Cildimizdeki yağ nelerden oluşur?
Cilt uzerindeki yağ (sebum); lipitler (yuzeydeki hucrelerden kaynaklanır), ter ve cevresel materyallerden oluşur.
Ciltteki yağ (sebum) nerede uretilir?
Sebum yağ bezlerinden uretilir. Tum vucut yuzeyinde bulunan sebum, el ve ayak derisinde daha az, avuc ici ve ayak tabanlarında ise hic yoktur. Yağ bezleri sırtın ortasında, alında ve cenede daha buyuktur ve diğer deri bolgelerinden daha fazladır. Aynı zamanda kulak kanalında ve cinsel organların bulunduğu alanda da yoğundur.
Yağ bezlerinin yapısı nasıldır?
Yağ bezleri kanallarla birbirine bağlı odacıklardan oluşur ve bu kanalların ici deri yuzeyine benzer hucrelerle ortuludur. Bir cok yağ bezi kıllar ile birlikte deri yuzeyine acılır. Bazı serbest yağ bezleri ise tek başlarına deri yuzeyine acılırlar.
Yağ nelerden oluşur?
Yağ (sebum) kompleks bir yapıya sahiptir ve gliseridler, serbest yağ asitleri, skualen, kollesterol esterleri, kollesterol gibi lipitleri icerir. Trigliseritler de yağ bezlerinde uretilir ve yağ bezi kanalındaki lipaz denen bakteriyal enzimlerle serbest yağ asitlerine parcalanırlar.
Ciltten salgılanan yağın normalde gorevi nedir?
Derinin yuzeyinden sıvı kaybını engeller. Deriyi bakteri ve mantarlardan korur. Derinin kokusunu oluşturur. Bağışıklık sisteminin organizasyonunda rol oynayan 'Propionibacterium acnes' denen bakterinin kolonizasyonunda rol oynar.
Yağ salgısı nasıl duzenlenir?
Sebum salgısı hormonal faktorler, yaş, bazı hastalıklar ve ilaclardan etkilenir.
Sebum uretimi hormonlardan nasıl etkilenir?
Sebum uretimi, androjen dediğimiz seks hormonlarının kontrolu altındadır. En aktif androjenler; (erkeklik hormonu) testosteron, 5-testosteron (DHT) and 5-androstenedioldur. Bu hormonlar ve diğerleri erkeklerde testis, kadınlarda yumurtalık ve bobrek ustu bezinden salgılanır. Bu organlar beyinde bulunan hipofiz bez tarafından kontrol altında tutulur.
Androjenler deri ve cinsel organlarda bulunan hormonlar tarafından daha aktif hale getirilirler. Tip I 5-reduktaz denen enzim deride, tip II 5-reduktaz cinsel organlarda etkili olur. Bu enzimler, daha az aktif olan androjenleri aktif testosteron ve 5-hidroksi testosterona (DHT) donuştururler. Daha aktif androjenler yağ bezlerinden sebum salgısını uyarırlar.
Yaş ile yağ bezi aktivitesinin ilişkisi nasıldır?
Yağ bezleri doğumdan once aktif durumdadırlar. Yağ salgısı annedeki hormonlarla duzenlenir.Yağın iceriği yaş ile değişir. Yeni doğan bebek 'verniks kaseosa' denen mumsu bir tabaka ile kaplıdır.Yeni doğan bebekler 3-6 ayda erişkin gibi yağ salgılamaya başlarlar. Erkeklerde yağ salgısı kadınlara gore daha fazladır. Yaş ile birlikte yağ salgısı azalır. Ozellikle menopozdan sonra kadınlarda belirgin azalma olur.
Hangi hastalıklar yağ salgısını etkiler?
Hipofiz bezi, bobrek ustu bezi, yumurtalık ve testislerin hastalıklarında yağ miktarı azalır. Uzun suren aclık durumlarında da yağ miktarı azalır. Parkinson hastalığında ise miktarı artar.
Hangi ilaclar yağ salgısını azaltır?
Ostrojen (doğum kontrol haplarında mevcut), siproteron asetat ve spironolakton gibi antiandrojen ilaclar, isotretinoin gibi A vitamini derivelerinin (akne tedavisinde kullanılır) alınması yağ salgısını azaltır.
Hangi ilaclar yağ salgısını arttırır?
Medroxyprogesterone, levonorgestrol gibi androjenetik ozelliği olan progesteronlar ve fenotiazinler yağ salgısını arttırırlar.
Hangi ilaclar yağ salgısı icindeki komponentlerin oranı değiştirilebilir?
Diane 35, (etinil ostrodiol ve siproteron asetat icerir.) isotretinoin, squalen, wax esterleri ve yağ esterlerini azaltırken; topikal retinoidler de yağ salgısı icindeki dengeyi değiştirirler. Hafif bir sabunla cildin gunde 2 kez yıkanması da bu acıdan onemlidir.