Post modern kelimesinin sozluk anlamı modern sonrası, modern ilerisidir. Postmodern edebiyatın bunyesinde yıkıcılık olsa da kendi bindiği dalı kesmez; yani postmodern anlayış, modernist anlayışı yıkmak demek değildir. Aksine eğer modern akım olmasaydı postmodern akım hic olmayacaktı. Bu bağlamda modern akım icin suregelen kuralları postmodern akım icin de soyleyebiliriz. Elbette arada farklar vardır ama temelde yani bir hesaplaşma olarak ele aldığımızda modern edebiyat ile arasında pek fazla fark yoktur. Yine de biz yeri geldiğinde modern ve postmodern akımlarının ozelliklerini belirteceğiz.
Dunya ’da Post-Modernlik
Postmodern edebiyat Amerika ’da 1960 sonrasında ortaya cıkmıştır. Aslında ortaya cıkış nedeni cok basit bir varoluş sorunudur: Yıkıcılık. Klasik edebiyattan sonra ortaya cıkan bir akımın yeni bir akımla yıkılması ve onunla hesaplaşması insanı artık tatmin olmaz bir noktaya getirmiştir. Modern anlayış da bu tatminsizliğin kurbanı olmuştur. Şuanki alanda postmodern anlayış son nokta gibi gorunse de ileride insanlar postmodern edebiyattan da sıkılacaktır.
Postmodern akım oncelikli plastik sanatlarda, resim sanatında one cıkmıştır. Daha sonra da kendi felsefi kimliği yani duşunce yapısını oluşturmuştur. Postmodern yapıyı tam olarak anlamak icin bu felsefeye değinmeliyiz
Postmodern Felsefe
Postmodern felsefeye gore, dunya şuan iyi bir halde değildir. Şimdiye kadar insanlık icin yapılan tum calışmalar –ki bunun icine teknoloji, bilim, sanat, siyaset, coğrafya vb her şey girer- insanlığı daha iyi bir yere getirmemiştir. Teknoloji insanları hantallaştırmış, onun varoluş nedenini unutturmuştur; siyaset insanları saldırganlaştırmıştır; sanat, insanları elit ve halk olarak ikiye bolmuştur. O halde insanların bu hale gelmesinin bir nedeni olmalıdır ki postmodern felsefe de bunu sorgular. Aslında bu sistem ile sanıldığının aksine yapıcıdır; elbette yapmak icin once yıkmak gerekir.
Edebiyat alanında postmodern olmak
Oncelikle şunu soylemek gerekiyor, postmodern edebiyat populer edebiyat değildir. Hicbir postmodern, tanınmak uğruna roman yazmamıştır cunku zaten ozde bireyselcilik vardır.
Edebiyat alanında postmodern romanın en onemli ve en iyi ornekleri Roland Gerard Borthes ile James Joyce tarafından verilmiştir. Bu insanlar ilklerden sayılmaktadır. Gunumuzde ise en tanınmış postmodern yazar Umber Eco ’dur ki kendisi yuruyen kutuphanedir.
[h=2]Turk Edebiyatında Postmodern Anlayış[/h]Turk edebiyatı modernist akımı sindirememişken, postmodern akımının varlığını one surmek abes kacar. Bircok kaynakta postmodern olarak one surulen Oğuz Atay, Yusuf Atılgan gibi yazarlar aslında modern yazarladır. Eğer ulkemizde bir postmodern akım varsa bu ancak şuan vardır. Bilge Karasu en onemli postmodern yazarlarımızdan sayılabilir. Ayrıca bircok kaynakta da Orhan Pamuk da postmodern olarak verilmektedir. Orhan Pamuk ’un postmodern olarak verilmesinin nedeni şuan edebiyat dunyasındaki tek akımın postmodern akım olması ve Orhan Pamuk ’un da mecburen bu akımda eser verdiği sayılabilir. Orhan Pamuk, post modern akımın en belirgin ozelliği olan belagatte Bilge Karasu kadar iyi değildir. Ayrıca, bir postmoderne gore oldukca fazla tanınmaktadır. Bilge Karasu ’nun felsefî yani duşunsel yanını da duşunursek ulkemizdeki en iyi postmodern Orhan Pamuk değil Bilge Karasu ’dur.
İnci Aral da Turk edebiyatında postmodern edebiyat kapsamındaki ilginc bir aydındır. Aslında İnci Aral postmodern edebiyatı desteklemez ama onu burada işlememizi sağlayan postmodern edebiyatı eleştirmek icin yazdığı postmodern akımı ozellikleri gosteren “Yeni Yalan Zamanlar I (Yeşil)” adlı romanıdır.
İnci Aral, Yeni Yalan Zamanlar I adlı romanında aynı postmodernciler gibi cevre, zaman, insan, eşya ya da gecmiş zaman (tarih) unsurlarını reddeder. Yaşadığı cevre hakkında duşunce bildirmez. İcinde yaşadığı toplum ile ilgilenmez, dunya ile ilgilenmez. Romanında bicim ya da icerik kusursuzluğu yakalamak icin caba sarf etmez. Gerceği olduğu gibi sarf etmek ya da gerceği nasıl algılıyorsa o şekilde sarf etmek gibi bir uğraşı yoktur. Butun bu ozellikleri ile İnci Aral, hem postmodern ’in ittiği ozellikleri hatırlatır hem de “Postmodern nedir” sorusuna en doğru cevapları verir.
Postmodernizm, modern akımdan daha susludur cunku belagat sanatını kullanır. Anlatımı daha guclu kılacak olan kelime oyunlarına başvurur. Zaman ile oynar ve geri donuşler yaşatır.
Postmodern edebiyatın en onemli ozelliği ise okuyucu romana dahil etmesidir. Modern edebiyatta seyirci olarak kalan okuyucu, postmodern akım ile romanın icindedir. Belki buna en iyi ornek Orhan Pamuk ’un Masumiyet Muzesi adlı eseridir. Eserde bir aşk hikayesi anlatılır ve bu eserin sonunda bir yol tarifi vardır. Bu yol sizi Masumiyet Muzesi adlı bir ev muzesine goturur. O muze, romanda anlatılan aşk macerasının izlerini gosterir. Kapı ziline kadar her ayrıntı duşunulmuştur. Kitabı okuyan kişi, bu muzede romanın kahramanı olduğunu hisseder. Bu muze, postmodern anlayışın sadece bir akım olarak edebiyatta tutunmadığının, aslında bir yaşam bicimi olduğunun en net gostergesidir. Ayrıca hatırlatmak da fayda var, Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Odulu ’nu postmodern bir anlayışla yazdığı Kar adlı romanı ile almıştır.
Velhasıl kelam, Kapitalizm ile gelen modern akımın bir eleştirisi olarak doğan postmodern akım, bireyin mutlu olmadığını soyler ve onu mutlu etmeyen her şeyi reddeder. Kapital ekonominin koku olan modernist edebiyatı maddecilik, telkincilik, teslimiyet ve insanı koleleştirme suclarından yargılar. Postmodern edebiyat, genelliği yıkar, butunluğu parcalar, evrenselliği yerellik olarak değiştirir, tekilliği coğunluk ile yıkar. Ayrıca kuralları kuralsız hale getirir. Mantık yerine akıl otesini secer. Tarafsız değildir, oznel bakar. En onemli ozelliği ise bağımsız olmasıdır; yani postmodern ozgurdur.
Dunya ’da Post-Modernlik
Postmodern edebiyat Amerika ’da 1960 sonrasında ortaya cıkmıştır. Aslında ortaya cıkış nedeni cok basit bir varoluş sorunudur: Yıkıcılık. Klasik edebiyattan sonra ortaya cıkan bir akımın yeni bir akımla yıkılması ve onunla hesaplaşması insanı artık tatmin olmaz bir noktaya getirmiştir. Modern anlayış da bu tatminsizliğin kurbanı olmuştur. Şuanki alanda postmodern anlayış son nokta gibi gorunse de ileride insanlar postmodern edebiyattan da sıkılacaktır.
Postmodern akım oncelikli plastik sanatlarda, resim sanatında one cıkmıştır. Daha sonra da kendi felsefi kimliği yani duşunce yapısını oluşturmuştur. Postmodern yapıyı tam olarak anlamak icin bu felsefeye değinmeliyiz
Postmodern Felsefe
Postmodern felsefeye gore, dunya şuan iyi bir halde değildir. Şimdiye kadar insanlık icin yapılan tum calışmalar –ki bunun icine teknoloji, bilim, sanat, siyaset, coğrafya vb her şey girer- insanlığı daha iyi bir yere getirmemiştir. Teknoloji insanları hantallaştırmış, onun varoluş nedenini unutturmuştur; siyaset insanları saldırganlaştırmıştır; sanat, insanları elit ve halk olarak ikiye bolmuştur. O halde insanların bu hale gelmesinin bir nedeni olmalıdır ki postmodern felsefe de bunu sorgular. Aslında bu sistem ile sanıldığının aksine yapıcıdır; elbette yapmak icin once yıkmak gerekir.
Edebiyat alanında postmodern olmak
Oncelikle şunu soylemek gerekiyor, postmodern edebiyat populer edebiyat değildir. Hicbir postmodern, tanınmak uğruna roman yazmamıştır cunku zaten ozde bireyselcilik vardır.
Edebiyat alanında postmodern romanın en onemli ve en iyi ornekleri Roland Gerard Borthes ile James Joyce tarafından verilmiştir. Bu insanlar ilklerden sayılmaktadır. Gunumuzde ise en tanınmış postmodern yazar Umber Eco ’dur ki kendisi yuruyen kutuphanedir.
[h=2]Turk Edebiyatında Postmodern Anlayış[/h]Turk edebiyatı modernist akımı sindirememişken, postmodern akımının varlığını one surmek abes kacar. Bircok kaynakta postmodern olarak one surulen Oğuz Atay, Yusuf Atılgan gibi yazarlar aslında modern yazarladır. Eğer ulkemizde bir postmodern akım varsa bu ancak şuan vardır. Bilge Karasu en onemli postmodern yazarlarımızdan sayılabilir. Ayrıca bircok kaynakta da Orhan Pamuk da postmodern olarak verilmektedir. Orhan Pamuk ’un postmodern olarak verilmesinin nedeni şuan edebiyat dunyasındaki tek akımın postmodern akım olması ve Orhan Pamuk ’un da mecburen bu akımda eser verdiği sayılabilir. Orhan Pamuk, post modern akımın en belirgin ozelliği olan belagatte Bilge Karasu kadar iyi değildir. Ayrıca, bir postmoderne gore oldukca fazla tanınmaktadır. Bilge Karasu ’nun felsefî yani duşunsel yanını da duşunursek ulkemizdeki en iyi postmodern Orhan Pamuk değil Bilge Karasu ’dur.
İnci Aral da Turk edebiyatında postmodern edebiyat kapsamındaki ilginc bir aydındır. Aslında İnci Aral postmodern edebiyatı desteklemez ama onu burada işlememizi sağlayan postmodern edebiyatı eleştirmek icin yazdığı postmodern akımı ozellikleri gosteren “Yeni Yalan Zamanlar I (Yeşil)” adlı romanıdır.
İnci Aral, Yeni Yalan Zamanlar I adlı romanında aynı postmodernciler gibi cevre, zaman, insan, eşya ya da gecmiş zaman (tarih) unsurlarını reddeder. Yaşadığı cevre hakkında duşunce bildirmez. İcinde yaşadığı toplum ile ilgilenmez, dunya ile ilgilenmez. Romanında bicim ya da icerik kusursuzluğu yakalamak icin caba sarf etmez. Gerceği olduğu gibi sarf etmek ya da gerceği nasıl algılıyorsa o şekilde sarf etmek gibi bir uğraşı yoktur. Butun bu ozellikleri ile İnci Aral, hem postmodern ’in ittiği ozellikleri hatırlatır hem de “Postmodern nedir” sorusuna en doğru cevapları verir.
Postmodernizm, modern akımdan daha susludur cunku belagat sanatını kullanır. Anlatımı daha guclu kılacak olan kelime oyunlarına başvurur. Zaman ile oynar ve geri donuşler yaşatır.
Postmodern edebiyatın en onemli ozelliği ise okuyucu romana dahil etmesidir. Modern edebiyatta seyirci olarak kalan okuyucu, postmodern akım ile romanın icindedir. Belki buna en iyi ornek Orhan Pamuk ’un Masumiyet Muzesi adlı eseridir. Eserde bir aşk hikayesi anlatılır ve bu eserin sonunda bir yol tarifi vardır. Bu yol sizi Masumiyet Muzesi adlı bir ev muzesine goturur. O muze, romanda anlatılan aşk macerasının izlerini gosterir. Kapı ziline kadar her ayrıntı duşunulmuştur. Kitabı okuyan kişi, bu muzede romanın kahramanı olduğunu hisseder. Bu muze, postmodern anlayışın sadece bir akım olarak edebiyatta tutunmadığının, aslında bir yaşam bicimi olduğunun en net gostergesidir. Ayrıca hatırlatmak da fayda var, Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Odulu ’nu postmodern bir anlayışla yazdığı Kar adlı romanı ile almıştır.
Velhasıl kelam, Kapitalizm ile gelen modern akımın bir eleştirisi olarak doğan postmodern akım, bireyin mutlu olmadığını soyler ve onu mutlu etmeyen her şeyi reddeder. Kapital ekonominin koku olan modernist edebiyatı maddecilik, telkincilik, teslimiyet ve insanı koleleştirme suclarından yargılar. Postmodern edebiyat, genelliği yıkar, butunluğu parcalar, evrenselliği yerellik olarak değiştirir, tekilliği coğunluk ile yıkar. Ayrıca kuralları kuralsız hale getirir. Mantık yerine akıl otesini secer. Tarafsız değildir, oznel bakar. En onemli ozelliği ise bağımsız olmasıdır; yani postmodern ozgurdur.