Renksiz bir hayatı hic hayal ettiniz mi? Hayır, siyah - beyaz değil cunku onlar da birer renk. Tamamen, sonsuz bir renksizlik. Duşunmesi bile imkansız olan bu durum ile umarız asla karşılaşmayız cunku yaşadığımız hayata anlam katan şey renklerdir. Karşımıza cıkan her renkten bir isim ile bahsediyoruz ve isim koyamadığımız renklere acık renk, koyu renk ya da şu renge benziyor diyoruz.
Renklerin isimleri nereden geliyor daha once hic duşundunuz mu?Pek cok rengin ismi dilimize Arapca ve Fransızca gibi yabancı dillerden girmiş ve bugun kullandığımız hale gelmiştir. Bazılarının ise eski Turklere kadar uzanan, enteresan hikayeleri var. Renklerin isimleri nereden geliyor sorusuna ışık tutalım ve bazıları şaşırtan, bazıları gulumseten isim alma hikayelerine yakından bakalım.
[h=2]Mavi:[/h]
Mavi renginin ismi, Arapcada su anlamına gelen “Ma” sozcuğunden geliyor. Ma kelimesi su anlamına gelirken “Ma ’i” kelimesi suya ait olan, sudan gelen şey anlamına gelmektedir. KÂşgarlı Mahmud tarafından kaleme alınan DivÂn-ı Lugati't-Turk kitabında, mavi rengi anlatmak icin cakır ve gok kelimeleri kullanılmıştır.
[h=2]Sarı:[/h]
Sarı kelimesi, Turklerin kadim anıtı Orhun Yazıtları ’nda karşımıza cıkıyor. Burada altın madenini anlatırken nitelemek icin onune bir sıfat olarak “sarığ” kelimesi kullanılmıştır. “Sarığ” kelimesinin bildiğimiz sarı rengi anlattığı ve aynı zamanda “sapsarı” gibi bir pekiştirme olduğu goruluyor.
[h=2]Siyah:[/h]
Siyah kelimesinin orijin hikayesi hakkında iki farklı teori var. İlk teoriye gore Farsca siyah rengi anlatan “siy” kelimesinden dilimize gecmiştir. İkinci teoriye gore ise Sanskritce siyah rengi anlatan “syama” kelimesinden dilimize gecmiştir. Her iki teoride oldukca guclu ve mantıklı gorunuyor.
[h=2]Yeşil[/h]
Yeşil rengin isminin kokeni de oz Turkcedir. Oz Turkce taze anlamına gelen “yaş” kelimesinden bitkilerin canlılığını anlatan “yaşıl” kelimesi turemiştir. “Yaşıl” kelimesi evrilerek gunumuzdeki yeşil sozcuğune donuşmuştur.
[h=2]Bej:[/h]
Bej rengi sanki son yıllarda daha cok anılıyor gibi gorunse de aslında kokeni oldukca eski. Fransızca olan “beige” kelimesi, koyun yunlerinin rengini anlatmak icin kullanılıyor. Beyazdan biraz daha koyu rengi ifade eden bej renginin ismi, dilimize Fransızcadan gecmiştir.
[h=2]Gri[/h]
Gri renginin ismi de tıpkı bej gibi Fransızcadan dilimize gecmiştir. Fransızcaya da Germenceden gecmiştir. Germence acık kul rengini anlatmak icin kullanılan “grîs” kelimesi Fransızcaya “gris” olarak gecmiş, oradan da dilimize aynı anlamını koruyarak gri olarak gecmiştir.
[h=2]Turkuaz[/h]
Turkuaz renginin ismi Fransızcadan dilimize gecmiş olsa da aslında kokeni yine Turklere dayanır. Ulkemiz topraklarından Fransa ’ya ithal edilen maviye benzer renge sahip bir sus taşının rengi, Fransızlar tarafından Turk taşı anlamına gelen “turquoise” olarak isimlendirilmiştir. “Turquoise” ismi de dilimize turkuaz olarak gecmiştir.
[h=2]Bordo[/h]
Bordo isminin rengi de Fransızcadan hatta Fransa ’da bir şehir olan Bordeaux ’den geliyor. Bordeaux, şaraplarıyla unlu bir şehir ve her ne kadar kırmızı şarap desek de şarapların rengi tam olarak kırmızı değil. Bu nedenle şarap ve benzeri renkler bordo olarak isimlendirilmiştir.
[h=2]Kırmızı[/h]
Kırmızı renginin ismi de dilimize Arapcadan gecen sozcukler arasında. Bu sozcuk, gunumuzde koşnil denilen ancak zamanında “kırmız” olarak isimlendirilen bir bocekten elde edilen kırmızı renkten gelmektedir. Yine kırmızı rengi anlatmak icin kullanılan kızıl ve al kelimeleri de oz Turkcedir. Kızıl kelimesi kızmaktan, al sozcuğu ise kutsal bir tanımdan turemiştir.
[h=2]Lacivert[/h]
Lacivert renginin ismi dilimize Farscadan, oraya ise Sanskritceden gelmektedir. Sanskritce lacivert rengini anlatmak icin kullanılan "rācāvarta" kelimesi Farscaya "lÂciverd" olarak gecmiş, oradan da dilimize lacivert olarak gelmiştir.
[h=2]Beyaz[/h]
Beyaz renginin ismi de dilimize Arapcadan gecmiştir. Arapca “byd” kokunden tureyen ve beyaz olma anlamına gelen “bayad” kelimesi dilimize beyaz olarak gecmiştir. Aynı kokten tureyen “bayda” kelimesi yumurta anlamına geliyor. Beyaz rengi anlatmak icin kullanılan diğer bir sozcuk olan ak kelimesi ise oz Turkcedir ve doğruluk, adalet, cennet gibi anlamlara gelmektedir.
[h=2]Mor[/h]
Mor kelimesinin orijin hikayesi hakkında iki farklı teori var. İlk teoriye gore Farsca demir pası anlamına gelen “mur” kelimesinden dilimize gecmiştir. İkinci teoriye gore ise Ermenice boğurtlen ve karadut gibi meyveleri anlatmak icin kullanılan “morm” kelimesinden dilimize gecmiştir. Her iki teori de oldukca mantıklı.
[h=2]Pembe[/h]
Pamuk bitkisi bildiğimiz pamuğa donuşmeden once acık kırmızı renge sahip bir cicek acar ve bu ciceğe pamuk ciceği denir. Farscada ise pamuk ciceğine “penbe” denmektedir ve pembe sozcuğunun dilimize bu şekilde gectiği duşunulmektedir. Yanlış olsa bile hala penbe sozcuğunun kullanıldığı biliniyor.
[h=2]Haki[/h]
Haki renginin ismi de dilimize Farscadan gecen sozcukler arasında. Farsca "χāk" kelimesi toprağı, buradan tureyen "χākī" kelimesi de toprak rengini anlatmak icin kullanılır. Kelimenin okunuşu nedeniyle dilimize haki olarak gecmiştir.
[h=2]Kahverengi[/h]
Tam da tahmin ettiğiniz gibi kahverengi gercekten kahve rengi. Dilimize Farscadan gecen bu kelime obeği "gahvai reng" olarak biliniyor. Daha once kahverengi rengi icin fındık kabuğu rengi anlamına gelen, yine Farsca olan "fındıki" kelimesi kullanılmıştır. Oz Turkce kongur yani konur, ala, ela gibi sozcukler de kahverengi rengi icin kullanılmıştır. Acık kahverengi rengi icin kullanılan kumral sozcuğu de “konur al” kelimelerinden turemiş, oz Turkce bir sozcuktur.
Renklerin isimleri nereden geliyor sorusunun yanıtı olarak yalnızca bazı belli başlı renklerden bahsedebiliyoruz. Elbette, konu ile ilgili yapılan daha pek cok detaylı calışma vardır ancak gunumuzde herkes tarafından bilinen ve kullanılan renklerin hepsinin kaynağı tam olarak bilinmiyor.
Renklerin isimleri nereden geliyor daha once hic duşundunuz mu?Pek cok rengin ismi dilimize Arapca ve Fransızca gibi yabancı dillerden girmiş ve bugun kullandığımız hale gelmiştir. Bazılarının ise eski Turklere kadar uzanan, enteresan hikayeleri var. Renklerin isimleri nereden geliyor sorusuna ışık tutalım ve bazıları şaşırtan, bazıları gulumseten isim alma hikayelerine yakından bakalım.
[h=2]Mavi:[/h]
Mavi renginin ismi, Arapcada su anlamına gelen “Ma” sozcuğunden geliyor. Ma kelimesi su anlamına gelirken “Ma ’i” kelimesi suya ait olan, sudan gelen şey anlamına gelmektedir. KÂşgarlı Mahmud tarafından kaleme alınan DivÂn-ı Lugati't-Turk kitabında, mavi rengi anlatmak icin cakır ve gok kelimeleri kullanılmıştır.
[h=2]Sarı:[/h]
Sarı kelimesi, Turklerin kadim anıtı Orhun Yazıtları ’nda karşımıza cıkıyor. Burada altın madenini anlatırken nitelemek icin onune bir sıfat olarak “sarığ” kelimesi kullanılmıştır. “Sarığ” kelimesinin bildiğimiz sarı rengi anlattığı ve aynı zamanda “sapsarı” gibi bir pekiştirme olduğu goruluyor.
[h=2]Siyah:[/h]
Siyah kelimesinin orijin hikayesi hakkında iki farklı teori var. İlk teoriye gore Farsca siyah rengi anlatan “siy” kelimesinden dilimize gecmiştir. İkinci teoriye gore ise Sanskritce siyah rengi anlatan “syama” kelimesinden dilimize gecmiştir. Her iki teoride oldukca guclu ve mantıklı gorunuyor.
[h=2]Yeşil[/h]
Yeşil rengin isminin kokeni de oz Turkcedir. Oz Turkce taze anlamına gelen “yaş” kelimesinden bitkilerin canlılığını anlatan “yaşıl” kelimesi turemiştir. “Yaşıl” kelimesi evrilerek gunumuzdeki yeşil sozcuğune donuşmuştur.
[h=2]Bej:[/h]
Bej rengi sanki son yıllarda daha cok anılıyor gibi gorunse de aslında kokeni oldukca eski. Fransızca olan “beige” kelimesi, koyun yunlerinin rengini anlatmak icin kullanılıyor. Beyazdan biraz daha koyu rengi ifade eden bej renginin ismi, dilimize Fransızcadan gecmiştir.
[h=2]Gri[/h]
Gri renginin ismi de tıpkı bej gibi Fransızcadan dilimize gecmiştir. Fransızcaya da Germenceden gecmiştir. Germence acık kul rengini anlatmak icin kullanılan “grîs” kelimesi Fransızcaya “gris” olarak gecmiş, oradan da dilimize aynı anlamını koruyarak gri olarak gecmiştir.
[h=2]Turkuaz[/h]
Turkuaz renginin ismi Fransızcadan dilimize gecmiş olsa da aslında kokeni yine Turklere dayanır. Ulkemiz topraklarından Fransa ’ya ithal edilen maviye benzer renge sahip bir sus taşının rengi, Fransızlar tarafından Turk taşı anlamına gelen “turquoise” olarak isimlendirilmiştir. “Turquoise” ismi de dilimize turkuaz olarak gecmiştir.
[h=2]Bordo[/h]
Bordo isminin rengi de Fransızcadan hatta Fransa ’da bir şehir olan Bordeaux ’den geliyor. Bordeaux, şaraplarıyla unlu bir şehir ve her ne kadar kırmızı şarap desek de şarapların rengi tam olarak kırmızı değil. Bu nedenle şarap ve benzeri renkler bordo olarak isimlendirilmiştir.
[h=2]Kırmızı[/h]
Kırmızı renginin ismi de dilimize Arapcadan gecen sozcukler arasında. Bu sozcuk, gunumuzde koşnil denilen ancak zamanında “kırmız” olarak isimlendirilen bir bocekten elde edilen kırmızı renkten gelmektedir. Yine kırmızı rengi anlatmak icin kullanılan kızıl ve al kelimeleri de oz Turkcedir. Kızıl kelimesi kızmaktan, al sozcuğu ise kutsal bir tanımdan turemiştir.
[h=2]Lacivert[/h]
Lacivert renginin ismi dilimize Farscadan, oraya ise Sanskritceden gelmektedir. Sanskritce lacivert rengini anlatmak icin kullanılan "rācāvarta" kelimesi Farscaya "lÂciverd" olarak gecmiş, oradan da dilimize lacivert olarak gelmiştir.
[h=2]Beyaz[/h]
Beyaz renginin ismi de dilimize Arapcadan gecmiştir. Arapca “byd” kokunden tureyen ve beyaz olma anlamına gelen “bayad” kelimesi dilimize beyaz olarak gecmiştir. Aynı kokten tureyen “bayda” kelimesi yumurta anlamına geliyor. Beyaz rengi anlatmak icin kullanılan diğer bir sozcuk olan ak kelimesi ise oz Turkcedir ve doğruluk, adalet, cennet gibi anlamlara gelmektedir.
[h=2]Mor[/h]
Mor kelimesinin orijin hikayesi hakkında iki farklı teori var. İlk teoriye gore Farsca demir pası anlamına gelen “mur” kelimesinden dilimize gecmiştir. İkinci teoriye gore ise Ermenice boğurtlen ve karadut gibi meyveleri anlatmak icin kullanılan “morm” kelimesinden dilimize gecmiştir. Her iki teori de oldukca mantıklı.
[h=2]Pembe[/h]
Pamuk bitkisi bildiğimiz pamuğa donuşmeden once acık kırmızı renge sahip bir cicek acar ve bu ciceğe pamuk ciceği denir. Farscada ise pamuk ciceğine “penbe” denmektedir ve pembe sozcuğunun dilimize bu şekilde gectiği duşunulmektedir. Yanlış olsa bile hala penbe sozcuğunun kullanıldığı biliniyor.
[h=2]Haki[/h]
Haki renginin ismi de dilimize Farscadan gecen sozcukler arasında. Farsca "χāk" kelimesi toprağı, buradan tureyen "χākī" kelimesi de toprak rengini anlatmak icin kullanılır. Kelimenin okunuşu nedeniyle dilimize haki olarak gecmiştir.
[h=2]Kahverengi[/h]
Tam da tahmin ettiğiniz gibi kahverengi gercekten kahve rengi. Dilimize Farscadan gecen bu kelime obeği "gahvai reng" olarak biliniyor. Daha once kahverengi rengi icin fındık kabuğu rengi anlamına gelen, yine Farsca olan "fındıki" kelimesi kullanılmıştır. Oz Turkce kongur yani konur, ala, ela gibi sozcukler de kahverengi rengi icin kullanılmıştır. Acık kahverengi rengi icin kullanılan kumral sozcuğu de “konur al” kelimelerinden turemiş, oz Turkce bir sozcuktur.
Renklerin isimleri nereden geliyor sorusunun yanıtı olarak yalnızca bazı belli başlı renklerden bahsedebiliyoruz. Elbette, konu ile ilgili yapılan daha pek cok detaylı calışma vardır ancak gunumuzde herkes tarafından bilinen ve kullanılan renklerin hepsinin kaynağı tam olarak bilinmiyor.