Ankilozan spondilit


Ankilozan spondilit nasıl bir hastalıktır?
Ankilozan spondilit, omurga ve leğen kemiğindeki eklemleri tutan, ozellikle bel bolgesinde hareket kısıtlılığı yapan, kronik (muzmin) bir romatizmal hastalıktır. Omurganın hareketini sağlayan eklem ve bağlarda gelişen iltihap sonucunda, eklem ya da kemikler hareketlerini yitirecek şekilde birbirleri ile kaynaşabilir. Omurga dışında kalca, diz ve ayak eklemlerinde de iltihaplanma gorulebileceği gibi az sayıda hastada ceşitli ic organ bulguları gozlenebilir.


Hastalığın şiddeti kişiden kişiye değişiklik gosterir. Ciddi tutulumu olan hastalarda omurganın hareketlerini tamamen kısıtlayabilir. Buna karşın, sadece sabahları olan hareket tutukluğu ya da bel ağrısı dışında hic bir yakınması olmayan hastalar da gorulebilir. Omurgayı etkileyen romatizmalar spondiloartritler olarak isimlendirilmektedir. Ankilozan spondilit dışında, sedef hastalığının, iltihabi barsak hastalıklarının ve Reiter sendromunun da omurgada iltihaplanma yapabildiği bilinmektedir.


Ankilozan spondilit erkeklerde kadınlardan 2-3 kat daha sık gorulur ve genellikle erken yaşlarda (16-35 yaş) başlar.


Ankilozan spondilitin nedeni nedir?

Ankilozan Spondilitin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Hastalığın nedenleri arasında kalıtımsal faktorlerin onemli bir yeri vardır. Belirli bir doku grubunu (HLA-B27) taşıyanlarda bu hastalığın gelişme riski belirgin olarak artmaktadır. Yine de HLA-B27 doku grubunu taşıyan herkesde hastalık gelişecek diye bir kural yoktur. Kalıtımsal nedenler dışında başta mikroplar olmak uzere ceşitli cevresel faktorlerin de hastalığın gelişimine katkısının olduğu duşunulmektedir.


Ankilozan spondilitin tanısı nasıl konur?

Bel bolgesinde genellikle 3 aydan daha uzun suren ağrı ve hareket kısıtlanması her zaman ankilozan spondiliti akla getirmelidir. Bel ağrısı ozellikle istirahat doneminde belirgindir. Hasta gece ya da sabah ağrı ve hareket kısıtlılığı ile uyanabilir ve hareketle bel ağrısı ve tutukluluk azalır. Coğu hastada belirtiler, omurganın bel bolgesinde başlamakla beraber bazı hastalarda sırt ve boyun ağrıları da gozlenebilir. Bazen de kaburgaları omurgalara ve goğus kafesine bağlayan eklemlerde tutulum olabilir. Bu durumda hastada nefes alırken goğus kafesinin genişlemesinde azalma gozlenebilir. Ayrıca omuz, kalca ve ayak eklemlerinde de tutulum gorulebilir. Coğu hastada topuklarda ağrı ve sert yuzeye basamama gibi yakınmalar olabilir. Bazı hastalarda genellikle tek gozde tekrarlayan iltihaplanmalar gozlenebilir. Gozde kızarıklık, ışıktan rahatsız olma ve bulanık gormeye yol acabilen bu rahatsızlığa "on uveit" ismi verilmektedir. Sistemik bir hastalık olduğundan aktif donemde ateş, iştah azalması ve yorgunluk da gorulebilir. Ankilozan spondilit kadınlarda genellikle daha hafif ve farklı seyredebilir.


Laboratuvar testlerinde sedimentasyon hızı yuksek olabilir, kansızlık saptanabilir ve HLA-B27 (+) bulunabilir. Omurga ve leğen kemiğinin rontgen filmlerinin cekilmesi de tanıda cok yardımcı ve genellikle yeterli olmaktadır.


Ankilozan Spondilit Nasıl Tedavi Edilir?

Erken tanı ve tedavi, ağrı, eklem ve bağların birbiriyle kaynaşması sonucunda gelişen hareket kısıtlılığının onlenmesinde onemlidir. Ağrıyı ve hareket tutukluğunu azaltmak amacıyla ağrı kesici ve iltihap giderici romatizmal ilaclar kullanılmaktadır. Hastalığı ağır seyredenlerde ve omurga dışı eklem iltihabı olanlarda "hastalığın seyrini değiştiren" bazı ilacların olumlu etkilerinin olduğu duşunulmektedir.


Egzersiz, hastalığın en onemli tedavi yontemlerinden birisini oluşturmaktadır. Eklemlere yonelik yapılan egzersizler, bu eklemlerin normal hareketini ve esnekliğini korumada yardımcıdır. Solunum egzersizleri akciğer kapasitesini korur. Uygun yatma ve yurume pozisyonları, karın ve sırt egzersizleri normal duruş şeklini korumada etkilidir. Yuzme ankilozan spondilit icin en yararlı egzersiz şeklidir. Egzersiz programının ana amacı, devam eden iltihabın onlenmesinden cok, hareket kısıtlılığının ve vucut duruş bozukluklarının engellenebilmesidir.


Ozellikle kalca eklemindeki iltihaplanmaya bağlı ciddi hareket kısıtlılıklarında bu eklemin protez ile değiştirilmesini sağlayan cerrahi girişimler cok yararlı olmaktadır.


Hastalığın surekli olduğu unutulmamalı ve tedavinin etkinliği duzenli kontrollerle izlenmelidir.