Dr. Gareth Rees _ Kanser _ Vatan Gazetesi Aile Doktoru Serisi 1 Tıpkıcekim PDF
Kanser ile ilgili doğru bilinen 10 yanlış
Bilim insanlarının tedavisi icin uzerinde calıştığı kanser hastalığı, gunumuzun en onemli sağlık sorunlarından biri.
Bedenimizde cok sayıda hucre bulunuyor; tahminlere gore 100 trilyon (1014) civarında... Bu hucrelerin oluşumu sırasında tum ozellikleri, nasıl calışacakları, nasıl değişecekleri, hatta nasıl olecekleri DNA?larındaki genetik koda yazılmıştır. Ayrıca, bu hucreler, her gun bir takım dış etmenlere maruz kalmaktadır. Bu dış etmenler, hucrelerin DNA yapıları uzerinde de olumsuz etkiler oluşturabiliyor. Bedenimizin doğasında hatalı hucre davranışlarını onarabilme yeteneği olmakla birlikte, onarım mekanizmaları bozulduğunda ?kanser? ortaya cıkabilmektedir.
Tıbbi teknoloji ve tedavi yontemlerinin her gecen gun gelişmesiyle birlikte, kanserle ilgili olumlu haberlerin yanı sıra bircok doğru bilinen yanlış bilgi de ortaya atılıyor. Kanser konusundaki doğru sanılan yanlışları sıralıyalım:
1. Kanser bulaşıcıdır: Kanser hastalığı bulaşıcı değildir. Bu nedenle, kanserli hasta ile iletişime gecmek, yakınında bulunmak, elini sıkmak diğer insanları kansere yakalanma acısından riske atmaz. Bununla birlikte, seyrek de olsa, viruslerin neden olduğu bazı kanser turleri bulunuyor. Belli durumlarda bu virusler bulaşabilir ve o zaman kanser olma riski artabilir. Bunların başında gelen HPV virusuyle gelişen rahim ağzı kanseri riski ise son yıllarda kullanılan aşı ile artık azalıyor.
2. Kanser hastası olan ebeveynin cocuğunda da kanser gelişir: Bu bilgi de genel anlamda doğru değildir. Bazı kanser turlerine kalıtsal yatkınlık ve genetik geciş bilinmektedir. Bazı kalın barsak kanserleri gibi. Ama bu genellenemez. Bazen de ailsel yatkınlıklar sozkonusu. Orneğin, meme kanserlerinin yuzde 5-8?inin kalıtsal olduğu biliniyor. Yani, cok ozel durumlar dışında, ebeveynin kanser olmasına bağlı olarak cocuklarında da kanser goruleceği yolunda bir kural bulunmuyor.
3. Sac boyası, parfumler gibi dış etkenler kanser yapar: Her turlu toksik maddenin vucudumuzdaki hucreler ve DNA?ları uzerinde etkisi vardır. Toksik maddelerden ne kadar uzak durursak o kadar sağlıklı yaşayabiliriz. Bununla birlikte, sac boyası ve deodorant gibi kozmetik maddelerin kanser gelişmesiyle ilişkisi kanıtlanmış değildir.
4. Pozitif duşunceyle kanseri yenmek mumkun: Kanser tedavisinde pozitif duşunce son derece onemli olsa da tek başına yeterli değildir. Onemli olan, hastaların hem fiziksel hem de ruhsal sağlıklarının tedavi suresince korunabilmesidir. Ozellikle de cerrahi girişim, ilac tedavisi ve radyoterapi sırasında hastanın psikolojik durumu korunup, pozitif duşunceye sahip olması sağlandığı zaman sonuclar cok daha iyi oluyor.
5. Kanser olduğu hastaya soylenmemeli: Hasta yakınlarının, ?morali bozulur, daha kotu olur? inancıyla hastadan tanıyı saklamaya calışması yanlış bir duşuncedir. Akli yetileri yerinde olmak koşuluyla, hastaya tum gercek, kendisinin talep ettiği kadar ve doğru bir şekilde verilmeli, tedavi secenekleri hasta ile paylaşılmalı ve yapılacaklar icin rızası alınmalıdır.
6. Kanserde cerrahi işlemler hastalığın yayılımını artırır: Bu da son derece yersiz bir inanıştır. Bircok kanser turunde en etkin tedavi, cerrahi tedavidir. Hastalıklı organın ya da tumorun cıkarılması, hastanın cok daha uzun sure yaşamasını ve hastalığın geri gelme riskinin anlamlı olarak azalmasını sağlıyor.
7. Biyopsi yapmak kanserin yayılımını hızlandırır: Biyopsiler, hastalığın tanısını koymak ve tedavisini planlamak icin olmazsa olmaz girişimlerdir. Hastalarda zaman zaman biyopsi yapıldığında hastalığın sıcradığı, kotuleştiği ya da dağıldığına ilişkin korkular ortaya cıksa da bu korkuları destekleyen bilimsel calışmalar bulunmuyor.
8. Bir kere kanser olduktan sonra işe donmek oldukca zordur: Yanlış bir inanıştır. Artık bircok kanser hastası, tedavi tamamlandıktan sonra yaşıtları kadar yaşam şansına sahip oluyor. Orneğin meme kanserinde, ozellikle erken evrede yakalanan hastalarda tedavi tamamlandıktan sonra hastalığın yeniden ortaya cıkma olasılığı son derece duşuktur. Tiroid kanseri, deri kanseri kanserlerde tam şifa sunmak mumkundur. Hedef, hastaların tedavi sonrası normal yaşamına donmeleridir.
9. Erkekler meme kanseri olmaz: Bu da yanlış bir inanıştır. Her 100 meme kanseri hastasından birisi erkektir. Ozellikle ailelerinde kalıtsal meme kanseri olan erkeklerde meme kanseri daha sık gorulur. Bu nedenle erkekler de memelerinde bir kitle fark ederlerse zaman kaybetmeden bir hekime muracaat etmeliler.
10. Kronik kabızlık cekenler kolon kanseri olur: Bu da yalnızca bir soylentidir. Kabızlık ile kolon kanseri veya rektum kanseri arasında herhangi bir neden-sonuc ilişkisi olduğunu gosteren bilimsel bir calışma bulunmuyor. Bununla birlikte, barsak alışkanlıklarının, kişisel duzenin nedensiz bir şekilde değişmesi bir kalın barsak belirtisi olabilir ve buna dikkat edilmelidir.
[CENTER] Ayrıca ek olarak kanser hakkında ki 6 korkutucu ve şaşırtıcı efsaneyi sizlere aktarmak istiyorum.
Ama once Ailemden bir kanser oykusunu anlatacağım...
"Kanser hakkında yanlış bilinenler, gerceğinden daha korkutucu olabilir. 2007 yılında babamın oksuruğunde ki karakteristik değişiklikten şuphelenerek, goğus hastalıkları uzmanı arkadaşımın onemli bir şey yok demesine karşın, ısrar edip toraks tomografisi cektirerek akciğer kanserini erken (1. evrede) yakaladım. Henuz metastaz yoktu... Ceşitli tetkikler ve biyopsi sonucunda kesinleşince, 75 yaşında sol alt lobunu SureyyaPaşa Hastahanesinde ameliyatla aldırarak radyoterapiye ve kemoterapiye gerek kalmadan tedavisini sağladım. Son biyopsi sonucu mix tip adenokarsinomdu. Eğer bekleseydim diğer organlara yayılacakmış beş altı ay icerisinde... Neyse sekizinci yıl doluyor ve Allah'a şukur cok iyi... Doğal olarak sigaranın neden olduğu insanı surunduren Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı (KOAH) (sureğen tıkanan akciğer hastalığı) ve Ateroskleroz (damar sertliği) gibi rahatsızları saymazsak... Cok şukur onlarla da iyi başa cıkıyoruz...
En onemli nedeni kucuk yaştan beri sigara kullanıyor olması... Artık yolda bile sigara iceni gorse hemen ondan uzaklaşıyor. Sigara akciğer kanserinde % 80 etmen cunku..."
?Kanser? guclu duygular uyandıran, bir cok korku yuklu, guclu bir sozcuktur.
Oyle olmamalı. Bir cok hasta doktoruna kanser hakkında doğru olmayan ?coğunlukla da gercekte olduğundan daha korkutucu-on yargılı duşuncelerle gelmekte.
Efsane 1: Kanser her zaman oldurucudur.
Yakalanma zamanına bağlı olarak bir cok kanser turu gecici ve tedavi edilebilir. Hatta bazı kanser turleri ilerlemiş evrede bile tedavi edilebilir. Bu gun Tıp İlerlemiş testis kanseri, lenfoma tedavisine ek olarak erken evrelerindeki bir cok meme, kolon, prostat ve melanom dahil cilt kanseri turlerini tedavi edebilmeyi umuyor.
Efsane 2: Kanser saclarınızı doker.
Tek başına kanser saclarınızı dokmez. Kuşkusuz kemoterapi ve radyasyon gibi bazı kanser tedavi yontemleri bunu yapabilir. O nedenle burada biraz gerceklik payı var diyebiliriz.
Ama bilmelisiniz ki cok az sac dokulmesine yol acan veya hic dokmeyen pek cok tedavi var. Kullandığımız kemoterapinin yarısının sac dokulmesine yol acmadığını tahmin ediyorum. Coğu daha yeni cıkmış, geleneksel olmayan ilac da tedaviniz suresince saclarınızın dokulmesine neden olmayacaktır.
Efsane 3: Kanser bulaşıcıdır.
Başka birinden kanser kapmazsınız. Temas yoluyla, salgılarla ya da havadan da. Kanser bulaşıcı değildir.
Burada yine bir gerceklik payı var: Bazı virusler ve enfeksiyonlar kanser riskinizi artırabilir. Bunun en bilinen orneği bir ceşit baş ve boyun kanseri olan orofarinks ve rahim ağzı kanserine yol acabilen insan papillom virusudur.(HPV) Epstein-Barr virusu burun ve boğaz kanserleri ve bazı lenfomalarla bağlantılıdır. Viruslerden kaynaklanan kanserlerin ortaya cıkması icin on yıllar gecmesi gerekir.
Efsane 4: Kanser her zaman ağrılıdır.
Bazı kanserler asla ağrıya neden olmaz. Olanlar icin kanser tedavisinde asıl odaklanmamız gereken noktalardan biri ağrı olmalıdır. Hafifletici tedavi- ağrının yonetilmesi- tedavinin cok buyuk bir yonudur. Ağrınız konusunda doktorunuzla konuşmanız cok onemli.
Efsane 5: ?Annemde kanser vardı- bu bende de olacak demek.?
Aile bireylerinden birinde kanser olması, meme ya da kolon kanseri gibi bazı kanserlere yakalanma riskinizi arttırabilir. Bu durumlarda kanser oluşması hala kacınılmazdır.
Bazı kişiler ailelerinde guclu bir kanser gecmişine sahip olabilirler ya da aile bireylerinden birinde olağandışı erken yaşta kanser teşhis edilmiş olabilir. Her iki durum da, meme kanseri geni BRCA1 gibi miras alınmış bir kanser geni varlığına işaret edebilir. Tıp bu mutasyonların coğu uzerinde deneyler yapmakta ve genetik danışmanlarla yakın calışmaktadır.
Burada sonuc olarak şunu soyleyebiliriz: Kanserli bir cok hastanın ailesinin gecmişinde bu hastalık bulunmamakta. Ve ailesinde kanser olan pek cok kişi asla kansere yakalanmamakta.
Efsane 6: Kanser tedavisine her zaman hemen başlanmalı.
Şaşırtıcı ama, hayır. Cunku sizde kanser tanılanması hemen tedavi edilmesi gerektiği anlamına gelmez. Bekleyebilir. Bunu bazı kişilere soylemek ve onların anlayabilmesi kolay değil.
Yavaş ilerleyen bazı kanserlerde, yoğun tedavi bombardımanına başlamadan once sıklıkla ?gozlemleyerek bekleme?yi kullanılır. Bu kanserler, yavaş ilerleyen lenfomalar, losemiler, ve prostat kanseri turleridir. Ya da bazen en iyi secenek, hastalığı tedavi etmek yerine insanların uzun yıllar kanserle yaşamaları icin terapi yapmaktır.
Bazı durumlarda hicbir şey yapmamak en doğrusudur. Diğer onemli hastalıklarından birine sahipseniz kanser sizin icin en buyuk tehdit olmayabilir, ya da kanserin son evrelerindeyseniz kanser tedavisi almamayı ve daha rahat yaşamanız icin hafifletici tedavi almayı secebilirsiniz.
Vatan Gazetesi'nin Aile Doktoru Serisi kitaplarından bir sonraki paylaşımım "Diyabet" olacak... ZamanGezgini.
Dr. Gareth Rees _ Kanser _ Vatan Gazetesi Aile Doktoru Serisi 1 Tıpkıcekim PDF 2,2 Mb:
ZamanGezgini
