Bask ulkesi universitesi, Bask toplumuna derinden bağlı, dunyaya acık, entelektuel bir liderlik, etik ve sosyal bir taahhut ile bir kamu araştırma universitesidir. Misyonu, bilgi, yenilik ve hakkaniyete dayalı kaliteli eğitim ve oğretim sağlayarak kulturlu bir nufusu beslemektir. Bu universite diğer kuruluşlarda olduğu gibi, BM 2030 gundemini ve surdurulebilir kalkınma hedeflerini, son yıllarda uygulanan cok sayıda programı barındırabilecek bir model veya cerceve olarak gormektedir. Bu alanda, belirli dereceler ve araştırma projeleri, BM 2015’te bu gundemi başlattığında SKH’lerin kim olduğuyla veya ne yaptığıyla alakasız olmadığını gostermiştir. Bu dereceler ve projeler insan hakları kulturunu, işbirliği, cevre yonetimi veya ucuncu sektorde faaliyet gosteren kuruluşlarla birlikte ortak projeler cinsiyet eşitliği politikalarını, universitenin gelişimini teşvik etmiştir.
Dongusel ekonomide yuksek lisans derecesinin başlangıc noktası
Bask ulkesi universitesi, politikalarla uyumlu olarak, son yirmi yılda bazı yerel kurumlarla işbirliği icinde yaşam dongusu duşuncesi veya eko-tasarım ile ilgili farklı oğretim deneyimlerini desteklemiştir. Bu deneyimler icin başlangıc, 2002 yılında Bilbao’daki muhendislik fakultesindeki Ecodesign oğrenim merkezinin kurulmasıyla atılmıştır. Basque ecodesign center, ozel sektordeki firmalar ile Bask hukumeti arasındaki bir ortaklık cercevesidir. Yenilikci eko tasarım projelerinin tasarımını ve yurutulmesini teşvik etmeyi amaclar. Ayrıca, Ihobe (Bask hukumeti ekonomik kalkınma, surdurulebilirlik ve cevre bakanlığının himayesinde halka acık bir şirket), Bask hukumetini cevre politikasının uygulanmasında ve cevre kirliliğinin yayılmasında desteklemektedir.
Ihobe, Bask eko-tasarım merkezi ve Bask ulkesi universitesi surdurulebilirlik mudurluğu tarafından desteklenen universite, Ekim 2019’da dongusel ekonomi hakkında bir lisansustu kursun ilk baskısını başlatmıştır (36 AKTS’den oluşur). O anda, yeni bir yuksek lisans derecesi bir sonraki akademik yıl icin 60 AKTS ile yola cıkmıştır. Dongusel ekonomi: İş uygulaması başlıklı bu yeni yuksek lisans, eko tasarım ve urun yaşam dongusu duşuncesi ile ilgili yonlere ozel bir vurgu yapmaktadır. Unutulmamalıdır ki, ne bolgede ne de komşu bolgelerde bu ozelliklerin yuksek lisansı veya eğitimi bulunmadığından ve endustriyel dokusunun bu tur resmi olarak duzenlenmiş kurslara ihtiyacı olduğundan, bu calışmaların Bask Ulkesi icin bir zorunluluk olduğu belirtilmelidir.
Dongusel ekonomide yuksek lisans derecesinin gercekleri; iş başvurusu
Dongusel ekonomide yuksek lisans derecesi Eylul’den Haziran‘a kadar artı dereceyi elde etmek icin gereken 60 AKTS’yi tamamlamak icin yuksek lisans tezi yapılır. Maksimum oğrenci sayısı 25’e sabitlenmiştir ve 35’ten fazla docent, profesor ve hukumetlerden ve sanayi sektorunden profesyoneller buna katılmaktadır. Aday oğrenciler, yerel-bolgesel sanayide, hizmet şirketlerinde veya kamu yonetiminde calışan muhendis ve ekonomistler arasından aranmaktadır. Dersler, Bilbao’daki muhendislik fakultesi ile iktisat ve işletme fakultesinde verilmektedir. Kurslar, ters yuz sınıf, yapboz teknikleri veya probleme dayalı oğrenme (PBL) gibi katılımcı ve aktif oğrenme yontemleriyle programlanır. Etkileşim, dogmatik olmama ve karşılıklılık gibi diğer yonler kesin olarak kabul edilir.
Oğretim organizasyonu ile ilgili olarak, her konunun, oğretmenlerin sınıflarının iceriğini ve ayrıca oğrencilerin daha once veya daha sonra başvurmaları icin ek materyalleri yukleyebilecekleri bir dijital oğrenme platformu veya ders yonetim sistemi vardır. Ayrıca ders yonetim sistemine entegre edilen universitenin kendi video konferans platformu uzerinden dersler online olarak takip edilebilmektedir. Bu sayede mazeretsiz kalan veya haklı sebeplerle derslere devam edemeyen oğrenciler, oğretmenlerinin acıklamalarını evden takip edebilirler. Bir butun olarak kurs, kursa başlamadan once bir anket ve kursun sonunda oğrencilerin oğrenme deneyimlerini sundukları ve guclu yonlerinin belirlendiği yuz yuze ozel bir oturum ile değerlendirilir ve bu yuksek lisans derecelerinin zayıf yonleri ayıklanır. Ayrıca, her dersin sonunda, oğrencilerin oğretim metodolojisi hakkındaki goruşlerini oğrenmek icin kucuk bir anket yapılır.
Ayrıca, yuksek lisans akademik kurulu, şirketlerde gonullu staj imkanı sunmaktadır. Coğunluğu 10 yıldan fazla deneyime sahip profesyoneller olduğu icin bu stajlarla sadece az sayıda oğrenci ilgilenir. Yuksek lisans akademik kurulu, kursun gelecekte Erasmus Mundus yuksek lisans derecesi olma olasılığını değerlendirir. Bu, birkac Avrupa universitesi ile oğretim anlaşmaları gerektirecektir. Acil olarak kabul edilmemektedir, cunku sponsorların ilk amacı, oğrencilerin ve profesorlerin değişimi ve hareketliliğinden cok yerel bir eğitim ihtiyacına cevap vermektir. Ozetle, kursun ana gucu, bolgenin en onemli endustriyel sektorlerini temsil eden profesyonellerin geniş temsili ile birlikte konularının ve kurslarının cok disiplinli olmasıdır.
Yaşam dongusu duşuncesi: eko tasarım ve yaşam dongusu değerlendirmesi
Daha dongusel bir iş modeline donuşum, farklı sistem, sureclerin girdileri ve cıktıları hakkında bilgi gerektirir, bunların tumu, bunların etkilerinin olcumu, veri yonetimi ve değer zinciri boyunca veri alışverişi ile birlikte gercekleşir. Etkileri değerlendirmenin ve iletmenin doğru yolu nedir? Yaşam dongusu duşuncesi kavramı, kabulu ve uygulanması yoluyla, urunlerin (maddi mallar veya hizmetler) cevresel, ekonomik ve sosyal yonlerinin bu değerlendirmesini icerir.
Yaşam dongusu duşuncesi, endustrilerin geleneksel doğrusal duşuncenin otesine gecmesine izin verir ve bir urunun tum yaşam dongusu boyunca, yani beşikten mezara kadar cevresel, sosyal ve ekonomik etkilerini dahil ederek uretim ve imhaya odaklanır. Sonuc olarak daha butunsel bir değerlendirmeye izin verirken, vurgulama, anlama ve etkilerin olası onlenmesi ve azaltılması icin yapılır. Yaşam dongusu duşuncesi ile yakından ilgili dersler, 3 AKTS’den oluşan 3 module bolunmuş 9 AKTS’yi oluşturur ve bunlar aşağıdaki gibidir:
Ekotasarım ve dongusel ekonomi
• Eko-tasarım kavramına giriş: Malzeme urun ve hizmetlerinin tasarımı icin temel ilkeler ve cıkarımlar,
• Eko tasarımda standartlar,
• Ekotasarım metodolojisi,
• Ecodesign ve şirketler: Ecodesign’ın kurumsal yonetim sistemlerine entegrasyonu ve urun-hizmet sistemleri,
Yaşam dongusu duşuncesi 1: Hesaplama ve iletişim aracları
• Urun yaşam dongusu: Arka plan ve kavramlar, yaşam dongusu ve genişletilmiş uretici sorumluluğu, urun tasarımcısı icin cıkarımlar,
• Uluslararası standartlara dayalı yaşam dongusu analizinin metodolojik ilkeleri ve yaşam dongusu değerlendirme yazılımı acık LCA ve SimaPro,
• Yaşam Dongusu yaklaşımıyla iletişim ve pazarlama,
Yaşam dongusu duşuncesi 2: Urunun cevresel ayak izi miktarının belirlenmesi
• Sosyal ve cevresel etkiler,
• Urun ve kuruluşların cevresel ayak izinin hesaplanması, yaşam dongusu değerlendirme araclarının ve girdi-cıktı sektor tablolarının birleşimi, kuresel coklu bolgesel girdi-cıktı metodolojisi (GMRIO),
• Surdurulebilir urun tasarım aracları, dongusel ekonomi icin urun tasarım dongusu,
• Dongusel ekonomide R cercevesi, yeniden kullan, onar veya geri donuştur + yeniden yapılandır, yeniden değerlendir, yerini değiştir ve yeniden kavramsallaştır,
Genel olarak eko tasarımın, bir urunle ilgili tum yaşam dongusu boyunca cevresel etkileri azaltmaya nasıl hizmet ettiğine vurgu yapılır. Ayrıca, daha surdurulebilir yeni bir iş modeli olarak hizmetlendirmenin veya urun sistemi hizmetinin (PSS), alaka duzeyine de dikkat ceker. Bir eko tasarım cercevesi icinde, farklı yazılım araclarını kullanarak LCA’nın metodolojisini de acıklar. Ayrıca farklı ayak izlerinin hesaplanmasıyla bu konuların daha derinden anlaşılmasını sağlar. Tum bunlar, oğrencilerin cevreye duyarlı tasarım kavramı hakkında geniş ve derin bir genel bakış elde etmelerini sağlar.
6.4 Amaclanan oğrenme cıktıları veya belirli yetkinlikler
Yuksek lisans programı hazırlanırken amac, oğrencilerin yeni dongusel ekonominin yerel-bolgesel şirketler icin ortaya koyduğu zorluklarda uzmanlaşmalarını sağlamaktır. Sonuc olarak, oğrencilerin yuksek lisans calışmalarının sonunda kazanmış olmaları gereken en alakalı ozel yeterlilikler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Dongusel ekonomi, surdurulebilir ekonomi, duşuk karbon ekonomisi, endustriyel simbiyoz ve eko-inovasyon kavramlarını tanımlamak,
• Doğrusal bir ekonomiden dairesel bir ekonomi tipine gecişte yer alan değişiklikleri anlamak, acıklamak ve ayrıca temsil ettikleri fırsatı tanımak,
• Şirkette doğru cevre yonetimini gercekleştirmek icin yururlukteki mevcut cevre yonetmeliklerini (hava, su, atık ve toprak) belirlemek,
• Eko tasarım kavramını tanımlamak ve urun tasarımının cevresel, ekonomik ve sosyal etkilerinin farkına varmak,
• Ekotasarım metodolojisini uygulamak ve endustriyel alanda eko tasarım icin mevcut aracları yonetmek,
• Yaşam dongusu kavramını tanımlamak, bir urunun yaşam dongusunun aşamalarını belirlemek ve ayrıca yaşam dongusu analizi duzenlemelerini listelemek,
• Urun yaşam dongusu analizi icin değerlendirme metodolojilerini ve yazılım araclarını bilmek ve uygulamak,
• Yaşam dongusu yaklaşımıyla iletişim ve pazarlama icin yonergeler oluşturmak,
• Cevresel değişkeni şirkete entegre etmek icin kurumsal ve rekabetci stratejileri tanımlamak, anlamak ve her bir ozel durum icin en uygun stratejiyi secmek,
• Dongusel ekonomi alanında farklı sektorler, paydaşlar ve tasarım onerileri icin iş fırsatlarını belirlemek,
Bu amaclanan oğrenme cıktıları, bu bilgi ve eğitim alanında oncu olarak kabul edilen bazı Avrupa universiteleri tarafından onerilen hedeflerle tamamen uyumludur. Yuksek lisans derecesi, tasarım icin onerilen yedi dongusel ekonomi yeterliliğini az ya da cok kapsar ve bu yeterlilikler aşağıdaki gibidir:
• Dongusel etki değerlendirmesi,
• Kurtarma icin tasarım,
• Coklu kullanım donguleri icin tasarım,
• Dongusel iş modelleri,
• Dongusel kullanıcı katılımı,
• Dongusel ekonomi işbirliği,
• Dongusel ekonomi iletişimi,
Kaynakca:
ntnu.edu/studies/msce
ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/projects/eplus-project-details/#project/599130-EPP-1-2018-1-AT-EPPKA1-JMD-MOB
circulareconomyclub.com/listings/education/masters-1/
studyinnorway.no/Masters-and-Bachelor-course-search/Programme/circular-economy
Yazar: Ozlem Guvenc Ağaoğlu
Dongusel ekonomide yuksek lisans derecesinin başlangıc noktası
Bask ulkesi universitesi, politikalarla uyumlu olarak, son yirmi yılda bazı yerel kurumlarla işbirliği icinde yaşam dongusu duşuncesi veya eko-tasarım ile ilgili farklı oğretim deneyimlerini desteklemiştir. Bu deneyimler icin başlangıc, 2002 yılında Bilbao’daki muhendislik fakultesindeki Ecodesign oğrenim merkezinin kurulmasıyla atılmıştır. Basque ecodesign center, ozel sektordeki firmalar ile Bask hukumeti arasındaki bir ortaklık cercevesidir. Yenilikci eko tasarım projelerinin tasarımını ve yurutulmesini teşvik etmeyi amaclar. Ayrıca, Ihobe (Bask hukumeti ekonomik kalkınma, surdurulebilirlik ve cevre bakanlığının himayesinde halka acık bir şirket), Bask hukumetini cevre politikasının uygulanmasında ve cevre kirliliğinin yayılmasında desteklemektedir.
Ihobe, Bask eko-tasarım merkezi ve Bask ulkesi universitesi surdurulebilirlik mudurluğu tarafından desteklenen universite, Ekim 2019’da dongusel ekonomi hakkında bir lisansustu kursun ilk baskısını başlatmıştır (36 AKTS’den oluşur). O anda, yeni bir yuksek lisans derecesi bir sonraki akademik yıl icin 60 AKTS ile yola cıkmıştır. Dongusel ekonomi: İş uygulaması başlıklı bu yeni yuksek lisans, eko tasarım ve urun yaşam dongusu duşuncesi ile ilgili yonlere ozel bir vurgu yapmaktadır. Unutulmamalıdır ki, ne bolgede ne de komşu bolgelerde bu ozelliklerin yuksek lisansı veya eğitimi bulunmadığından ve endustriyel dokusunun bu tur resmi olarak duzenlenmiş kurslara ihtiyacı olduğundan, bu calışmaların Bask Ulkesi icin bir zorunluluk olduğu belirtilmelidir.Dongusel ekonomide yuksek lisans derecesinin gercekleri; iş başvurusu
Dongusel ekonomide yuksek lisans derecesi Eylul’den Haziran‘a kadar artı dereceyi elde etmek icin gereken 60 AKTS’yi tamamlamak icin yuksek lisans tezi yapılır. Maksimum oğrenci sayısı 25’e sabitlenmiştir ve 35’ten fazla docent, profesor ve hukumetlerden ve sanayi sektorunden profesyoneller buna katılmaktadır. Aday oğrenciler, yerel-bolgesel sanayide, hizmet şirketlerinde veya kamu yonetiminde calışan muhendis ve ekonomistler arasından aranmaktadır. Dersler, Bilbao’daki muhendislik fakultesi ile iktisat ve işletme fakultesinde verilmektedir. Kurslar, ters yuz sınıf, yapboz teknikleri veya probleme dayalı oğrenme (PBL) gibi katılımcı ve aktif oğrenme yontemleriyle programlanır. Etkileşim, dogmatik olmama ve karşılıklılık gibi diğer yonler kesin olarak kabul edilir.
Oğretim organizasyonu ile ilgili olarak, her konunun, oğretmenlerin sınıflarının iceriğini ve ayrıca oğrencilerin daha once veya daha sonra başvurmaları icin ek materyalleri yukleyebilecekleri bir dijital oğrenme platformu veya ders yonetim sistemi vardır. Ayrıca ders yonetim sistemine entegre edilen universitenin kendi video konferans platformu uzerinden dersler online olarak takip edilebilmektedir. Bu sayede mazeretsiz kalan veya haklı sebeplerle derslere devam edemeyen oğrenciler, oğretmenlerinin acıklamalarını evden takip edebilirler. Bir butun olarak kurs, kursa başlamadan once bir anket ve kursun sonunda oğrencilerin oğrenme deneyimlerini sundukları ve guclu yonlerinin belirlendiği yuz yuze ozel bir oturum ile değerlendirilir ve bu yuksek lisans derecelerinin zayıf yonleri ayıklanır. Ayrıca, her dersin sonunda, oğrencilerin oğretim metodolojisi hakkındaki goruşlerini oğrenmek icin kucuk bir anket yapılır.
Ayrıca, yuksek lisans akademik kurulu, şirketlerde gonullu staj imkanı sunmaktadır. Coğunluğu 10 yıldan fazla deneyime sahip profesyoneller olduğu icin bu stajlarla sadece az sayıda oğrenci ilgilenir. Yuksek lisans akademik kurulu, kursun gelecekte Erasmus Mundus yuksek lisans derecesi olma olasılığını değerlendirir. Bu, birkac Avrupa universitesi ile oğretim anlaşmaları gerektirecektir. Acil olarak kabul edilmemektedir, cunku sponsorların ilk amacı, oğrencilerin ve profesorlerin değişimi ve hareketliliğinden cok yerel bir eğitim ihtiyacına cevap vermektir. Ozetle, kursun ana gucu, bolgenin en onemli endustriyel sektorlerini temsil eden profesyonellerin geniş temsili ile birlikte konularının ve kurslarının cok disiplinli olmasıdır.
Yaşam dongusu duşuncesi: eko tasarım ve yaşam dongusu değerlendirmesi
Daha dongusel bir iş modeline donuşum, farklı sistem, sureclerin girdileri ve cıktıları hakkında bilgi gerektirir, bunların tumu, bunların etkilerinin olcumu, veri yonetimi ve değer zinciri boyunca veri alışverişi ile birlikte gercekleşir. Etkileri değerlendirmenin ve iletmenin doğru yolu nedir? Yaşam dongusu duşuncesi kavramı, kabulu ve uygulanması yoluyla, urunlerin (maddi mallar veya hizmetler) cevresel, ekonomik ve sosyal yonlerinin bu değerlendirmesini icerir.
Yaşam dongusu duşuncesi, endustrilerin geleneksel doğrusal duşuncenin otesine gecmesine izin verir ve bir urunun tum yaşam dongusu boyunca, yani beşikten mezara kadar cevresel, sosyal ve ekonomik etkilerini dahil ederek uretim ve imhaya odaklanır. Sonuc olarak daha butunsel bir değerlendirmeye izin verirken, vurgulama, anlama ve etkilerin olası onlenmesi ve azaltılması icin yapılır. Yaşam dongusu duşuncesi ile yakından ilgili dersler, 3 AKTS’den oluşan 3 module bolunmuş 9 AKTS’yi oluşturur ve bunlar aşağıdaki gibidir:
Ekotasarım ve dongusel ekonomi
• Eko-tasarım kavramına giriş: Malzeme urun ve hizmetlerinin tasarımı icin temel ilkeler ve cıkarımlar,
• Eko tasarımda standartlar,
• Ekotasarım metodolojisi,
• Ecodesign ve şirketler: Ecodesign’ın kurumsal yonetim sistemlerine entegrasyonu ve urun-hizmet sistemleri,
Yaşam dongusu duşuncesi 1: Hesaplama ve iletişim aracları
• Urun yaşam dongusu: Arka plan ve kavramlar, yaşam dongusu ve genişletilmiş uretici sorumluluğu, urun tasarımcısı icin cıkarımlar,
• Uluslararası standartlara dayalı yaşam dongusu analizinin metodolojik ilkeleri ve yaşam dongusu değerlendirme yazılımı acık LCA ve SimaPro,
• Yaşam Dongusu yaklaşımıyla iletişim ve pazarlama,
Yaşam dongusu duşuncesi 2: Urunun cevresel ayak izi miktarının belirlenmesi
• Sosyal ve cevresel etkiler,
• Urun ve kuruluşların cevresel ayak izinin hesaplanması, yaşam dongusu değerlendirme araclarının ve girdi-cıktı sektor tablolarının birleşimi, kuresel coklu bolgesel girdi-cıktı metodolojisi (GMRIO),
• Surdurulebilir urun tasarım aracları, dongusel ekonomi icin urun tasarım dongusu,
• Dongusel ekonomide R cercevesi, yeniden kullan, onar veya geri donuştur + yeniden yapılandır, yeniden değerlendir, yerini değiştir ve yeniden kavramsallaştır,
Genel olarak eko tasarımın, bir urunle ilgili tum yaşam dongusu boyunca cevresel etkileri azaltmaya nasıl hizmet ettiğine vurgu yapılır. Ayrıca, daha surdurulebilir yeni bir iş modeli olarak hizmetlendirmenin veya urun sistemi hizmetinin (PSS), alaka duzeyine de dikkat ceker. Bir eko tasarım cercevesi icinde, farklı yazılım araclarını kullanarak LCA’nın metodolojisini de acıklar. Ayrıca farklı ayak izlerinin hesaplanmasıyla bu konuların daha derinden anlaşılmasını sağlar. Tum bunlar, oğrencilerin cevreye duyarlı tasarım kavramı hakkında geniş ve derin bir genel bakış elde etmelerini sağlar.
6.4 Amaclanan oğrenme cıktıları veya belirli yetkinlikler
Yuksek lisans programı hazırlanırken amac, oğrencilerin yeni dongusel ekonominin yerel-bolgesel şirketler icin ortaya koyduğu zorluklarda uzmanlaşmalarını sağlamaktır. Sonuc olarak, oğrencilerin yuksek lisans calışmalarının sonunda kazanmış olmaları gereken en alakalı ozel yeterlilikler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Dongusel ekonomi, surdurulebilir ekonomi, duşuk karbon ekonomisi, endustriyel simbiyoz ve eko-inovasyon kavramlarını tanımlamak,
• Doğrusal bir ekonomiden dairesel bir ekonomi tipine gecişte yer alan değişiklikleri anlamak, acıklamak ve ayrıca temsil ettikleri fırsatı tanımak,
• Şirkette doğru cevre yonetimini gercekleştirmek icin yururlukteki mevcut cevre yonetmeliklerini (hava, su, atık ve toprak) belirlemek,
• Eko tasarım kavramını tanımlamak ve urun tasarımının cevresel, ekonomik ve sosyal etkilerinin farkına varmak,
• Ekotasarım metodolojisini uygulamak ve endustriyel alanda eko tasarım icin mevcut aracları yonetmek,
• Yaşam dongusu kavramını tanımlamak, bir urunun yaşam dongusunun aşamalarını belirlemek ve ayrıca yaşam dongusu analizi duzenlemelerini listelemek,
• Urun yaşam dongusu analizi icin değerlendirme metodolojilerini ve yazılım araclarını bilmek ve uygulamak,
• Yaşam dongusu yaklaşımıyla iletişim ve pazarlama icin yonergeler oluşturmak,
• Cevresel değişkeni şirkete entegre etmek icin kurumsal ve rekabetci stratejileri tanımlamak, anlamak ve her bir ozel durum icin en uygun stratejiyi secmek,
• Dongusel ekonomi alanında farklı sektorler, paydaşlar ve tasarım onerileri icin iş fırsatlarını belirlemek,
Bu amaclanan oğrenme cıktıları, bu bilgi ve eğitim alanında oncu olarak kabul edilen bazı Avrupa universiteleri tarafından onerilen hedeflerle tamamen uyumludur. Yuksek lisans derecesi, tasarım icin onerilen yedi dongusel ekonomi yeterliliğini az ya da cok kapsar ve bu yeterlilikler aşağıdaki gibidir:
• Dongusel etki değerlendirmesi,
• Kurtarma icin tasarım,
• Coklu kullanım donguleri icin tasarım,
• Dongusel iş modelleri,
• Dongusel kullanıcı katılımı,
• Dongusel ekonomi işbirliği,
• Dongusel ekonomi iletişimi,
Kaynakca:
ntnu.edu/studies/msce
ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/projects/eplus-project-details/#project/599130-EPP-1-2018-1-AT-EPPKA1-JMD-MOB
circulareconomyclub.com/listings/education/masters-1/
studyinnorway.no/Masters-and-Bachelor-course-search/Programme/circular-economy
Yazar: Ozlem Guvenc Ağaoğlu