyorsa ilac tedavisi veya girişimsel (Pacemaker/ ablasyon/aritmi cerrahisi gibi) tedavilerin uygulanması onerilmektedir. Kalp hastalığı olmayanlarda gozlenen ve hastada yakınmaya neden olmayan ekstra atımların ilac ile tedavisi onerilmemektedir.