Batı duşuncesinde erkek ve kadının yer alış bicimleri



"Akılcılık hayaleti"nin izini surmeye devam ediyoruz. Daha once Akla Veda, Zen ve Motosiklet Bakım Sanatı, İktisadi Aklın Eleştirisi, Tarih ve Tin gibi kitapları yayımlayarak başlattığımız hakim Akıl paradigmasının eleştirilerek donuşturulmesi uğraşına canalıcı onemde katkıda bulunan bir kitap Erkek Akıl. Yayımlanmasından kısa bir sure sonra feminist duşuncenin klasiklerinden biri konumuna yerleşmiş, hacmiyle kıyaslanamayacak olcude onemli bir calışma... Bu kez odak, verili Akıl ozlemi, Batı'nın felsefi mirasının, ahlÂki ve siyasi ideallerinin temellerinde yatar. İşte Lloyd, Platon'dan Descartes'a; Kant ve Hegel'den Sartre'a kadar bir dizi duşunuru ele alarak bu Akıl ideallerinin tarihsel olarak kadınlığı dışladığı ve kadınlığın kendisinin de boylesi bir dışlama sureci yoluyla oluşturulduğunu belirtiyor. Ona gore, rasyonel bilgi her zaman kadınla eşleştirilen doğa guclerinin bir tur aşılması, donuşturulmesi veya kontrol altına alınması olarak; kadınlık da onun aştığı, tahakkum altına aldığı şey olarak anlaşılmıştır. Kadın-erkek ayrımı felsefe geleneğinde bir değer olcutu olarak iş gormuştur. Bu gelenekte erkeklik, duşuncenin acık ve kesin, kadınlık ise muğlak ve belirsiz bicimleriyle ilişkilendirilmiş; etkin, belirlenmiş ve duzenli "form"u temsil eden erkeğe karşı, kadın edilgen, belirlenmemiş ve duzensiz "madde"yi temsil etmiştir. Bu geleneğin akıl kavrayışlarının erkeksiliği, butun bunları talihsiz metaforlar olarak gorup bir kenara atarak giderilemez. Bu metaforlar akıl yurutme bicimlerini oluşturucu niteliktedir. Lloyd buna karşı cozumun akla kadınsı bir alternatiif geliştirmek ya da aklın kadınsılaştırması olmadığını vurgular. Aklın soğuk ve soyut karakterine karşı duyguların sıcaklığının, evrensellik iddialarına karşı kadınların kişisel ve tikel olana gosterdikleri ozenin cıkarılmasının bir işe yaramak şoyle dursun, bizatihi bu baskıcı geleneğin onemli bir bileşenini pekiştireceğini ileri surer. Ona gore Akla yoneltilen bu eleştiriler Batı felsefe geleneğindeki cok eski bir damarla sureklilik icindedir ve bu damarın temel kaygısı da miras alınmış Akıl ideallerinin derin yapılarını duşunumsel bilinc duzeyine cıkarmaktır. Felsefeyi, felsefenin icinde kalarak eleştirmenin nasıl mumkun olduğunu merak eden ve duşunme bicimlerine nufuz etmiş cinsiyetcilikle kolaya kacmadan mucadele etmek isteyenlere...

Genevieve Lloyd - Erkek Akıl