​
Hareket sistemi

Hareket sistemi kemik, eklem ve kas dokusundan meydana gelir.

Kemik dokusu: Organik (%30) ve inorganik (%70) maddelerden oluşur. Kemik dokusu kemik zarı (periost), sert tabaka (korteks) ve sungersi (spongioz) kemikten oluşur. Vucudda ustlendikleri fonksiyona gore kemikler şekil ve yapı olarak farklılık gosterebilir. Vucudumuzdaki 206 kemikten ilk yardım acısından onem taşıyanları şunlardır. Mandibula (cene kemiği), Vertebra (omurga), Pelvis (leğen kemiği), costa (kaburga), humerus (kol kemiği), Radius–Ulna (onkol kemikleri), femur (uyluk kemiği), tibia (kaval) kemiği.

Eklemler: Kemikleri birbirine bağlayan ve iskelete hareket sağlayan anatomik yapılardır. Oynar (diz), yarıoynar (omurga), oynamaz (baş kemikleri) eklem tipleri vardır.

Kaslar: Hareket sisteminin aktif dokusudur. Yapılarına gore cizgili kas (iskelet kası), duz kaslar (ic organları calıştırır), kalp kası olmak uzere uc başlıkta incelenir.

Sinir Sistemi

Hareket ve duyu fonksiyonlarını yoneten sistemdir. Bu yonetim beyin, omurilik, sinir sistemi ile ve otonom sinir sistemi ile gercekleşir. Otonom sinir sistemi irademiz dışında calışan ve ic organlarımızın calışmasını sağlyan sistemdir . Sinir hucrelerine noron denir ve bunlar yapıları sayesinde sinirde uyarı iletimine izin verirler.

Merkezi sinir sistemi: Cerebrum (beyin), beyin zarları, beyincik (cerebellum), pons (kopru), soğanilik (bulbus) ve medulla spinalisten (omurilik) oluşur. Beyin zarları arasında beyin omurilik sıvısı dolaşır.

Periferik sinir sistemi: Sensitif (duyu sinirleri) uyarıları cevreden merkeze, motor sinirler ise merkezden cevre organlara uyarı iletirler. Bu sinirler beyinden ve medulla spinalisten cıkan ve giren sinirlerdir. Beyinden 12 cift sinir cıkar, bunlara kafa cifti denir. Medulla spinalisten ise 31 cift sinir cıkar.

Dokunma duyusu deri , gorme duyusu goz, işitme duyusu kulak, koku duyusu burun ve tad duyusu dil ile algınlanır.

İlk Yardıma Hazırlık

Tanım: Ani olarak yaralanan veya hastalanan kişiye tıbbi tedavi yapılmadan once olay yerinde bulunan malzemelerle vakit kaybetmeden yapılan gecici tıbbi mudaheler butunune ilk yardım denir.

Tarihce İlk yardım konusundaki ilk calışmalar bir alman cerrah olan ESMARCH tarafından yayınlanmıştır. Dunyada ilk olarak ilk yardım kuruluşu Britanya Kızılhac cemiyeti olarak kurulmuştur (1870). Yurdumuzda ise ilk kurulan ilk yardım kuruluşu Hilaliahmer cemiyeti ilk olarak 1877 yılında kurulmuştur. 1935 yılında ise Kızılay Derneği adını almıştır.

Amacı: Yardıma muhtac kişilere kaza mahallinde yapılacak ilk gecici tıbbi mudahele ile hayat kurtarmaktır. İlk Yardım kaza yerinde başlar, yaralının sevki sırasında devam eder. Tıbbi acil tedavinin başlamasıyla sona erer. Kazalarda olumun %10 u ilk 5 dakikada, %50si ise otuz dakika icinde olmaktadır. Cabuk ve bilincli mudahele hayat kurtarabilir


Hedefler

1.Solunum Sağlanması

Apne: Soluk alamama,

Dispne: Zor soluk alma

Solunum yetmezliği nedenleri:

Havanın karışımında değişiklik, zehirli gazlar.

Solunum sistemi yaralanmaları

Goğus kafesi sıkışmaları

Soluk yolu tıkanması

Solunum merkezinin etkilenmesi

Kafa travmaları

Elektrik ve yıldırım carpması

Solunum durması sonucu kanda asidoziz gelişir. Sempatik sistem uyarısı ile kalp atışı ve kan hacmi artar. Asidoz devam ederse metabolizma durur ve hasta olur.

Solunum muayenesinde goğus hareketleri izlenir veya elle nefes alıp almadığı kontrol edilir.

Soluk almıyorsa yapay solunum yapılır.

Solunum gucluğu varsa yan yatış pozizyonuna alınır.

Solunum varsa ve duzenli ise diğer hedeflere gecilir

2. Kanamayı Durdurma

Kanamanın ceşidi ne olursa olsun kan hacminin azalmasına bağlı olarak hastada huzursuzluk, soğuk ve nemli bir deri gorunumu, solukluk, taşikardi, ve hipotansiyon gorulur. Kanama devam ederse şok ve olum gorulebilir.Kazalar sonucu olumlerin en sık nedeni kanamalardır. Kan hacminin yuzde yirmilik kaybı hayati tehlike yaratır. Kanamanın durdurulması ve kaybolan kanın yerine konması temel amactır.

3. Şoka mani olma

Şok ceşitli nedenlerle (kanama, travma, ağrı, norojenik nedenler, organ yetersizlikleri, enfeksiyon vs) ortaya cıkan ve pek cok sistemi etkileyen bir durumdur. Erken donemde tespit ve tedavi edilerek irreversibl (geri donuşu olmayan) durumlar engellenmelidir.

4. Yarayı dış etkenlerden koruma

Bir kaza halinde yaraların uygun şekilde ortulmesi ve tespiti hem yaraların cevredeki pisliklerle bulaşmasını engeller hemde ağrının azalmasını ve şok oluşumunu onler.

5. Vucut ısısını koruma

Yaralı kişi normal insana gore daha cok uşur. Isı kaybının azaltılması icin yaralı battaniye veya ceket gibi şeylerle sarılarak ısı kaybı azaltılmalıdır.

Bazı yuksek ateşli hastalıklarda ve guneş carpmalarında hastanın soğutulması fizik metodlarla sağlanır. Donmalarda ise yavaş yavaş ıstma ile vucut ısısı kazandırılmaya calışılır.

6. Uygun pozisyon

Hastanın bulunduğu yerden alındıktan sonra emniyetli bir yerde istirahati sağlanırken verilen pozisyon hastada ikincil komplikasyonların oluşmasını engelleyecek bir pozisyon olmalıdır. Bir cok durumda en sık tercih edilecek pozisyon yan yatış pozisyonudur

7. Bilinen ve gerekli olanı yapma

Gereksiz davranışlar ve bilgisiz uygulamalar hayatı tehlikeye sokar. İlk yardımı yapan kişi sorumluluk ve bilgisi becerisi olcusunde mudahale yapmalıdır.

8.Haber verme

En hızlı haberleşme aracı ile kazanın yeri, turu, yaralı sayısı ve durumları hakkında bilgi verilmelidir. Hızır Acil sevis, Jandarma, Trafik haberdar edilir. 112 nolu telefon bu iş icin ayrılmıştır

9.Sevk etme

Kazadan sonra olay yerinden uzaklaştırma ve sağlık merkezine gonderme olarak tanımlanabilir.


İlk yardım ortamının hazırlanması

Herhangi bir kaza anında olay yerinde gerekli onlemlerin alınması hem ikincil kazaları onler hem de ilk yardımcını hayatını korur.

Trafik kazalarında 150 metreden gorulecek işaretlerin konması gereklidir.

Kaza evde meydana geldiyse gaz ve su vanalarının kapatılması, elektrik sigortalarının gevşetilmesi uygulanabilir.

Yıkılma tehlikesi olan duvar diplerinden ve sel yatağından yaralının uzaklaştırılması onemlidir.

Kaza yerinden kalabalığın nazikce uzaklaştırlması gereklidir.

Kaza yerindeki yanıcı ve parlayıcı maddeler uzaklaştırılmalıdır


İlk Yardım işleminin yapılacağı ortamın ozellikleri şunlardır. Yaralıların kolaylıkla taşınabileceği, ikincil kazaların engellendiği, aydınlık, ekip calışmasına mahal veren ve ilk yardım aletlerinin bulunabileceği bir yer olmalıdır.


Yaralı Taşıma

Yaralılar dort gruba ayrılırlar:

1.Hafif yaralılar

2.Ağır yaralılar

3.Hayati tehlike iceren ağır yaralılar

4.Yaşama şansı cok az olan ağır yaralılar

Yaralı taşıma oncelik sırası

Kaza alanında birden fazla yaralı bulunması durumunda

1.derecede oncelik: Solunum gucluğu, yuz ve boyun yaralanması, ağır kanamalılar, şuuru kapalı olan hastalardadır.

2.derece oncelikli hastalar: Kafa travmalı, batın travmalı, acık ve kapalı kırıklı cene ve yuz yaralamaları olan hastalardır.

3.derecede oncelikli hastalar: Basit kırıklar ezikler, kucuk yanıklar,

Taşıma Pozisyonları

İlk yardım eğer olay yerinde yapılamıyorsa yukarda anılan ozelliklere haiz bir yerde ilk yardım yapılır. Buraya yaralıların taşınması esnasında hastanın durumuna gore pozisyon verilir.

Baş ve yuz yaralanmalarında: Yaralı yarı oturur pozisyonda sırtı ve yanları desteklenerek. Eğer kulaktan kan geliyorsa hafif kan gelen kulak tarafına yan yatırılır ve kulak altına emici pansuman konur.

Goğus travmasında kaburga kırığında : Yaralı oturur veya yarı oturur pozisyonda tarvmalı toraks tarafına hafifce dondurulebilir.

Kol ve bacak kırığında: kırık ekstremite tespit edilir ve hasta yatarak taşınır.

Omurga kırığı: Yaralı sert bir zeminde yatırılır. Boyun ve bel her iki taraftan desteklenir. Hasta oturtulmaz, baş kesinlikle one veya yana eğilmez.

Kalca kırığında Hasta sırt ustu yatırılır, bacaklar arası desteklenerek kırık bacak tespit edilir.

Acık Karın yaralanmalarındayara vucut eksenine dik ise bacaklar ve dizler bukulur. Yara ekseni vucuda paralel ise bacaklar uzatılır.

Solunum gucluğunde, kusan yaralılarda şok ve şuuru yerinde olmayan yaralılarda yan yatış pozisyonu uygulanır. Eğer sırt ustu taşınması gerekiyorsa cene geri cekilerek solunum yolu acılır ve baş yana cevrilerek solunum yolunun tıkanması onlenir.

Yaralı taşıması

Tek kişi şuuru acık bir hastayı sırtta taşıyabilir ancak hastanın durumu ağır ve şuur kapalıysa geri, geri taşıma metodu kullanılır. Bu metod merdivenden hasta indirmede de kullanılabilir. Birden fazla kişi ile hastanın sedye ile taşınması tercih edilir. Pek cok malzeme kullanılarak sedye yapılabilir. İki sırık arasına iki ceketle veya sargı bezi sarılarak sedye yapılabilir. Tahta kapı, sandık kapağı sedye olarak kullanılabilir. Sedyeye yukleme sırasında zorlama ve kontrolsuz hareketler zarar verebilir.

Kaynak: doktor sitesi
​