Bunyonlar(Halluks valgus)

cerrahi ve medikal yontemlerle tedavi edilebilen bir hastalıktır. Tedavinin ana prensibi başparmaktaki deformite nedeniyle bozulmuş olan basma kusurunun duzeltilmesidir. Hastalarda medikal tedavide ana prensip başparmak deformitesinin bozduğu ayak mekanik dengesinin ceşitli ortopedik cihazlarla duzeltilmeye calışılmasıdır. Burada parmak arası silikon, gece takılan makaralar parmağı doğru pozisyona alarak etraf dokunun rahatlatılması ile ağrıyı azaltabilir. ozel yapılmış tabanlıklar ile hastaların başparmak deformitelerinden kaynaklanan yanlış basmaları duzeltilir ve ayakta fazla yuk taşıyan bolgelerin dengesi normale dondurulmeye calışır. Bu ortezlerden fayda gormeyen hastalarda ağrının ortadan kaldırılması ve hastanın daha rahat ayakkabı giymesinin sağlanması icin cerrahi tedavi yontemleri planlanır.

Bunyon nedir?
Bunyon ayakta Halluks valgus deformitesine bağlı ortaya cıkan başparmak etrafında ki şişliğe verilen isimdir. Başparmak eklemi etrafında eklemi korumakla gorevli olan yağ yastıkcığı deformite sonucunda ayakkabı icinde basınc altında kalan bolge olur ve buna bağlı olarak reaksiyonel bir buyume olur. doku buyudukce ayakkabı basıncı artar ve şişlik kızarıklık kalıcı bir hal alır.




Bunyonlara ne sebep olur?
Bunyonların oluşumunda en sık rastlanan sebep ayağa uygun olmayan, ayak baş parmağını doğal olmayan bir pozisyonda sıkan ozellikle dar, sivri burunlu ayakkabıların uzun sure giyilmesidir. Bunun yanı sıra bunyonlar artrit ve polio(cocuk felci)gibi hastalıklarda da oluşurlar. Bunyon formasyonunda genetik sıklıkla bir rol oynar. Fakat butun bu nedenler bunyonların sadece ufak bir yuzdesini kapsar. Şaşırtıcı olmayarak bunyonlar kadınlarda erkeklere oranla dokuz misli daha fazladır.

Bunyonlar onlenebilir mi?
Bunyonlar tedavi edilmediklerinde sıklıkla ağrılı hale gelirler. Fakat butun bunyonlar ilerleyeci değildir. Pek cok bunyon problemleri ameliyatsız tedavi edilebilir.. Genelde ağrısız bunyonların cerrahi duzeltmeye gerekliliği yoktur.. Bu sebepten dolayı ortopedi uzmanları ağrı oluşturmayan bunyonlar icin “KORUYUCU Cerrahi”yi onermezler. Vakaların geniş bir coğunluğunda bunyon ağrısı uygun ayakkabı giyimi ile ortadan kaldırılabilir.





Uygun ayakkabıda olması gereken ozellikler:
Ayakkabının modeline gore ayakkabı numaranız değişkenlik gosterebilir. Her yeni modelde ayakkabılarınızı deneyerek alınız. Mumkun olduğu kadar ayağınızın bicimine en yakın uygunluktaki bir ayakkabı secin. Yaşınız ilerledikce ayaklarınızın buyukluğu değişebilir. Her iki ayağınızı olcturun. Pek cok kişinin bir ayağı diğerinden buyuktur. Ayakkabıyı daha buyuk olan ayağınızda prova edin. Ayakkabı provasını gunun sonunda ayaklarınızın en buyuk olduğu zaman yapın. Prova suresince ayakta durun ve her iki ayakkabının sonunda da en uzun ayak parmağınız icin yeterli mesafenin mevcut olduğunu kontrol edin. Ayak taraklarınızın ayakkabının en geniş kısmına (ball pocket=tarak kesesi) iyi uyduğundan emin olun. Ayakkabıların ayağınıza oturduğundan ve ayağınıza uygun olduğundan emin olmak icin ayakkabılarınızla yuruyun. Bazı ayakkabılar ayak parmaklarınızın uzerine basınc yapan bolgelerin değiştirlmesi ile modifiye edilebilirler. Başparmağın repozisyonunda kullanılan ateller ve ortotikler (ayaklarınıza gore bicimlendirilmiş ozel ayakkabı tabanlıkları) de ağrınızı hafifletebilir.




Bunyon cerrahisi size uygun mu?
Eğer medikal tedavi başarılı yanıt alınmazsa, cerrahi yontemi duşunmek isteyebilirsiniz. Pek cok calışma bunyon cerrahisine giden hastaların % 85-% 90 ’nında sonucların tatmin edici olduğunu bulmuştur.

Bunyon cerrahisinin endikasyonları

Uygun ayakkabılara rağmen yuruyuş ve gunluk aktivitelerinizi kısıtlayan ciddi ayak ağrısı. İstirahat ve ilaclarla duzelmeyen kronik baş parmak inflamasyonu ve şişmesi Baş parmağın kucuk parmakları itmesiyle oluşan baş parmak deformitesine ek gelişmiş kucuk parmak deformiteleri Baş parmağınızı hareketlerinde sertlik- yetersizlik. Ağrının hafiflemesinde nonsteroid ve antienflamatuar ilaclardan fayda gorulmediğinde Ayakkabılarda değişiklik yapmaya ve antiinflamatuar tedavi gibi diğer tedavilere rağmen başparmak deformitesinin ilerlemsi Bunyon ameliyatlarının en onemli ozelliği ameliyat sonrası donemin iyi anlaşılmasıdır. ameliyat sonrası donemde yapılan cerrahi işleme gore yaklaşık 4-6 haftalık bir yuk vermeme donemi ve ardından yaklaşık 3. ayın sonuna kadar geniş ve rahat ozellikle secilmiş ayakkabıların giyildiği bir period vardır. Ayrıca hastaların bu cerrahi sonrasında tamamı ile normale donmesi yaklaşık olarak 6-9 aylık bir nekahat donemini icerecektir. Bu sure boyunca ayaklarda şişme ve ayakkabı giyme gucluğu soz konusu olabilir. Bu sebeple bunyon cerrahisi onemli bir cerrahidir. Cerrahinin size mukemmel bir ayak sunacağına dair gercekci olmayan iddialardan sakının. Cerrahinin amacı mumkun olduğu kadar ağrıyı azaltmak, ve deformiteyi mumkun olduğu kadar gercekci olasılıkla duzeltmektir. Kozmetik amaclı bir cerrahi olarak anlaşılmamalıdır.

Bunyon Cerrahi Tipleri
Ortopedi de bunyonları tedavi etmek icin pek cok farklı cerrahi yontemler uygulanmaktadır.

Baş parmak etrafındaki Tendon ve Ligamentlerin Tamiri
Başparmak ekleminde gelişmiş deformiteye bağlı olarak eklemin ic kenarını oluşturan yapılarda aşırı gerginlik gelişir. Bu ağrının oluşumunda en onemli sebeplerden biridir. Yapılacak kemik ameliyatlarına ek olarak yapılan bu ameliyatla eklemin dengesi sağlanır. Gerilmiş olan yapılar kesilerek eklemin dengesi sağlanır.

Artrodez
Cok ilerlemiş olan vakalarda yapılacak bir duzeltmeye imkan kalmadığında Tahrip olmuş eklem yuzeylerini kaldırılarak başparmak eklemi 10 derecede sabitlenir. Kaynama tamamlancaya kadar yuzeylerin tutması icin vida, tel veya plak konulur. Ciddi bunyonları, ciddi artritleri olanlarda ve diğer yontemlerin başarılı olmadığı hastalarda kullanılan bir yontemdir.

Ekzostektomi
Başparmak ekleminin şekil değiştirmesi sonucunda 1. tarak kemiğinin dış kenarı reaksiyon gosteren ve ağrıya yol acan bolge olur. bu kemikte yapısal bir değişiklik oluşmasına yol acar. Kemikte sivrileşme ve buyume olur. Ekzostektomi bu buyumuş parcanın cıkarılma işlemidir. Ana kemik ameliyatlarına ek olarak yağpılan bir cerrahi işlemdir.

Rezeksiyon Artroplastisi
Ozellikle yaşlı hastalarda ve aktif olmayan kişilerde tercih edilen bir yontemdir. Bu ameliyatta eklemin hasar gormuş bolumleri temizlenir ve eklem kapsulu bu yuzeylerin yerine kaydırılarak yalancı bir eklem oluşturulur. Daha kolay iyileşme donemi olan ve yaklaşık 6 haftanın sonunda iyileşme gosteren bir cerrahidir. Hastalarda kozmetik sonuclar iyi olmasına karşın uzun donemlerde tekrar yuzdelerinin yuksek olması nedeniyle yaşlı hastalarda tercih edilen bir cerrahidir.

Osteotomi
Gelişmiş olan deformitenin derecesi olculerek tarak kemiğinin uygun acı ile kesilerek deformitenin ters yonune tarak kemiğinin kaydırılması işlemidir. tarak kemiğinin kaydırılması işlemini ceşitli farklı tiplerini videolarda inceleyebilirsiniz.

Ortopedik Değerlendirme
Bunyon cerrahisi ile ilgili hazırlıklar şoyle sıranabilir.

Ortopedik değerlendirme uc komponent ihtiva eder.

Tıbbi hikaye: Ortopedi cerrahınız sizin genel sağlığınız hakkında bilgisini arttırır ve size ağrınızın ne kadar surduğunu ve ayağınızı acıtmayacak ayakkabıyı bulabilme gucunuzu soracaktır. Sizin cerrahi sonucunuzu etkileyebilecek diğer koşulları da soracaktır. Orneğin diabet ve romatoid artrit enfeksiyon riskini arttırabilir ve duzgun iyileşmenizi engelleyebilir. Dolaşım problemleri postoperatif ağrıyı arttırır ve iyileşmenizi engeller. Fizik muayene yanlış dizilmenin derecesi ve yumuşak doku harabiyeti ve cekic parmak ve nasır gibi diğer ayakdeformitelerinin varlığına gore değerlendirilir. Rontgen ayak parmak ekleminizdeki deformitenin ve harabiyetin buyukluğunu belirler. Ortopedi uzmanı değerlendirmelerinizin sonuclarını sizinle bir daha gozden gecirecek ve sizin icin en uygun olan tedavi, seceneğini size sunacaktır. Tum tedavi secenekleri anlatılarak her seceneğin olumlu ve olumsuz yonleri detaylı olarak anlatılacaktır. Cerrahi sonrasında gercekci beklenti sağlanması icin bu tartışma cok onemlidir.

Bunyon Cerrahisi Hakkında Gercekci Beklentiler
Karar vermede bir onemli faktor Bunyon Cerrahisi yapılmasında uygulanacak yontemin neyi yapıp neyi yapamayacağı konusunun anlaşılmasıdır. Bunyon cerrahisine giden hastalar buyuk coğunlukla cerrahiden sonra ağrının cok hızlı bir şekilde azalmasıyla birlikte baş parmaklarının hizasında anlamlı bir duzelme ile karşılaşırlar.

Bunyon Cerrahisi size daha kucuk ve dar burunlu ayakkabılar giymenize izin vermeyecektir. Hatta hayatınızın geri kalanında bazı ayakkabı sınırlamalarınız olacaktır.

Bunyon deformitesinin en sık sebebinin sıkı giyilen ayakkabılar olduğunu hatırlayın. Eğer o tip ayakkabıları giymeye geri donerseniz bunyonunuz yeniden ortaya cıkacaktır.

Cerrahiye Hazırlama
Eğer bunyon ameliyatına karar verildiğinde genel sağlık şartlarının değerlendirilmesi icin ameliyattan once aile hekiminizle tam bir fiziksel sorgulamaya alınırsınız.. Kalp, akciğer veya diğer kronik hastalıklarınız varsa aile hekiminizin ameliyat oncesi bu sorunlarınızı değerlendirecektir.

Ameliyattan once aldığınız ilacları ortopedi uzmanınıza soyleyin. O size ameliyattan once hangilerini alıp, hangilerini keseceğinizi soyleyecektir.

Kan ornekleri, elektrokadiografi, akciğer grafisi, idrar orneği ve ozel ayak grafisi gibi planladığı yonteme yardımcı olacak testler, ortopedi uzmanı tarafından istenebilir.

Ameliyatınız
Muhtemelen size ameliyattan bir iki saat once hastaneye veya cerrahi merkezine gelmeniz soylenecektir.

Hastaneye giriş yaptıktan sonra Anestezi ekibinin bir uyesi tarafından değerlendirileceksiniz. Pek cok bunyon ameliyatında anesteziayak bileği ekleminin altından blokaj ile yapılır. Arada sırada, genel veya spinal anestezi de kullanılabilir. Anestezist gerektiğinde diğer ilacları verebilmek icin ve sizi rahat ettirmek icin ameliyatın başından sonuna kadar sizinle kalacaktır.

Ameliyat yaklaşık 2 saat kadar surer. Ardından iyileşme odasına goturuleceksiniz. Bir gun sonra eve gitmek icin hazır olacaksınız.

Ameliyattan Sonra Olası Komplikasyonlar
Bunyon ameliyatından sonra % 10 dan daha az hastada komplikasyon yaşanır. Olası komplikasyonlar enfeksiyon, bunyonun tekrarlaması, sinir harabiyeti ve devam eden ağrıdır.

Eğer komplikasyon oluşursa bu komplikasyonlar tedavi edilebilirler, fakat sizin iyileşme surecinizi uzatacaktır.. Ortopedi cerrahınız bu komplikasyonların tedavisindeki ceşitli secenekleri acıklayacaktır.

Evdeki İyileşmeniz
Ameliyatın başarısının buyuk bir kısmı sizin, evde, ameliyattan sonraki ilk birkac hafta suresince, ortopedi uzmanınızın tavsiyelerini ne kadar iyi takip ettiğinize bağlı olacaktır. Ayağınızın duzgun iyileşmesinden emin olmak icin, ilerdeki birkac ay suresince duzenli olarak cerrahınızı goreceksiniz.

Ayak Giyimi ’nin Bakımı
Hastaneden ayak baş parmağınızı duzeltilmiş pozisyonda tutan bandajlarla taburcu edileceksiniz. Aynı zamanda ozel bir ameliyat sonrası ayakkabısı giyeceksiniz veya ayağınızı korumak icin ayağınız alcıya alınacaktır. Dikişleriniz ameliyattan yaklaşık iki hafta sonra alınacak, fakat ayağınız sargı veya bir bağ (brace) ile devam ettirilen desteklemeyi gerektirecektir Duzgun bir iyileşmenin garantiye alınması icin onemli olan; uygulanan desteğinizin kuru tutulması ve iyi kullanılmasıdır. Duş alırken ayağınızın uzerine plastik bir torba yerleştirmeyi unutmayın.

Beden Duruşunun Onemi
Ortopedi cerrahınız size ameliyattan sonra ilk birkac hafta icin yurutec, baston veya koltuk değnekleri tavsiye edebilir. İyileşen yaranın bulunduğu ayağınıza yavaş yavaş ağırlık verebilirsiniz. Bununla birlikte ameliyatı takip eden ilk birkac hafta suresince sadece kısa mesafeler yurumelisiniz. Muhtemelen yaklaşık bir hafta icersinde yeniden gezebileceksiniz.

Şişlik ve Ayakkabı Giyme
Ameliyattan birkac gun sonra ayaklarınızı mumkun olduğunca fazla yuksekte tutun ve ağrı ve şişliği azaltmak icin; ortopedi uzmanınızın tavsiyesi uyarınca buz uygulayın. Altı ay kadar ayağınızda bazı şişmeler olacaktır. Sargılarınız cıkarıldıktan sonra ilk bir kac ay icin, ameliyat yeri tamamıyla iyileşinceye kadar, sadece atletik ayakkabılar veya yumuşak Oxford tipi deri ayakkabılar giyin. Yuksek topuklu moda ayakkabıları altı ay sonrasına kadar giymeyin. Ayakkabılarınızı secerken, bu kitapcıkta daha once sunulan ayakkabı tiplerini takip edin. Bu bunyonunuzun nuksetmesini onleyecektir.

Ayağınızı Guclendiren Egzersizler
Bazı egzersizler veya fizik tedavi, ameliyattan sonra ayağınızın gucunun ve hareket deviniminin eski haline geri gelmesi icin tavsiye edilebilir. Cerrahınız ayak bileğinizi guclendiren cerrahi bir bant kullanarak ve ayak parmaklarınızdaki hareketin eski hale gelmesi icin bazı top egzersizleri verebilir. Bu egzersizlere, daima yavaşca başlayın ve cerrahınızla fizyoterapistin talimat verdiği bilgileri tekrarlayarak uygulayın.

İlac Tedavisi
Ortopedi cerrahınız ameliyatınızdan sonra bir muddet enfeksiyonu onlemek icin antibiyotik verebilir. Ağrı tedavisi ameliyatın neden olduğu ağrıyı azaltmak icin epeyce bir sure uygulanır.

Ameliyattan Sonra Kacınılacak Sorunlar
Yaygın olmasa da bunyon ameliyatından sonra komplikasyonlar oluşabilir. Aşağıdakiler oluşunca ortopedistinizle temas kurun:

Sargılarınız gevşerse, cıkarsa ya da nemlenirse Sargılarınız kan veya akıntı ile nemlenirse Ameliyat sonrası kullanılan ilacların yan etkisi Bunun yanı sıra enfeksiyonu işaret eden aşağıdaki belirtileri gozlemlediyseniz acil olarak ortopedistinizi arayın:

Ateş Titreme Sargılarınız etrafında inatcı kızarıklık ve sıcaklık Gittikce artan inatcı bir ağrı Tedavi edilen ayağın ust kısmındaki baldırda, anlamlı şişlik Ayak etkinlikleri ve Egzersiz Rehberi
Muntazam egzersiz ve derece derece her gunku aktivitelere geri donuş, tam iyileşmenizde cok onemlidir. Ortopedi cerrahınız ve fizyoterapist, postoperatif sargılarınızı cıkarttığınız zaman, yaklaşık olarak gunde iki veya uc kez 20-30 dakika egzersiz yapmanızı tavsiye edebilirler. Bu rehber, sizin ortopedi cerrahınız ve fizyoterapist tarafından denetlenen egzersiz/aktivite programınızı daha iyi anlamanıza yardım edebilir.

Erken Postoperatif Egzersizler
Yurume- postoperatif ayakkabıyla duzgun yurumek onemlidir. Başlangıcta yurutec veya koltuk değnekleri ile yurumelisiniz. Cerrahınız veya fizyoterapist ayağınıza ne kadar ağırlık vereceğinizi soyleyeceklerdir. Koltuk değnekleriniz veya yurutecinizle ağırlığınızı dengeleyerek rahat bir şekilde dik olarak ayakta durun. Kısa bir mesafe koltuk değneklerinizi veya yurutecinizi ilerletin; sonra ameliyatlı ayağınızı ileriye doğru atın, ilk olarak ayağınızın topuğunu yere değdirin. İleriye doğru hareket ettiğinizde ağırlığınızın coğu topuğunuzda kalabilecektir. Daha sonra ayağınızın tumunu ne zaman yere koyacağınızı ve koltuk değnekleri ya da yurutece ne kadar zaman sonra ihtiyacınızın kalmayacağı konusunda bilgilendirileceksiniz.

Bilek pompası- Baldır ve incik kaslarınızı ritmik olarak kasarak ayağınızı yukarı ve aşağı hareket ettirin. Bu egzersizi iyileşme odasında periyodik olarak saatte 2-3 kez 2-3 dakika sureyle yapın.

İlerlemiş Egzersizler
Havlu Kıvırmak-Yere kucuk bir havlu koyun ve sadece parmaklarınızı kullanarak havluyu kendinize doğru kıvırın. Havlunun sonuna bir ağırlık koyarak direnci arttırabilirsiniz. Gevşeyin ve bu egzersizi 5 kez tekrarlayın.

Parmak Kaldırmak, Parmak Kıvırmak-Her iki pozisyonda 5 saniye tutun ve 10 kez tekrarlayın.

Baş Parmak Cekişleri- Her iki ayak parmağınıza lastik bant gecirin ve lastiği cekerek iki baş parmağınızı birbirinden uzaklaştırın. 5 Saniye tutun ve 10 kez tekrarlayın.

Parmak Cekişleri- Butun parmaklarınızın etrafına kalın bir lastik bant gecirin ve parmaklarınızı ayırın. 5 Saniye kalın ve 10 kez tekrarlayın.

Parmak Sıkıştırma- Parmaklarınızın arasına kucuk mantarlar yerleştirin ve 5 saniye sıkıştırın. 10 Kez tekrarlayın.

Bilye Toplama- Yere 20 tane bilye koyun Ayağınızla her seferinde bir bilye alın ve bir kaseye koyun. 20 Bilye ile tekrar edin.

Aktivite
Ameliyattan sonra yavaş yavaş kısa mesafelerde yurumeye başlayın ve her gun gunluk aktivitelerinizi yapın. Bu erken aktivite, iyileşmenize yardım eder ve hareketliliğinizi yeniden kazandırır.

Yurume- İlk kez atletik ayakkabıları giyebildiğinizde egzersiz icin yurumeye başlayabilirsiniz. Ortopedistiniz ve fizyoterapistiniz bunun zamanını. Belirleyip size bildireceklerdir.

Koşma- İlk kez ağrı olmadan yuruyebildiğinizde en cok baş parmağınızın hareketi yerine gelir. Cerrahınız ve fizyoterapistiniz bunun zamanını bildirecektir.

Diğer Sporlar- İlk kez ağrı olmadan koştuğunuzda pek cok hasta gibi siz de yarışma sporlarına geri donebilirsiniz. Bunlar takım sporlarını, aerobikler ve step-tırmanmayı icerir.

Egzersiz veya Aktiviteden(hareket) sonra şişme ve Ağrı- Hareket veya egzersizden sonra ayağınızda orta derecede ağrı veya şişme olabilir.

Ayaklarınızı yukseğe kaldırın ve havluya sarılmış buz uygulayın. Egzersiz ve aktivite surekli olarak gucunuzu ve hareketliliğinizi ilerletecektir.