Turk savunma sanayisi bunyesinde geliştirilen insansız hava araclarıyla (İHA) farklı donanımlara sahip bir yangın sondurme filosu oluşturulması amaclanıyor.

AA muhabirinin aldığı bilgiye gore, ASELSAN ve Altınay ortaklığı DASAL Havacılık Teknolojileri, urettiği farklı insansız hava araclarını kullanarak bir yangınla mucadele konsepti geliştirdi.

Bu kapsamda 3 ana platform uzerinden 10 farklı model İHA'nın kullanıldığı 3 kademeli bir strateji oluşturuldu.

İlk aşamada Yangın Tespit ve Gozlem İHA'sı yer alıyor. 2 farklı İHA cozumu, uzerlerinde yer alan ozel termal kameralar sayesinde secilecek yuksekliğe bağlı olarak 1 metrekare ve altındaki alevleri tespit ederek merkeze goruntu aktarabiliyor ve konum paylaşabiliyor.

İkinci aşamada ise yayılmayı engelleyen, onleyici sondurme yapan 6 farklı İlk Mudahale İHA'sı yer alıyor. Bu İHA'lar, yangının tipi ve yerine gore yangın tupu taşıma, tekli ve seri yangın bombası atışı, coklu yangın bombası atışı, kablolu sıvı puskurtucu, katı kimyevi toz ya da sondurucu gaz icerikli fuze fırlatıcı ya da cok amaclı kombo gorevlerini yapabilecek şekilde tasarlandı.

Ucuncu aşamada ise yayılmayı engelleyici sondurme ve soğutma gorevleri icin 2 farklı model İHA kullanılması planlandı.

Bu İHA ’lar ile ozel ayarlı yangın bombası, klasik yangın bombası, icerikleri ihtiyaca gore değişebilecek fuzeler gibi ceşitli onleyici malzemeler kullanılabilecek. Moduler yapıları sayesinde tek bir İHA birden fazla ceşitte ekipman taşıyabilecek şekilde tasarlandığından ekonomik olarak da avantaj elde edilecek.

Ayrıca yangına mudahalede belirtilen bu 3 aşama icin ozel tasarlanmış 10 farklı İHA haricinde malzeme destek, kargo ve arama kurtarma faaliyetleri icin de 4 farklı model İHA kullanılacak.

Yangına mudahale "cephanesi"​DASAL, bu konseptte sondurme ve soğutma gorevlerinde kullanılmak uzere geliştirilen Yangın Bombalama İHA'sını 15'inci Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı'na sergiledi.

Yayılmayı engelleme ve ana sondurme desteği icin geliştirilen Yangın Bombalama İHA'sı moduler olarak tasarlandığı icin ihtiyaca gore 24 ozel geliştirilmiş sensorlu ve şemsiye patlamalı yangın sondurme topu ve 32 yangın sondurme fişeği ya da ozel yangın toplarından 36 adedi ile gorev yapabiliyor.

Aracın 45 dakika icinde tek pil sistemiyle 5 kilometre uzaklığa 6 sorti yapabilmesi planlanıyor.

Yangın sondurme topları ve fişeklerle mudahale​DASAL Satış, Pazarlama ve İş Geliştirme Direktoru Onur Guzelmeric, AA muhabirine, İHA'larla oluşturulan yangınla mucadele konseptine ilişkin bilgi verdi.

Guzelmeric, DASAL'ın kurulmasının ardından gecen kısa surede oldukca geniş bir urun ailesi ve cok sayıda gorev sistemleri oluşturduklarını soyledi.

Yangınla mucadele konseptini mayıs ayında tanıtmak icin hazırlık yaptıklarını ancak IDEF'in ertelendiğini anlatan Guzelmeric, konseptin gozlem ve takip, onleyici sondurme ve etkin sondurme olmak uzere 3 aşamadan oluştuğunu dile getirdi.

Yangın Bombalama İHA'sının Albatros platformu uzerinde tasarlandığını aktaran Guzelmeric, aracta ozel tasarlanmış 24 sensorlu yangın sondurme topu, sağda ve solda 16'şar adet olmak uzere 32 yangın sondurme fişeği ve bunları fırlatma sistemi yer aldığını belirtti. Guzelmeric, şoyle konuştu:

"Dolayısıyla arac aynı anda birden fazla tarzda yayılmayı onleyici sondurmeye destek verebiliyor. Bombaların sensorlu olmasının avantajı şu: Bilinen yangın bombaları yangının merkezine geldiğinde yuksek sıcaklık dolayısıyla etkili olamayabiliyor. Biz, aracımızın zeminden yuksekliğini, ağacların boyunu ve alevleri sensor ve kameralarımızla hesaplayıp, bombaları orneğin ağac yukseklikleri 20 metre ise 23 metrede patlatıp şemsiye gibi sondurme sistemlerine benzer bir şekilde havayı boğabiliyoruz. Bu da 5 dakika kadar o bolgede soğutma ve yangını engelleme etkisi yaratıyor, bu da itfaiye erlerine ve diğer ana sondurme unsurlarına buyuk zaman kazandırıyor. Bunu 5 dakika icerisinde bulunduğumuz yere gore tekrarlı şekilde yaptığımızda o bolgedeki sondurme ve soğutma calışmasını gercekleştirebiliriz."

Kablolu İHA ile yangın sondurme kulesi​Guzelmeric, bunun dışında orta boy sınıfında 6 farklı yangın sondurme cozumu oluşturduklarını ifade etti.

Bunlar arasında 12 kilogram yangın sondurme tupu taşıyandan 12'li yangın sondurme toplu taşıyan İHA'ya, toplu şekilde yangın sondurme bombası atandan seri şekilde atana ceşitli araclar bulunduğunu dile getiren Guzelmeric, kamera ve sensorlerle yangını, ruzgarı izleyip ona gore yangının tersi yonde ya da yangının cevresini saracak şekilde atışlar yapabildiklerini belirtti.

Tanker araclar, itfaiye araclarından su ya da yangın sondurucu alıp, paletli araclarla yangın bolgesine giren, kablo ile enerjisini aractan alan bir cozum de oluşturduklarını anlatan Guzelmeric, şunları kaydetti:

"Ulaşılamayan bolgelere ozel kara aracları uzerinde taşınmak ve bu aracların uzerinden 60-100 metre yukselerek, kule oluşturmak suretiyle, 5-6 tona kadar taşıma kapasitesi olan araclardan bahsediyoruz. Aldığımız su ve diğer sıvı ile yangın sonduruculerle, yangınlara direkt mudahale etmek ya da on tarafta bulunan ağacların arkalarının soğutulmasını sağlamak, bu şekilde yangının genişlemesini engellemek icin planladığımız urunlerimiz var.

Yangın ucakları bile tonlarca su bırakıp yangını sonduremeyebiliyor. Biz yangın başladığı anda atik şekilde oraya gitme yeteneğine sahibiz. Bu araclarımız saatte 100 kilometre hıza sahip. Uzerlerindeki yuklerle bir an evvel atış yapıp geri gelip tekrar yuklemelerle tekrar atış yapıp cok seri şekilde kısa mesafede belli bir operasyon yarı capı icerisinde o bolgede etkin olup daha sonra başka bolgeye o etkinliği taşıyabiliriz. Bu şekilde itfaiye ekiplerine vakit kazandırabiliriz diye duşunuyoruz. İlk mudahaleyi planladık. "Yılanın başını kucukken ezeceksin" derler, yangınla mucadele icin aynısını duşunuyoruz. Bunun cok etkili olacağını, yangınların buyuk oranda belli bir buyukluğe varmadan engellenebileceğini hesaplıyoruz."

Araclar sahadaki tecrubeyle son şeklini alacak​Onur Guzelmeric, bazı deneme ucuşları yaptıklarını ancak urunlerin goreve hazır olması, son halini alması icin yangınla mucadelede gorev alan kurumlarla ortak calışmaların sonuclarını beklemek gerektiğini soyledi.

Tarım ve Orman Bakanlığından belediye itfaiyelerine, AFAD'dan bazı guvenlik birimlere saha tecrubesine ihtiyacları olduğunu vurgulayan Guzelmeric, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Esas uzmanlık alanımız bu değil ama bu calışmaları Ar-Ge ofisimizde yapmadık, sahaya gittik. Gecen yıl Canakkale yangınında gozetleme gorevi yaptık. Hatay yangınında bulunduk. Gerek kişisel olarak gerekse muhendis ve pilotlarımız, Balıkesir sahilinden Antalya'ya kadar hemen hemen butun birlikleri ve birimleri ziyaret edip farklı ihtiyaclarını dinledik. Nelere ihtiyacları olduğunu oğrendim. Bazı yerlerde kıyı yangınlarını sondurmek icin yangın sondurme tekneleri planladık. kablolu sistemlerle yangına mudahaleyi ongorduk. Bunlara patent almayı planlıyoruz. Calışmalarımız sadece muhendislik değil saha tecrubesinin yansıtılmasıyla oluştu."

İHA'larla lojistik destek koprusu​Destek faaliyetlerinin de yangınla mucadelede cok onemli bir faktor olduğuna işaret eden Guzelmeric, şunları kaydetti:

"Başımıza gelen en son faciada maalesef tecrube ettik ki bazı dağlık bolgelerde ya da yangın alanına giden dar yolların sondurme faaliyetinde bulunan araclar sebebiyle kapalı olmasından dolayı mudahale birimlerimize gunluk ihtiyaclarını sağlayacak su ve gıda malzemesini ulaştırmada guclukler yaşandı. Bazı bolgelerde kayıp vatandaşlarımızın olma ihtimalinden dolayı o bolgeye havadan mudahalede cekinceler oluştu. İşte bu noktada IDEF fuarında da sergilediğimiz 3 farklı kargo modelimiz sırasıyla 150, 75 ve 15 kilogram yukleri saatte 100 kilometreye ulaşan hızlarla kritik noktalara hızlıca taşıyabilme yeteneğine sahip. Bu yuklerin muhteviyatı olarak su ve gıda haricinde, kritik sondurme ekipmanı, eldiven ve ayakkabı gibi basit ama operasyonun devamı icin elzem olan malzemeleri de ongorebiliriz. İHA ’larımız yangın bolgelerine en yakın ilce ve kazalarda zaten oluşturulmuş olan ana malzeme depolama ve aktarma alanlarından yangın bolgesine "havadan bir lojistik koprusu" kurarak cok etkin olabilirler."