Elektrikle alakadar ilk kayıtlı bilgiler, milattan onceki yıllara kadar uzanır. Filozof Thales cuha parcasına surtunmuş kehribarın ufak cisimleri cektiğinden soz etmiştir. Ronesans donemine kadar bu olayın nedeni acıklanamamıştır. Daha sonraki yıllarda yapılan deneyler kehribardan farklı birtakım maddelerinde eşdeğer davranışı gosterdiğini ortaya koymuştur. Bugun bu hadiseler maddenin elektrikli yapısı birlikte acıklanmaktadır.
Elektriklenme ceşitleri 4 gruba ayrılır. Bunlar;
Surtunme ile elektriklenme Elektroskop Dokunma ile birlikte elektriklenme Etki ile birlikte elektriklenme
A) Surtme ile birlikte elektriklenme
Saclarınızı temizken taradığınızda tarakla saclarınız arasında elektriklenme olur. Kazağınızı cıkartırken birtakım cıtırtılar duymuş ve kıvılcım atlaması gormuş olmalıyız. Petrol tankeri arkasında yere surtunen 1 zincir dikkatimizi cekmiştir. Cunku butun yerde gorulduğu gibi burada da elektriklenme olmuştur. Surtunme birlikte elektriklenmeyi 1 deneyle acıklayalım.
Deney:
1. Bir kağıt parcasını kucuk kırpıntılara ayıralım.
2. Cam cubuğu ve ebonit cubuğu, ipekli ve yunlu kumaşa ayrı ayrı kağıt kırpıntılarına yaklaştıralım.
3. Cam cubuğu ipekli kumaşa, ebonit cubuğa yun kumaşa surterek kağıt kırpıntılara tekrar yaklaştırdığımızda 1 elektriklenme meydana gelir. Surtme birlikte elektriklenen ebonit cubuğun kağıt kırpıntılarını cektiğini goruruz.
Cam, plastik ,ebonit, kehribar gibi cisimler ipek ya da yun parcasına surtunduğunde hafif cisimleri cekme ozelliği kazanırlar. Bu bicimde ortaya cıkan elektrik yuklerine durgun(sabit) elektrik, bu ozelliği kazanan cisimlere de elektriklenmiş cisimler denir.
Herhangi bir bicimde bir nesne uzerinde toplanmış olan elektrik yukune durgun(sabit) elektrik denir. nesne 3 yolla durgun elektrikle yuklenebilir.
1. Surtunme ile
2. Dokunma ile
3. Tesir ile
Elektrik yuklu iki cam cubuğun, yuklu iki ebonit cubuğun kendilerini ittiğini, yalnız yuklu cam cubukla ebonit cubuğun kendilerini cektiğini goruruz o halde cam ve ebonit cubuğun yukleri değişik olmalıdır. Buda bize 2 değişik yukun olduğunu gosterir. Biri cam cubukta olan elektrik turu, oteki plastik ya da ebonit cubukta oluşan elektrik turudur. Elektrikle alakadar ilk deneyleri yapan Benjamin Franklın surtme sonucu cam cubukta oluşan elektrik yukune pozitif (+) ebonit cubukta oluşan elektrik yukune negatif (-) elektrik yuku adını vermiştir.
Surtme birlikte elektriklenen diğer nesneler de ya camdaki gibi pozitif veya ebonitteki gibi negatif indir yuklenir. eşdeğer beze surterek yuklenmiş 2 cam cubuğun veya 2 ebonit cubuğun kendilerini itmesi, eşdeğer cins elektrikle yuklu cisimlerin kendilerini ittiğini gosterir. Ote yandan yuklu ebonit ve cam cubukların kendilerini cekmesi zıt indir yuklu cisimlerin kendilerini cektiğini belirtir. netice olarak; eşdeğer işaretli indir yuklenmiş cisimler birbirlerini iter, zıt işaretli indir yuklenmiş cisimlerde birbirlerini ceker.
B) Elektroskop
Elektroskop bir cismin yuklu olup olmadığını, yuklu ise yukumun cinsini bulmak sebebiyle kullanılan aractır. Bu vasıta cam kap icinde duran metal cubuğun ucuna asılmış iki metal yaprak ve diğer ucunda metal bir kureden (veya levha) oluşmuştur. Elektroskop yuksuzken metal yapraklar kapalıdır. Herhangi bir yolla elektroskopu yukleyecek olursak yapraklardaki eşdeğer ceşit yukler birbirlerini iteceklerinden yapraklar acılır. Elektroskoptaki yuk miktarı arttırılırsa yapraklar daha epey acılır. Negatif indir yuklenmiş bir elektroskopun topuzuna parmağımızla dokunursak negatif yukler vucudumuz uzerinden toprağa akar, elektroskop notr haline gelir ve yaprakları butunuyle kapanır. Pozitif yuklu elektroskopa parmağımızla dokunursak negatif yukler topraktan elektroskopa gecer ve yapraklar kapanır. Bu olaya elektroskopun boşalması denir.
C) Dokunma ile birlikte elektriklenme
Surtme birlikte elektriklenmede surtulen cisimlerden birimden sokulen elektronlar diğerine gecerek ona negatif yuklenmesini sağlarken elektronu sokulen cisimde pozitif indir yuklenir. Bunu bir deneyle acıklayalım.
Deney:
1- Ebonit cubuğu yunlu kumaş parcasına surtup notr elektroskopun topuzuna dokunduralım
2- Ebonit cubuğu elektroskopun topuzundan uzaklaştıralım.
3- Elektroskopun yapraklarını gozleyelim.
Yuklu bir cismi notre bir elektroskopun topuzuna dokundurduğumuzda yaprakların acıldığını gozleriz. Bunun nedeni negatif yuklu ebonit cubuktan elektroskopa yuk (elektron) gecişi olması ve yaprakların eşdeğer indir yuklenerek birbirlerini itmesidir.
Ebonit cubuk uzaklaştırıldığında yaprakların acık kalması, dokunma birlikte elektriklenmenin kalıcı olduğunu gosterir.Elektrikle yuklu bir cisim, notr farklı bir cisme dokundurulursa yuklu cisimdeki cok elektronların bir kısmı, notr cisme gecerek onu da negatif indir yukler. Kendisinde ise eşdeğer miktar negatif yuk azalması olur. Toplam yukte değişme olmaz. Bu cisimler birbirlerinden ayrıldıklarında herikiside negatif indir yuklenmiş olur. Bu bicimde dokunma sonucu oluşan yukler kalıcıdır.
Yuklu bir cismin yuku veya notr diğer bir cisme dokundurulunca yuk alışverişi olur. Cisimler ozdeş ise toplam yuku denk bi şekilde paylaşırlar. değişik buyuklukte iseler toplam yuku buyuklukleri birlikte orantılı bir şekilde paylaşırlar. Dokunma oncesi cisimlerdeki toplam yuk, dokunmadan sonraki toplam yuke eşittir.
D) Tesir ile birlikte elektriklenme
Elektrikle yulu ebonit veya cam cubuk ufak kağıt parcalarına ya da elektrik sarkacındaki kureye yaklaştırıldığında bunları ceker. Bu durum cisimlerin surtme veya dokunma olmadan da birbirlerini etkilediklerini gosterir.
İletken bir cismin, yuklu bir cisim yardımıyla dokunmadan elektrikle yuklenmesine tesir birlikte elektriklenme ya da elektrostatik induksiyon denir. tesir birlikte elektriklenmede yuklu cisimle notr cisim birbiri ile dokunmadığından aralarında elektron alışverişi olmaz. ancak notr cismin elektronlarının yerleri değişir. Yuklu cisim uzaklaştırılırsa elektronlar tekrar eski yerlerine doner. Bu bicimde cisim yine notr haline gelir.
Elektrikli bir cismin notr iletken bir cismi cekmesi
[h=3]ELEKTRİKLENME CEŞİTLERİ[/h]Elektriklenme Ceşitleri bir cisim elektrikle yuklenmesi demek,onun atomlarından elektron sokerek merkezine ya da atomlarına dışarıdan elektron eklemek demektir.Cisimleri Elektrikle yuklemenin epey muhtelif yoları bulunur.Bu yollardan yalnızca 3'unu bilmemiz yeterlidir.
Bunlar:
1-Surtunmeyle Elektriklenme
2-Dokunmayla Elektriklenme
3-Etkiyle Elektriklenme
1-SURTUNME İLE ELEKTRİKLENME: Gunluk yaşantımızda kazağımızı cıkardığımızda ya da saclarımızı tararken cıtır cıtır sesler duyarız.Bunlar cisimlerin surtunmeyle elektriklenmesinin sonucudur. Yunlu bir kumaşı bir cam parcasına surttuğumuzde, cam elektron kaybederek (+) yuklenir,kumaş bu elektronları alarak (-) yuklenir. İkinci bir misal bir şekilde ipek kumaşa surtulen cam cubukta cam (+) İpek ise (-) yuklenir.Demek ki,birbiri ile surtulen nesneler denk ve zıt işaretli yuklenirler. Sonucta iki elektrik yuku mevcuttur.Bunlardan elektron alan (-) yuklu,Elektron veren ise (+) yukludur.
2-DOKUNMA İLE ELEKTRİKLENME: Yuklu bir metal yuksuz diğer bir metale dokundurulursa, yukun bir kısmı ona gecer ve kendisi birlikte eşdeğer indir yuklenir. İletkenler birbiri ile dokundurulduğunda gecen yukler aslında negatif yuklerdir. Cunku pozitif yukler cekirdek demek olduğundan,bunların taşınması maddenin olduğu gibi taşınması demektir. Dokunma birlikte yuklenmede cisimlerin yukleri nasıl paylaşacakları,butunuyle cismin fiziksel ve geometrik yapısına bağlıdır.Elektrikle yuklu cisimler birbiri ile dokundurulduğunda,uzerinde dengelenmemiş(cok) yuku hisse ederler.Bu paylaşma olayı kuresel cisimlerin yarı capları birlikte doğru orantılıdır. Ozet olarak; a) Dokundurulan cisimler ozdeş ise yuku aralarında denk boluşurler. b) birbiri ile değdirilen cisimler şayet kuresel yapıdaysa,başlangıctaki net yuku,yarıcaplarıyla doğru orantılı bi şekilde boluşurler. Ornek olarak;başlangıcta dokundurulan kurelerden birinin yarıcapı diğerinin 2 katıysa,net yukten ufak olan oteki iki pat alır.Yani toplam yuk uce bolunur.Biri ufak kureye,ikisi buyuk kureye verilir. c) İşaretleri değişik kureler birbiri ile dokundurulursa oncelikle notrleşme olayı gorulur.Kalan yuk hisse edilir. ORNEK: İpek ipliğe bağlantılı,(-) yuklu iletken bir kurecik,,yuksuz iletken bir silindirin icine sarkıtılıyor.Kurecik,silindirin dibine değdikten sonraları,silindirin ic ve dış yuzeyleri birlikte kureciğin uzerindeki yuk dağılımı nasıl olur' COZUM: (-) yuklu iletken kurecik silindirin dibine değince silindire elektron gecer. Elektron yukleri cisimlerin dış yuzeylerinde dağıldığından,elektron silindirin dış yuzeyine dağılır. İletken bir cismin icerisinde oyuk varsa ve bu oyuğa yuklu 1 cisim samimi değdirilirse butun yuk oyuk cismin dış yuzeyine dağılır.Dokunan cisim de ise asla yuk kalmaz. NOT: Yuklu metal kure,metal kutuya samimi değdirilince yukler hemen metal kutunun dış yuzeyine kacar.Yani metal kurede asla yuk kalmaz.Bu sonuc;metal kutunun onceden yuklu olup olmadığına bağlantılı değildir. UYARI okunma ile birlikte elektriklenmede cisim(kure,elektroskop vb.),dokun durulanın yukunun eşdeğer işaretlisi 1 indir yuklenir.
ELEKTROSKOP: Bir cismin elektrikle yuklu olup olmadığını,elektrikle yuklu ise cismin hangi cins elektrik yuku birlikte yuklu olduğunu anlamaya yarayan yalın elektrik aletidir. Elektroskopun yapısında;bir ucunda altın ya da aluminyumdan yapılı İki yaprak ve diğer ucunda ise metal bir kure ve metal bir cubuk bulunur. Bu sistem yaprakları gorebilmek ve onları hava esintisinden korumak sebebiyle bir muhafaza icerisine yerleştirilmiştir.Elektroskop yuksuz olduğu zaman yaprakları kapalıdır. Yuklendiği vakit yapraklar eşdeğer elektrik yuku birlikte yukleneceğinden kendilerini iterek acılırlar.Yaprakları(-) indir yuklenmiş elektroskopa,(+) yuklu cam cubuk dokundurulduğunda yapraklar kapanır. şayet elektroskop (-) yuk birlikte yuklenmiş ise,bu (-) yuklu elektroskopun baş topuzuna (+) yuklu cam cubukla dokunacak olursak yapraklar kapanır. Cunku zıt elektrik yukleri kendilerini cekeceğinden yaprakları kapatır. ORNEK: Negatif yuklu bir elektroskopa, pozitif yuklu bir cubuk yaklaştırılıyor. Yapraklarının durumu ne olur? COZUM: Zıt yukler kendilerini cekeceğinden yapraklardaki (-) yuklerin 1 kısmı (+) yuklu cubuk tarafından elektroskopun topuzuna doğru cekilir.Bu durumda yapraklarda (-) yukun azalması olur.yapraklar butun kapanmaz fakat biraz kapanır.
3-ETKİ İLE ELEKTRİKLENME: Cam bardaklar uzerinde birbiri ile dokunan yuksuz ve iletken cubuklar varken sisteme yaklaştırdığımızda sistemde yuk ayrımına nicin olur. Bu olaya elektrostatik induksiyon(etki birlikte elektriklenme) denir. UYARI: tesir birlikte elektriklenmede iletken cisim (kure,elektroskop vb.) tesir edenin yukunun ters işaretlisi 1 indir yuklenir. ORNEK: Negatif yuklu bir A cubuğunu dokunmayacak bicimde yuksuz bir B cubuğuna yaklaştırdıktan sonraları B cubuğunu bir iletkenle bağlayıp tekrar iletkeni kaldırırsak ve sonrada A ve B yi birbirinden uzaklaştırırsak B cubuğunun yuku ne olur' B cubuğu topraklandığında A cubuğunun itmesiyle uzerindeki elektronların bir kısmı toprağa masraf topraklama kesildiği ve A cubuğu uzaklaştırıldığında B deki (-) yuklerin sayısı azaldığından denge bozulur ve B cubuğu (+) yuklenmiş olur. Yaklaştırılan cisim (+) yuklu ise notr cisimdeki (-) yukleri cektiğinden A ucu (-) B ucu (+) yuklenmiş olur.
Elektriklenme ceşitleri 4 gruba ayrılır. Bunlar;
Surtunme ile elektriklenme Elektroskop Dokunma ile birlikte elektriklenme Etki ile birlikte elektriklenme
A) Surtme ile birlikte elektriklenme
Saclarınızı temizken taradığınızda tarakla saclarınız arasında elektriklenme olur. Kazağınızı cıkartırken birtakım cıtırtılar duymuş ve kıvılcım atlaması gormuş olmalıyız. Petrol tankeri arkasında yere surtunen 1 zincir dikkatimizi cekmiştir. Cunku butun yerde gorulduğu gibi burada da elektriklenme olmuştur. Surtunme birlikte elektriklenmeyi 1 deneyle acıklayalım.
Deney:
1. Bir kağıt parcasını kucuk kırpıntılara ayıralım.
2. Cam cubuğu ve ebonit cubuğu, ipekli ve yunlu kumaşa ayrı ayrı kağıt kırpıntılarına yaklaştıralım.
3. Cam cubuğu ipekli kumaşa, ebonit cubuğa yun kumaşa surterek kağıt kırpıntılara tekrar yaklaştırdığımızda 1 elektriklenme meydana gelir. Surtme birlikte elektriklenen ebonit cubuğun kağıt kırpıntılarını cektiğini goruruz.
Cam, plastik ,ebonit, kehribar gibi cisimler ipek ya da yun parcasına surtunduğunde hafif cisimleri cekme ozelliği kazanırlar. Bu bicimde ortaya cıkan elektrik yuklerine durgun(sabit) elektrik, bu ozelliği kazanan cisimlere de elektriklenmiş cisimler denir.
Herhangi bir bicimde bir nesne uzerinde toplanmış olan elektrik yukune durgun(sabit) elektrik denir. nesne 3 yolla durgun elektrikle yuklenebilir.
1. Surtunme ile
2. Dokunma ile
3. Tesir ile
Elektrik yuklu iki cam cubuğun, yuklu iki ebonit cubuğun kendilerini ittiğini, yalnız yuklu cam cubukla ebonit cubuğun kendilerini cektiğini goruruz o halde cam ve ebonit cubuğun yukleri değişik olmalıdır. Buda bize 2 değişik yukun olduğunu gosterir. Biri cam cubukta olan elektrik turu, oteki plastik ya da ebonit cubukta oluşan elektrik turudur. Elektrikle alakadar ilk deneyleri yapan Benjamin Franklın surtme sonucu cam cubukta oluşan elektrik yukune pozitif (+) ebonit cubukta oluşan elektrik yukune negatif (-) elektrik yuku adını vermiştir.
Surtme birlikte elektriklenen diğer nesneler de ya camdaki gibi pozitif veya ebonitteki gibi negatif indir yuklenir. eşdeğer beze surterek yuklenmiş 2 cam cubuğun veya 2 ebonit cubuğun kendilerini itmesi, eşdeğer cins elektrikle yuklu cisimlerin kendilerini ittiğini gosterir. Ote yandan yuklu ebonit ve cam cubukların kendilerini cekmesi zıt indir yuklu cisimlerin kendilerini cektiğini belirtir. netice olarak; eşdeğer işaretli indir yuklenmiş cisimler birbirlerini iter, zıt işaretli indir yuklenmiş cisimlerde birbirlerini ceker.
B) Elektroskop
Elektroskop bir cismin yuklu olup olmadığını, yuklu ise yukumun cinsini bulmak sebebiyle kullanılan aractır. Bu vasıta cam kap icinde duran metal cubuğun ucuna asılmış iki metal yaprak ve diğer ucunda metal bir kureden (veya levha) oluşmuştur. Elektroskop yuksuzken metal yapraklar kapalıdır. Herhangi bir yolla elektroskopu yukleyecek olursak yapraklardaki eşdeğer ceşit yukler birbirlerini iteceklerinden yapraklar acılır. Elektroskoptaki yuk miktarı arttırılırsa yapraklar daha epey acılır. Negatif indir yuklenmiş bir elektroskopun topuzuna parmağımızla dokunursak negatif yukler vucudumuz uzerinden toprağa akar, elektroskop notr haline gelir ve yaprakları butunuyle kapanır. Pozitif yuklu elektroskopa parmağımızla dokunursak negatif yukler topraktan elektroskopa gecer ve yapraklar kapanır. Bu olaya elektroskopun boşalması denir.
C) Dokunma ile birlikte elektriklenme
Surtme birlikte elektriklenmede surtulen cisimlerden birimden sokulen elektronlar diğerine gecerek ona negatif yuklenmesini sağlarken elektronu sokulen cisimde pozitif indir yuklenir. Bunu bir deneyle acıklayalım.
Deney:
1- Ebonit cubuğu yunlu kumaş parcasına surtup notr elektroskopun topuzuna dokunduralım
2- Ebonit cubuğu elektroskopun topuzundan uzaklaştıralım.
3- Elektroskopun yapraklarını gozleyelim.
Yuklu bir cismi notre bir elektroskopun topuzuna dokundurduğumuzda yaprakların acıldığını gozleriz. Bunun nedeni negatif yuklu ebonit cubuktan elektroskopa yuk (elektron) gecişi olması ve yaprakların eşdeğer indir yuklenerek birbirlerini itmesidir.
Ebonit cubuk uzaklaştırıldığında yaprakların acık kalması, dokunma birlikte elektriklenmenin kalıcı olduğunu gosterir.Elektrikle yuklu bir cisim, notr farklı bir cisme dokundurulursa yuklu cisimdeki cok elektronların bir kısmı, notr cisme gecerek onu da negatif indir yukler. Kendisinde ise eşdeğer miktar negatif yuk azalması olur. Toplam yukte değişme olmaz. Bu cisimler birbirlerinden ayrıldıklarında herikiside negatif indir yuklenmiş olur. Bu bicimde dokunma sonucu oluşan yukler kalıcıdır.
Yuklu bir cismin yuku veya notr diğer bir cisme dokundurulunca yuk alışverişi olur. Cisimler ozdeş ise toplam yuku denk bi şekilde paylaşırlar. değişik buyuklukte iseler toplam yuku buyuklukleri birlikte orantılı bir şekilde paylaşırlar. Dokunma oncesi cisimlerdeki toplam yuk, dokunmadan sonraki toplam yuke eşittir.
D) Tesir ile birlikte elektriklenme
Elektrikle yulu ebonit veya cam cubuk ufak kağıt parcalarına ya da elektrik sarkacındaki kureye yaklaştırıldığında bunları ceker. Bu durum cisimlerin surtme veya dokunma olmadan da birbirlerini etkilediklerini gosterir.
İletken bir cismin, yuklu bir cisim yardımıyla dokunmadan elektrikle yuklenmesine tesir birlikte elektriklenme ya da elektrostatik induksiyon denir. tesir birlikte elektriklenmede yuklu cisimle notr cisim birbiri ile dokunmadığından aralarında elektron alışverişi olmaz. ancak notr cismin elektronlarının yerleri değişir. Yuklu cisim uzaklaştırılırsa elektronlar tekrar eski yerlerine doner. Bu bicimde cisim yine notr haline gelir.
Elektrikli bir cismin notr iletken bir cismi cekmesi
[h=3]ELEKTRİKLENME CEŞİTLERİ[/h]Elektriklenme Ceşitleri bir cisim elektrikle yuklenmesi demek,onun atomlarından elektron sokerek merkezine ya da atomlarına dışarıdan elektron eklemek demektir.Cisimleri Elektrikle yuklemenin epey muhtelif yoları bulunur.Bu yollardan yalnızca 3'unu bilmemiz yeterlidir.
Bunlar:
1-Surtunmeyle Elektriklenme
2-Dokunmayla Elektriklenme
3-Etkiyle Elektriklenme
1-SURTUNME İLE ELEKTRİKLENME: Gunluk yaşantımızda kazağımızı cıkardığımızda ya da saclarımızı tararken cıtır cıtır sesler duyarız.Bunlar cisimlerin surtunmeyle elektriklenmesinin sonucudur. Yunlu bir kumaşı bir cam parcasına surttuğumuzde, cam elektron kaybederek (+) yuklenir,kumaş bu elektronları alarak (-) yuklenir. İkinci bir misal bir şekilde ipek kumaşa surtulen cam cubukta cam (+) İpek ise (-) yuklenir.Demek ki,birbiri ile surtulen nesneler denk ve zıt işaretli yuklenirler. Sonucta iki elektrik yuku mevcuttur.Bunlardan elektron alan (-) yuklu,Elektron veren ise (+) yukludur.
2-DOKUNMA İLE ELEKTRİKLENME: Yuklu bir metal yuksuz diğer bir metale dokundurulursa, yukun bir kısmı ona gecer ve kendisi birlikte eşdeğer indir yuklenir. İletkenler birbiri ile dokundurulduğunda gecen yukler aslında negatif yuklerdir. Cunku pozitif yukler cekirdek demek olduğundan,bunların taşınması maddenin olduğu gibi taşınması demektir. Dokunma birlikte yuklenmede cisimlerin yukleri nasıl paylaşacakları,butunuyle cismin fiziksel ve geometrik yapısına bağlıdır.Elektrikle yuklu cisimler birbiri ile dokundurulduğunda,uzerinde dengelenmemiş(cok) yuku hisse ederler.Bu paylaşma olayı kuresel cisimlerin yarı capları birlikte doğru orantılıdır. Ozet olarak; a) Dokundurulan cisimler ozdeş ise yuku aralarında denk boluşurler. b) birbiri ile değdirilen cisimler şayet kuresel yapıdaysa,başlangıctaki net yuku,yarıcaplarıyla doğru orantılı bi şekilde boluşurler. Ornek olarak;başlangıcta dokundurulan kurelerden birinin yarıcapı diğerinin 2 katıysa,net yukten ufak olan oteki iki pat alır.Yani toplam yuk uce bolunur.Biri ufak kureye,ikisi buyuk kureye verilir. c) İşaretleri değişik kureler birbiri ile dokundurulursa oncelikle notrleşme olayı gorulur.Kalan yuk hisse edilir. ORNEK: İpek ipliğe bağlantılı,(-) yuklu iletken bir kurecik,,yuksuz iletken bir silindirin icine sarkıtılıyor.Kurecik,silindirin dibine değdikten sonraları,silindirin ic ve dış yuzeyleri birlikte kureciğin uzerindeki yuk dağılımı nasıl olur' COZUM: (-) yuklu iletken kurecik silindirin dibine değince silindire elektron gecer. Elektron yukleri cisimlerin dış yuzeylerinde dağıldığından,elektron silindirin dış yuzeyine dağılır. İletken bir cismin icerisinde oyuk varsa ve bu oyuğa yuklu 1 cisim samimi değdirilirse butun yuk oyuk cismin dış yuzeyine dağılır.Dokunan cisim de ise asla yuk kalmaz. NOT: Yuklu metal kure,metal kutuya samimi değdirilince yukler hemen metal kutunun dış yuzeyine kacar.Yani metal kurede asla yuk kalmaz.Bu sonuc;metal kutunun onceden yuklu olup olmadığına bağlantılı değildir. UYARI okunma ile birlikte elektriklenmede cisim(kure,elektroskop vb.),dokun durulanın yukunun eşdeğer işaretlisi 1 indir yuklenir.
ELEKTROSKOP: Bir cismin elektrikle yuklu olup olmadığını,elektrikle yuklu ise cismin hangi cins elektrik yuku birlikte yuklu olduğunu anlamaya yarayan yalın elektrik aletidir. Elektroskopun yapısında;bir ucunda altın ya da aluminyumdan yapılı İki yaprak ve diğer ucunda ise metal bir kure ve metal bir cubuk bulunur. Bu sistem yaprakları gorebilmek ve onları hava esintisinden korumak sebebiyle bir muhafaza icerisine yerleştirilmiştir.Elektroskop yuksuz olduğu zaman yaprakları kapalıdır. Yuklendiği vakit yapraklar eşdeğer elektrik yuku birlikte yukleneceğinden kendilerini iterek acılırlar.Yaprakları(-) indir yuklenmiş elektroskopa,(+) yuklu cam cubuk dokundurulduğunda yapraklar kapanır. şayet elektroskop (-) yuk birlikte yuklenmiş ise,bu (-) yuklu elektroskopun baş topuzuna (+) yuklu cam cubukla dokunacak olursak yapraklar kapanır. Cunku zıt elektrik yukleri kendilerini cekeceğinden yaprakları kapatır. ORNEK: Negatif yuklu bir elektroskopa, pozitif yuklu bir cubuk yaklaştırılıyor. Yapraklarının durumu ne olur? COZUM: Zıt yukler kendilerini cekeceğinden yapraklardaki (-) yuklerin 1 kısmı (+) yuklu cubuk tarafından elektroskopun topuzuna doğru cekilir.Bu durumda yapraklarda (-) yukun azalması olur.yapraklar butun kapanmaz fakat biraz kapanır.
3-ETKİ İLE ELEKTRİKLENME: Cam bardaklar uzerinde birbiri ile dokunan yuksuz ve iletken cubuklar varken sisteme yaklaştırdığımızda sistemde yuk ayrımına nicin olur. Bu olaya elektrostatik induksiyon(etki birlikte elektriklenme) denir. UYARI: tesir birlikte elektriklenmede iletken cisim (kure,elektroskop vb.) tesir edenin yukunun ters işaretlisi 1 indir yuklenir. ORNEK: Negatif yuklu bir A cubuğunu dokunmayacak bicimde yuksuz bir B cubuğuna yaklaştırdıktan sonraları B cubuğunu bir iletkenle bağlayıp tekrar iletkeni kaldırırsak ve sonrada A ve B yi birbirinden uzaklaştırırsak B cubuğunun yuku ne olur' B cubuğu topraklandığında A cubuğunun itmesiyle uzerindeki elektronların bir kısmı toprağa masraf topraklama kesildiği ve A cubuğu uzaklaştırıldığında B deki (-) yuklerin sayısı azaldığından denge bozulur ve B cubuğu (+) yuklenmiş olur. Yaklaştırılan cisim (+) yuklu ise notr cisimdeki (-) yukleri cektiğinden A ucu (-) B ucu (+) yuklenmiş olur.