- Metiiiiiiiin…. Kime diyorum ben! Gel, cabuk kahvaltını yap.
- Tamaaaam anneee. (of!)
- Nerdesin sen? Hemen gel buraya. Servisin gelecek şimdi!
- Banyodayııım. Geliyorum şimdiii. (of! of! of!)
15 yaşında genc bir cocuk olan Metin’in banyoda bu kadar uzun kalmasının sebebi, yapmakta olduğu cerrahi mudahaleler. Metin’in son 1 aydır, başta yuzu olmak uzere bircok yerinde kırmızı kırmızı noktalar oluşmaya başladı. Ve Metin bu kırmızı noktaları hic sevmiyor. İcgudusel olarak bu noktaları patlatarak bunlardan kurtulabileceğini umuyor. Ama nafile… Her gun yenileri cıkıyor. Yanaklarında, cenesinde ve hatta burnunun tam ucunda… İşte Metin’i banyoya hapseden şey burnunda cıkan o kırmızı nokta.
Dilerseniz biraz daha geriye, Metin’in ilk sivilcelerinin cıkmaya başladığı gunlere donelim. Bakalım, Metin’in vucudundaki hangi değişiklikler, bu kırmızı noktalara neden olmuş.

Ergenliğe Giriş 101

Metin, genc yaşının getirdiği genc bir vucuda sahip. Vucudunun tum katmanlarındaki yenilenme hızı, hayatı boyunca bir daha bu kadar yuksek olmayacak. Vucudu canla başla, buyumeye ve gelişmeye cabalıyor. Buna derisi de dahil..Metin’in derisi, dışarıdan basit bir ortu gibi gozukse de, ayrıntılı olarak bakıldığında bir cok yapıyı barındırıyor. Kıl folikuleri, olu deri parcaları, yağ bezleri, gozenekler vs. Her biri buyuk bir duzenin birer parcası.
Metin’in derisi, onu bircok dış etkenlere karşı başarıyla koruyabiliyor. Mikropların iceri girmesini onlerken, vucuttan atılan su miktarını da kontrol edebiliyor. Sıcak ve soğuk durumlarında yapısını değiştirerek, vucut ısısını korumada yardımcı oluyor. Elastik ozelliği sayesinde, fiziksel darbelere karşı bir kalkan gorevi goruyor.
Ancak tum bu ozelliklerini sağlayabilmesi icin, derinin nemli kalabilmesi şart. Kurumuş bir deri, ne fiziksel direnc gosterebiliyor ne de mikroorganizmalara karşı bir savunma gercekleştirebiliyor. Yani su yoksa, savunma da yok. Ote yandan, deri uzerinden her saniye su kaybı gercekleşiyor. Ve Metin’in vucudu, deriyi nemli tutabilmek ve su kaybını duzenlemek icin akıllıca bir yol izliyor. Derinin uzerini koruyucu bir sıvı ile kaplıyor..Sebum.ile…

Vıcık Vıcık Sebum’lar, Gelir Derimi Kaplar!

Sebum, derinin hemen altında yer alan yağ bezleri tarafından salgılanan, yağlı bir sıvı. Yoğun bir işgununden sonra, elinizle alnınızı sildiğinizde, elinizde hissettiğin yağlı sıvı sebum’un ta kendisi. Biliyorum, pek sevmiyorsunuz o yağlı şeyi. Metin de sevmiyor zaten…
Sebum, deri uzerinde bulunan gozeneklerin icindeki yağ bezlerinden uretiliyor ve gozeneklerden dışarıya atılarak deri yuzeyine yayılıyor. Metin’in derisinde bu gozeneklerden yaklaşık.5 milyon.adet olsa da, hepsindeki sebum uretim miktarı aynı değil. En yuksek miktarda yağ bezi yuz ve sac derisinde bulunurken; el ayası ve ayak tabanında neredeyse hic bulunmuyor. Metin’in saclarının yağlanmasının sebebi de işte bu sebum.Pis Metin!
Normal koşullar altında, bu yağlı sıvı gozenek icinde uretilmekte ve akabinde deri dışına atılsa da, bu durum her zaman boyle işlemiyor. Metin’in derisi surekli bir devridaim icinde. Ustteki hucreler olurken, alttan yeni hucreler oluşturuluyor. Aşağıdan yukarıya doğru surekli bir hareket var. .Bu hareket suresince, usstteki olu derinin vucuttan atılması gerekiyor. Bunun en iyi yolu da yıkanmak. Ama burada Metin’den bahsediyoruz. Kendisinin suyla da hic mi hic alakası yok..

Az yıkandığı icin, yuzundeki olu hucreler deri yuzeyinde birikiyor. Bu birikme, yukarıda bahsettiğimiz, gozeneklerden birini kapadığında da o kırmızı sivilcelerin de başlangıcı verilmiş oluyor.
Metin gercekten de.son 4 gundur yuzunu.yıkamıyor. Annesi henuz farkında değil. Aslına bakılırsa Metin de değil. Ancak biri farkında… Burnunun tam ucundaki deri gozeneği. Bu gozeneğin ağzı, 4 gundur biriken olu hucrelerle neredeyse tıkanmak uzere. Ustune ustluk, Metin, yeni yeni ergenlik cağına girdiği icin, erkeklik hormonu diye bilinen androjenlerin miktarı da oldukca fazla. Bu hormon, deri altı yağ bezlerinin calışmalarını da normalden kat be kat arttırıyor. Metin’in derisi canla başla yağ uretiyor ve uretilen bu yağın dışarıya gideceği tek acıklık da kapalı.

Bir Sivilce Doğuyor!

Ustu tamamen kapanan gozeneğin ici sebum ile dolmaya başlıyor. Daha da kotusu, gozenekte miktarı artan tek şey de sebum değil. İstenmeyen başka bir misafir de var..Bakteriler…
Metin’in derisi 100′den fazla bakteri turunden, trilyonlarca bakteriye ev sahipliği yapıyor. Her ne kadar bu bakteriler, deri altına gecemese de, es kaza gozeneklerin icine girebiliyor. Ancak, sebumun akış yonu iceriden dışarıya olduğu icin, bu yağlı sıvı ile tekrar dışarıya atılıyorlar. Tabii, dışarıya atılacak bir cıkış olursa…
Ne yazık ki, Metin’in burnundaki o gozeneğin icindeki bakterilerin atılacağı bir delik yok. Sıcaklık ve besin acısından mukemmel olan o gozeneğin icinde sebum miktarı artarken, mikroorganizmaların (genellikleStaphylococcus.turleri).miktarı da hızlıca artmaya başlıyor. Artan mikroorganizma sayısı, Metin’in bağışıklık sistemini de aktif hale getiriyor.
Metin’in vucudu, giderek şişen deri gozeneği yetmezmiş gibi bir de, bakteri istilası ile uğraşmak zorunda. İlgili bolgeye bağışıklık hucrelerinin (notrofiller) en kısa zamanda, konuşlanması icin bolgedeki kan damarlar genişliyor ve kan akışı hızlanıyor. Bu an itibari ile,.sivilce.de tipik olan .kırmızı rengi almaya başlıyor.

Sivilceyi Sıkmanın da Bir Zamanı Var!

Metin, burnunun ucundaki bu kırmızı noktadan hic memnun değil. İcgudusel olarak onu patlatmaya calışacak..Derkeeen, Metin sivilcesini patlatıyor..Şu anda sebum ile birlikte bir bakteri corbası dışarı cıkmış durumda. (ıyk!) Sivilcenin patlaması, her ne kadar o beyaz noktayı cozse de, geride tamir edilmesi gereken buyuk bir yara bırakıyor. Normalde 2 gun icinde sonecek bir sivilce, şimdi ancak 5 gunde iyileşecek bir yaraya donuşmuş durumda.
Ote yandan, Metin o sivilceyi patlatmak icin 15 dakikasını harcadı. Bu surec icinde, ilk cerrahi mudahalesi olan iki parmakla sıkma, yarardan cok zarar getiriyor. Sıkma işlemi, her ne kadar sebum ve bakterilerin bir kısmını dışarı cıkarsa da, bir kısmını da derine itiyor. Bu sebeple, bakteri enfeksiyonu (ve kırmızılık) bir 4 gun daha surecek.
Pis Metin, bu cerrahi mudahale sonrasında,.yuzunu yıkamayı yine unuttu..Kurumuş sebum ve kalabalık bakteri grubu şimdi de cevredeki gozeneklere yayılmış drumda. Ve gozeneklerin tıkanması icin zemin oluşturuyor. Metin farkında olmasa da, bu sabah yaptığı işlem ona 1 hafta icinde 6 sivilce olarak geri donecek.
Metin’in sivilceleri ile olan bu savaşı, hormon seviyesi stabil hale gelene kadar, yani 25 yaşına kadar devam edecek. Bu sure sonrasında, yağlanma seviyesi azalacak ve yıkanma alışkanlığı edinecek (mi acaba?).
Elbette, sivilcenin tek sebebi, yıkanmamak değil. Bazı kişilerin bunyeleri bu şekilde gozenek kapanmalarına daha yatkın olabiliyor. Bu kişilerde gozeneklerin ağızlarının capı daha dar olabiliyor. Bu da gozeneklerin kapanmasını kolaylaştırıyor.
Yine de sivilcelerden korunmak elinizden gelebilecek en iyi onlem, derinizi temiz tutmak. Bunu olabildiğince yuzunuzu (ve vucudunuzu) temiz tutarak, olu derilerimizden kurtularak sağlayabilirsiniz. Derinize iyi bakın. Cunku, değiştiremeyeceğiniz yegane kıyafetiniz o.
Gozenekleriniz acık, yuzunuz temiz olsun.