Arabalarımıza koyduğumuz yakıt fiyatları aldı başını gidiyor. Benzin, mazot, otogaz derken her gun farklı bir yakıt birimine zam geldiğini gormeye başladık. Akaryakıt istasyonlarına gitmeye cekindiğimiz bugunlerde arabaları nasıl calıştıracağımızı da merak eder olduk. Madem arabamıza normal yakıt alamıyoruz, işleri biraz daha ilgincleştirebiliriz. Bugun sizlere arabanıza yolcu ucaklarında kullanılan jet yakıtı kullanırsanız neler olacağını acıklayacağız.
Yolcu ucakları tarafından kullanılan jet yakıtı ya da daha net tabirle Jet-A, ismindeki jet ifadesi nedeniyle buyuk bir beklenti yaratıyor olsa da aslında daha az rafine ve ucuz olduğu icin kullanılıyor. Tum jet yakıtları arasında en yaygın olanı Jet-A'nın yapısı daha cok dizele benzer. Yani benzinli araba kullanıyorsanız arabanıza jet yakıtı eklemeyi cok fazla duşunmeyin. Cunku benzinli motorlardaki bujiler jet yakıtını ateşlemek icin yeterli kıvılcım uretemez. Tıpkı benzinli aracların mazotu ateşleyememesi gibi.
[h=2]Jet yakıtı nedir, benzin ve mazotlardan farkı ne?[/h]
"Jet" yakıtı denildiğinde aklımıza ucak hızlarında giden arabalar gelebilir, ancak şimdiden soyleyelim, hayal ettiğiniz şey olmayacak. Jet yakıtını benzin ve mazottan ayıran bazı ufak detaylar var. Jet yakıtının iki ana turu bulunuyor. Jet-A ve Jet-B. Jet-B, daha cok askeri amaclarla kullanılırken Jet A daha cok yolcu ucakları tarafından tercih edilen daha ucuz bir alternatif.
Benzin ile Jet-A yakıtı arasındaki farka baktığımızda farklı hidrokarbon sayıları olduğunu goruyoruz. Benzin, bağlı molekulleri 7 ila 11 karbon atomu iceren hidrokarbonlardan oluşurken jet yakıtında 12 ila 15 karbon atomu aralığındaki hidrokarbonlardan oluşuyor. Jet yakıtı hakkında en bilinen acıklama ise coğunluğu kerosenden oluştuğudur. Mazota baktığımızda ise 9 ile 25 karbon atomu aralığında hidrokarbonlardan oluştuğunu goruyoruz. Bu bileşenler ışında jet yakıtının mazota daha yakın olduğunu, bu sebeple dizel aracların jet motoruyla calışması teorik olarak mumkun gorunuyor.
Jet yakıtının benzin ve dizel yakıtlara gore diğer farkı icerisine eklenen katkı maddeleridir. Antistatik kimyasallar, buz cozucu maddeler, antikorozif ve anti-bakteriyel maddelerin yer aldığı jet yakıtları, hataya yeri olmayan yuksek hava şartlarına uygun olacak şekilde geliştirilmiştir.
[h=2]Arabaya jet yakıtı konulursa ne olur?[/h]
Jet yakıtları ile otomobil yakıtları arasındaki en buyuk farklardan biri farklı ısı aralıklarında calıştığıdır. Bir ucak icin uretilen jet yakıtları, bu ucakların motorları icin tasarlanmıştır. -40 santigrat derecelerde donmadan calışabilen bu yakıtlar, daha normal sıcaklıklarda calışması icin geliştirilen araba motorlarına eklendiğinde bazı sorunlar yaşıyor. Benzinli bir motora jet yakıtı eklenirse bir sure bu yakıt turune dayanacak, ancak sonrasında teklemeler yaşamaya başlanıp en sonunda da duracaktır. Jet yakıtının yapısı nedeniyle yakıt pompasına ve yeterli yağlanma olmayacağı icin genel olarak motora zarar verecektir.
Dizel motorlara baktığımızda ise jet yakıtının aslında kullanılabileceğini goruyoruz. Teorik olarak mumkun olan bu durum, gercekliğe girdiğinde ceşitli zorluklara neden olur. Her ne kadar dizel motorlarda jet yakıtı calıştırabiliyor olsak da farklı yanma dereceleri nedeniyle motoru zorlayacaktır. Ayrıca jet yakıtı, ister benzinli isterse de mazotlu araclarda hız artışı sağlamaz. Hatta motora uygun olmadığı icin araba motorları icin uretilmiş akaryakıtlara gore daha duşuk verimlilik sunacaktır.
Tum bunlara istinaden Toyota, 2012 yılında kutuplara yapılacak bir sefer icin Toyota Hilux kamyonet filosu icin jet yakıtı kullanmıştı. Aşırı soğuk iklimlerde yaklaşık 70.000 km yol kat eden bu araclar, daha duşuk sıcaklıklarda bile donmayan jet yakıtıyla sorunsuz bir şekilde calıştı.
[h=2]Arabaya uzay mekiği yakıtı konulursa ne olur?[/h]
Massachusetts Teknoloji Enstitusu'nde (MIT) ucak ve uzay alanında oğretim elemanı olan Manuel Martinez-Sanchez, uzak mekiklerinin motorlarını calıştıran sıvı hidrojen yakıtının dizel aracları da calıştırabileceğini acıkladı. Buradaki tek sorun hidrojeni sıvı halde tutmak icin -257 derecede depolama ihtiyacı oluyor. Bu da arabayı ve elbette ki motoru donduracak kadar duşuk bir sıcaklık.
Bugun sizlere "arabanıza jet yakıtı koyarsanız ne olur?" sorusunun cevabını sunduk. Bu tarz iceriklerin daha fazlasını gelmesini istiyorsanız yorumlar kısmında bizimle paylaşmayı unutmayın.