Varis bacaklardaki yuzeyel toplardamarların anormal şekilde genişleyerek cilt dışında gorunur hale gecmesidir.

Normal bir insan bacağındaki toplardamarlar bir pompa gibi calışarak damar icindeki kan basıncını oldukca duşuk seviyelerde tutarlar. Detaylı bilgi icin tıklayın...

Varis daha derindeki ana toplardamarlar icinde oluşan kacaklar veya tıkanmalar sonucu gelişebileceği gibi damar duvarının doğuştan gelen zayıflığı sonucuyla, hormonal etkilerle veya doğumsal bazı hastalıklar neticesinde oluşabilir. Damar icinde artan kan basıncı zamanla yuzeyel toplardamarların anormal şekilde genişlemesine yol acar. Damar duvarının zayıf olduğu durumlarda duşuk kan basınclarında bile varis gelişebilir. Varis toplumda en sık karşılaşılan hastalıklardan biridir. Kimi zaman gorulme sıklığı %30-40'lara dek yukselebilmektedir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık gorulur ve hormonal nedenlerin bunun başlıca sebebi olduğu duşunulur. Genellikle 30-40'lı yaşlarda ortaya cıkıyor olsa da daha genc yaşlarda da gorulebilir. Yakın akrabalarında (anne, baba, kardeş, buyukanne, buyukbaba gibi) varis olan kişilerde daha sık ortaya cıkar. Uzun sure hareketsiz şekilde ayakta durmayı ve cok sıcak ortamlarda bulunmayı gerektiren mesleklerde (fırıncılık, kuaforluk, hemşirelik gibi) varis bir meslek hastalığı olarak ortaya cıkabilir, cunku uzun sure ayakta hareketsiz kalmak toplardamarlar icindeki basıncın yukselmesine yol acmakta ve calışmayan baldır kasları bu basıncı duşurememektedir.


Varis;

ana yuzeyel damarlardan kaynaklananlar (trunkal varisler),
bu damarın yan dallarından kaynaklananlar,
ince cilt altı toplardamarlardan kaynaklananlar (retikuler venler) ve
kılcal damarlardan kaynaklananlar (telenjiektazi)
olarak farklı tiplerde gorulur. Her tipin oluşum mekanizması ve tedavisi birbirinden farklılıklar gosterir.

Ana yuzeyel damardan ve bunların yan dallarından kaynaklananlar buyuk (kimi zaman 2-3 cm capında) varis yumakları olarak gorulurler ve genelde derin toplardamarlardaki yetmezlik, darlık, tıkanıklık gibi nedenlerle ortaya cıkarlar. Ana yuzeyel damardan kaynaklanan varisler baldırın ve uyluğun ic yuzunde veya baldırın arka-dış yuzunde, kıvrımlar şeklinde, bacak boyunca uzunlamasına gorulurler. Yan dallardan kaynaklananlar bu iki alanı birleştirecek şekilde daha kucuk caplı varisler olarak karşımıza cıkarlar. Kimi zaman kasıkla diz arkası arasında uyluğun onunden veya arkasından caprazlama uzanan varisler gorulebilir. Bazen sadece diz arkasında yukarı veya aşağı doğru uzanabilirler. Kadınlarda ozellikle hamilelikte ve doğum sonrasında vulva (kadınlık organı) etrafında varisler gelişebilir.

İnce cilt altı toplardamarlardan kaynaklanan varisler başta diz arkası olmak uzere bacağın her yerinde gorulebilirler. Derin toplardamardaki yetmezlik, damar duvarının zayıf olması, ailesel yatkınlık, hormonal nedenlerle oluşabilirler. Ciltten kabarık olmayan ancak cilt altında netlikle gorulebilen yeşil renkli damarlar olarak gorulurler.

Kılcal damarlardan kaynaklanan varisler ozellikle kadınlarda ve yaşlılarda sıktır. Bacağın herhangi bir bolgesinde oluşabilirler ve cok farklı şekillerde karşımıza cıkabilirler; kırmızı veya koyu mor renkte olabilirler, belli bir alanda yaygın olarak dağılmış veya bir odaktan başlayıp ağac dalları gibi etrafa yayılmış olabilirler (caput medusa), uyluğun yan yuzunde, baldırda veya ayak bileğinin ic yuzunde (corona phlebectatica) bulunabilirler.

Aynı anda birden cok tipte varis gorulebilir ve tedavileri değişkenlik gosterebilir.



Varisin bulguları nelerdir?

Varis nedeniyle doktora başvuran hastaların buyuk coğunluğunda geliş nedeni gene varisin kendisidir. Daha cok estetik kaygılar nedeniyle doktora gelinmiş olsa da varisin bir hastalık olduğu unutulmamalıdır. Kimi zaman oldukca ileri boyutlara ulaşan varis beraberinde kimi ciddi komplikasyonları da getirebilmektedir (bacakta kapanmayan yaralar gibi). Her tur hastalıkta olduğu gibi varisde de tedavinin başarısını belirleyen ana unsur erken tanı ve erken-uygun tedavidir.

Varise eşlik eden şikayetler şu şekilde sıralanabilir:

Bacakta, ozellikle ayak bileğinde şişme (giyilen corabın izinin kalması). Şişme ozellikle uzun sure ayakta kalındığında veya uzun suren yolculuklardan sonra belirgindir.
Varisin ustunde veya genel olarak bacakda ağrı. Bu ağrı genellikle bacak yukseltildiğinde veya yurunduğunde hafifler niteliktedir.
Baldırlarda ağırlık, yorgunluk, gerginlik, karıncalanma hissi. Bazen genel vucut yorgunluğu.
Ayak tabanında yanma hissi.
Uyurken bacakları surekli hareket ettirme, yorganın dışına cıkarma isteği, uyku sorunları.
Geceleri baldır kaslarında sık ve şiddetli kramplar.
Bacaklarda travma olmaksızın kendiliğinden oluşan morluklar.
Varisden kanamalar.
Varis icinde kanın pıhtılaşmasına bağlı kızarıklık, ağrı, damarın ip gibi ele gelmesi (tromboflebit).
İlerlemiş vakalarda bacakda cildin sertleşmesi (lipodermatoskleroz), kahverengi renk değişimi (hiperpigmentasyon), ciltte beyaz lekeler (atrophie blanch) ayak bileği etrafında iyileşmeyen yaralar (venoz ulser).