Aslında Cinlileri, Japonları veya Korelileri birbirinden ayırt etmekte zorlandığımız gibi onlar da bizleri ayırt etmekte zorlanıyor. Capraz-ırk etkisi (Cross-race effect) adı verilen bu durumu, kendi etnik kokenimize daha az benzeyen etnik kokenleri ayırt etmeye calışırken daha cok yaşıyoruz.
Uzak Doğulular dışında siyahileri de bu nedenle birbirlerine benzetebiliyoruz. Turkler ise civardaki Arap, Ermeni, Gurcu, Yunan gibi etnik kokenlerden kolay kolay ayırt edilemeyebiliyor.
[h=2]Bu konuda bir bilimsel calışma da yapıldı.[/h]
Northwestern Universitesi'ndeki bilim insanları, 18 beyaz kadın lisans oğrencisine beyaz, siyah, hispanik ve doğu ve guney Asyalı erkeklerin yuzlerinin olduğu fotoğraflar gosterildi. Daha sonra aynı yuzlerin yanı sıra yeni kişilerin fotoğrafları da gosterildi ve her birini daha once gorup gormediklerini belirtmeleri istendi.
Katılımcılar, deney boyunca beyinlerinin elektriksel aktivitesinin kaydedilebilmesi icin 59 elektrot iceren bir elastik elektroensefalografi (EEG) başlığı taktılar. Araştırmacılar olayla ilişkili noral tepkilere odaklandılar. Beklendiği gibi, katılımcılar aynı etnik kokenden oldukları yuzleri daha doğru bir şekilde tanıdılar.
[h=2]Bunun nedeni, kendi etnik kokenimizin uyeleriyle daha fazla deneyime sahip olmamız.[/h]
Beynimizdeki yuz tanıma fonksiyonu, bize cok az benzeyen farklı etnik kokenlerde error verebiliyor. Cunku zaten etrafımızdaki insanlarda esmer ten, kahverengi goz, kumral sac gibi benzer ozellikler olduğu icin beynimizdeki fonksiyonlar diğer detaylar sayesinde yuzleri ayırt etmeye alışmıştır. Burnun, cenenin, kaşların şekli yuz tanımada daha belirleyici olur. Beyin bu detayları sentezler ve yuz tanımayı mumkun hale getirir.
Farklı etnik kokenler işin icine girdiğindeyse alışık olmadığımız siyah ten, cekik goz gibi belirgin ozellikler beynin dikkatini ceker ve o kişilerin diğer detayları hafızaya cok az kazınır. Cunku direkt bu ozelliklerinden dolayı onları rahatlıkla tanımak mumkundur. Bu yuzden başka bir siyah tenli ya da cekik gozlu biri gorduğumuzde kafamızdaki şablona uyduğu icin birbirlerine benzediğini sanırız.
[h=2]Uzak Doğulular kendi aralarında boyle bir sorun yaşamazlar.[/h]
Cunku zaten cekik gozlu olmak onlar icin belirleyici değildir, beyinleri farklı detayları tanımak uzere calışır ve kendi etnik kokenlerinden olanları ayırt etmekte zorlanmazlar. Gozlerin yanı sıra beyaz ten, duz ve siyah sac gibi ozellikler de bizim işimizi zorlaştırmaktadır.
Eğer bir Uzak Doğu ulkesinde bir sure yaşarsanız veya sık bir şekilde Uzak Doğu filmleri izlerseniz beyniniz bu etnik kokene sahip insanların yuzlerini ayırt etmede detaylara odaklanmaya başlayarak kendini geliştirecektir.
Bu durum dezavantaj değildir, grup icerisinde avantaj sağlayan bir evrimsel adaptasyondur. Bu konuda tartışmalar surmekte olup, insan evrimi ve psikoloji dahilinde incelenmektedir.
Son olarak; bu durumun bir espri malzemesi yapılmasının nahoş, hatta ırkcı olacağını hatırlatmak isteriz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4
Uzak Doğulular dışında siyahileri de bu nedenle birbirlerine benzetebiliyoruz. Turkler ise civardaki Arap, Ermeni, Gurcu, Yunan gibi etnik kokenlerden kolay kolay ayırt edilemeyebiliyor.
[h=2]Bu konuda bir bilimsel calışma da yapıldı.[/h]
Northwestern Universitesi'ndeki bilim insanları, 18 beyaz kadın lisans oğrencisine beyaz, siyah, hispanik ve doğu ve guney Asyalı erkeklerin yuzlerinin olduğu fotoğraflar gosterildi. Daha sonra aynı yuzlerin yanı sıra yeni kişilerin fotoğrafları da gosterildi ve her birini daha once gorup gormediklerini belirtmeleri istendi.
Katılımcılar, deney boyunca beyinlerinin elektriksel aktivitesinin kaydedilebilmesi icin 59 elektrot iceren bir elastik elektroensefalografi (EEG) başlığı taktılar. Araştırmacılar olayla ilişkili noral tepkilere odaklandılar. Beklendiği gibi, katılımcılar aynı etnik kokenden oldukları yuzleri daha doğru bir şekilde tanıdılar.
[h=2]Bunun nedeni, kendi etnik kokenimizin uyeleriyle daha fazla deneyime sahip olmamız.[/h]
Beynimizdeki yuz tanıma fonksiyonu, bize cok az benzeyen farklı etnik kokenlerde error verebiliyor. Cunku zaten etrafımızdaki insanlarda esmer ten, kahverengi goz, kumral sac gibi benzer ozellikler olduğu icin beynimizdeki fonksiyonlar diğer detaylar sayesinde yuzleri ayırt etmeye alışmıştır. Burnun, cenenin, kaşların şekli yuz tanımada daha belirleyici olur. Beyin bu detayları sentezler ve yuz tanımayı mumkun hale getirir.
Farklı etnik kokenler işin icine girdiğindeyse alışık olmadığımız siyah ten, cekik goz gibi belirgin ozellikler beynin dikkatini ceker ve o kişilerin diğer detayları hafızaya cok az kazınır. Cunku direkt bu ozelliklerinden dolayı onları rahatlıkla tanımak mumkundur. Bu yuzden başka bir siyah tenli ya da cekik gozlu biri gorduğumuzde kafamızdaki şablona uyduğu icin birbirlerine benzediğini sanırız.
[h=2]Uzak Doğulular kendi aralarında boyle bir sorun yaşamazlar.[/h]
Cunku zaten cekik gozlu olmak onlar icin belirleyici değildir, beyinleri farklı detayları tanımak uzere calışır ve kendi etnik kokenlerinden olanları ayırt etmekte zorlanmazlar. Gozlerin yanı sıra beyaz ten, duz ve siyah sac gibi ozellikler de bizim işimizi zorlaştırmaktadır.
Eğer bir Uzak Doğu ulkesinde bir sure yaşarsanız veya sık bir şekilde Uzak Doğu filmleri izlerseniz beyniniz bu etnik kokene sahip insanların yuzlerini ayırt etmede detaylara odaklanmaya başlayarak kendini geliştirecektir.
Bu durum dezavantaj değildir, grup icerisinde avantaj sağlayan bir evrimsel adaptasyondur. Bu konuda tartışmalar surmekte olup, insan evrimi ve psikoloji dahilinde incelenmektedir.
Son olarak; bu durumun bir espri malzemesi yapılmasının nahoş, hatta ırkcı olacağını hatırlatmak isteriz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4