Turk toplumunun geleneksel beslenme alışkanlıklarında değişimler yaşanmakta, fast-food başka bir deyişle "ayak ustu beslenme" alışkanlığı giderek artmaktadır.

Simit, tost, doner, lahmacun, pide, hamburger ceşitleri, soğuk sandvicler, pizza, kızarmış patates ve parca tavuk, balık-ekmek gibi fast-food urunleri ile beraber tuketilen gazlı icecekler, cay ve kahvenin ozellikle cocuk ve gencler tarafından sık tercih edilmesi yetersiz ve dengesiz beslenme ile birlikte ceşitli sağlık sorunlarına yol acmaktadır.

Fast-food sistemi ile tuketilen besinlerin enerji ve bazı besin oğeleri yonunden dengeli olmaması uzun donemde bazı sağlık problemlerine neden olabilmektedir. Bu sağlık problemlerinin başında şişmanlık gelmektedir. Fast-food urunlerindeki en onemli sorun yuksek enerji icermeleridir. Fast-food'larda orta duzeyde yenen bir oğunun enerji iceriği, 400 kaloriden başlayıp 1500 kaloriye kadar yukselebilmekte ve enerjinin coğu yağ ve şeker kaynaklı olmaktadır. Bu da kilo alımına yol acabilmektedir. Fast-food urunlerindeki yağın coğu hayvansal kaynaklıdır. Bu urunlerin sodyum, kolesterol ve ozellikle doymuş yağ miktarı, diğer besin oğeleri yoğunluğuna gore daha fazladır. Bu durum başta koroner kalp hastalıkları ve kanser olmak uzere, bircok kronik hastalık icin risk faktorudur.

Fast-food olarak tuketilen besinler, A ve C vitamini ile kalsiyum yonunden yetersiz olup posa iceriği de duşuktur. Bu vitaminlerin duşuk duzeyde alınımı, bağışıklık sistemi yetersizliğine, kalp-damar hastalıkları ve katarakt riskinin artmasına yol acmaktadır. Ozellikle buyume cağında kalsiyumun yetersiz alımı, buyumeyi olumsuz etkilemekte ve kadınlarda menopoz sonrası osteoporoz riskini de artırmaktadır. Beslenmede posa iceriğinin yetersizliği ise bağırsak kanseri riskini artıran faktorlerdendir. Fast-food menuleri yuksek miktarda sodyum icermektedir. Bu durum yuksek kan basıncının oluşmasına neden olmakta ve mide kanseri riskini artırmaktadır.

Ayakustu beslenmede gazlı icecekler, cay ve kahve sıklıkla tuketilmektedir. Bu tur icecekler fazla miktarda tuketildiğinde vucutta demir emilimi azalmakta ve demir eksikliğine yol acmaktadır. Fast-food urunlere renklendirici, tatlandırıcı ve aroma artırıcı katkı maddeleri eklenebilmekte, bu urunlerin uygun kullanılmamaları ve sık tuketimleri uzun donemde kanser riskini artırmaktadır.

ağlıklı bir yaşam icin, tuketilen besinler kadar bu besinlere uygulanan hazırlama ve pişirme yontemleri de buyuk onem taşımaktadır. Izgara yaparken yuzey kısımlarına gelen ateş cok yuksek olmamalı, pişirilirken et ile ateş arasında 10-15 cmlik mesafe olmalıdır. Derin yağda kızartma yontemi fast-food menulerinin yağ iceriğini artırmaktadır. Kızartma amaclı kullanılan yağlar 10-12 saat kullanılmaları nedeniyle kimyasal ve fiziksel değişikliklere uğramakta ve cabuk bozulmaktadır. Yağda kızartılmış yiyeceklerin sık ve surekli tuketimi, kalp-damar ve sindirim sistemi hastalıkları ile kanser riskini onemli olcude artırmaktadır.

FAST- FOOD URUNLER TUKETİLİRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Fast-food urunlerinin seciminde sağlıklı beslenme ilkeleri dikkate alınmalıdır. Fırında veya ızgarada pişmiş besinler, et, tavuk ve balık iceren sandvicler ve duşuk yağlı besinler tercih edilmelidir. Asitli, şekerli ve gazlı icecekler yerine vitaminlerden zengin taze sıkılmış meyve suları, az yağlı salatalar ve kalsiyum iceren sut, ayran veya sutlu tatlılar tuketilmelidir.

Uygun koşullarda hazırlanan ve geleneksel hızlı yemek sistemimizde yer alan; gozleme, etli ve peynirli pide ceşitleri, kofteekmek, su boreği, aşure gibi yiyeceklerin, "hamburger ve patates kızartmasından daha iyi secenekler olacağı unutulmamalıdır".

Fast-food işletmeleri her şeyden once yiyecekleri hazırladıkları, sakladıkları ve servis yaptıkları mekanların temizlik ve hijyenine cok dikkat etmelidir. İşletmelerde gorevli personelin sağlık muayeneleri ve portor tetkikleri duzenli olarak yapılmalıdır.

Fast-food işletmeleri, muşterilerine yonelik sağlık acısından yararlı duşuk yağlı besinler hazırlamalı, hayvansal yağ yerine bitkisel yağ kullanımını artırmalı, yağı azaltılmış salata sosları kullanılmalı, taze ve uygun koşullarda hazırlanmış meyve ve meyve salataları ile tam buğday unundan yapılmış corek ve pizza hamurları tuketicilere sunulmalıdır.

ALINTIDIR..