Yer fıstığı, (Latince: Arachis hypogaea) zengin protein iceriği ile duzenli gunluk kullanım ile bircok hastalığa karşı bir koruyucu olarak yardımcı oluyor. Uzmanlar her gun yenen 50 gr kavrulmuş fıstığın sağlık acısından bizim icin onemli bir destekci olacağını soyluyorlar. Yer fıstığın sadece zengin protein iceriği değil aynı zamanda sahip olduğu zengin sodyum, kalsiyum, magnezyum, demir, fosfor, albumin ve Vitamin (B-1, B-2, B-8, E) iceriği ile de doğal bir doping ya da ilac olarak karşımıza cıkıyor. Bitkisel yağ olarak en cok kullanılan yağlardan biri olan yer fıstığı yağının tohumunda ortalama %45 ile %60 arasında değişen yağ oranına rastlanmaktadır. Ulke olarak daha cok cerez şeklinde tukettiğimiz yer fıstığı lezzetinden dolayı genellikle kavrularak tuketilmektedir.
Yer fıstığının besin ve kalori değerleri olarak iceriğine baktığımızda 100 gr yer fıstığı icin karşımıza şu şekilde bir liste cıkar:
Karbonhidrat (g) 8.29
Protein (g) 25.25
Yağ (g) 48.1
Lif (g) 10.93
Kolesterol (mg) 0
Sodyum (mg) 11
Potasyum (mg) 660
Kalsiyum (mg) 40
Vitamin A (mg) 0
Vitamin C (mg) 0
Demir (mg) 1.82Ortalama olarak bir avuc yer fıstığının ise (yaklaşık 40 gr) 225 kcal ’ye sahip olduğu olculmuştur. Bu sebepten dolayı, her ne kadar iceriğindeki vitamin ve lifler acısından zengin olsa da aynı zamanda icerdiği yuksek kalori miktarı nedeni ile tuketilen miktara dikkat edilmesi onerilmektedir.
Konumuzun başlığı olan yer fıstığı yağını pamuk yağı ile kıyasladığımızda fosfolipidleri cok az miktarda bulundurduğunu goruruz. Bu ozelliğinden dolayı ise yer fıstığı yağının rafine edilmesi pamuk yağına gore oldukca kolaydır. Yer fıstığı yağının icerik olarak zeytin yağına benzemesinin nedeni ise icerdiği yuksek orandaki oleik asit nedeniyledir. Yer fıstığı yağı yuksek sıcaklığa karşı diğer yağlara oranla cok daha dayanıklıdır.
[h=4]Yer Fıstığı Yağının Kullanım Yerleri[/h]Yer fıstığının tohumundan uretilen yer fıstığı yağı beyaz etlerle lezzeti bakımından bolca kullanılan bir yağdır ve aynı zamanda mayonez yapımında, hamur işlerinde ve margarin uretiminde kullanılmaktadır. Tohumundan yağ elde edilen yer fıstıklarının geriye kalan ve kuspe ismi verilen kısmından ise zengin protein iceriği nedeni ile bebek mamaları yapılmaktadır. Hazır ve konservelenmiş yemek sektorune baktığımızda yine aynı şekilde balık konservelerinde, kızartmalarda, hazır salatalarda ve hazır paketlenmiş Cin yemeklerinin bircoğunda yer fıstığı yağı kullanıldığı bilinmektedir.
Yer fıstığı yağının yuksek sıcaklığa dayanıklı olması kızartmalarda bu yağın kullanılmasının tercih sebebidir. Aynı zamanda kızartıldıktan sonra uzun sure taze kalabilmesinden dolayı da saklanacak yemekler icin uyumlu bir yağ olarak hazır yemek sektorunde yerini almaktadır. Bu ozelliği ile paketlenecek yemeklerin antioksidan değerini korumasına yardımcı olmaktadır.
Zengin bir E vitamini iceriğine sahip olan yer fıstığı yağı bu ozelliği ile kozmetik sektorunde de el ve yuz kremlerinin uretilmesinde kullanılmaktadır. İceriğindeki E vitamini ile yer fıstığı yağı cilde parlak ve puruzsuz bir gorunum kazandırmaktadır.
[h=3]Yer Fıstığı Yağının Faydaları[/h]Yer fıstığı yağından once yer fıstığına baktığımızda sapının ya da kabuğunun da ceşitli yollarla tuketilmeye uygun hale getirilebildiğini goruruz. Fıstığın kuru yemiş olarak kendi tuketileceğinde zarı ile birlikte tuketilmesi onerilmektedir. Cunku zarı lif ve protein acısından oldukca besleyici ve faydalıdır. Yer fıstığının iceriğinde tekli doymamış yağ asitleri bulunmaktadır. Tekli doymamış yağ asitlerinin genel ozellikleri ise iyi kolesterol seviyesini yukseltmeleri ve kotu kolesterol seviyesinin duşurmeleridir. Kotu kolesterol seviyesinin duşmesi kalp ve damar sağlığı bakımından onemlidir. Dolaşım sisteminin duzene girmesi ve kalp sağlığının korunması ile birlikte aynı zamanda vucuda kazandırdığı enerji ile zinde kalmamızı sağlar.
Hormonları duzenler ve zihinsel olarak dinginlik sağlar. Hormonların duzenlenmesi ile kadınlarda regl donemlerinde olumlu etkiler gostermekte erkeklerde ise cinsel gucu arttırmaktadır.
Yer fıstığı yağının diğer bir onemli yararı ise kandaki oksijen akışını duzenlemesidir. Boylelikle damarların tıkanmasına karşı savaşan yer fıstığı yağı hucrelere zarar veren molekulleri de etkisiz hale getirir. İceriğindeki resveratol kanser hucrelerine karşı savaşarak bu hucrelerin gelişmesini engeller.
Goz sağlığında da rol oynayan yer fıstığı yağı gozde oluşan katarakta karşı etkilidir. Oluşumunu azalttığı gibi oluşmuş kataraktın tedavisinde de etkili sonuclar gostermiştir.
Sınır sisteminde gosterdiği etkinin yanı sıra Alzheimer hastalığının oluşmasının onune gecmek icin de iyi bir yardımcıdır. Bu etkisi ile yine osteoporoz tedavisinde de sağlıklı sonuclar gosterdiği belirlenmiştir.
Yer fıstığı yağının ciltteki diğer bir olumlu etkisi de sedef hastalığına sahip olanlar uzerinde gorulmuştur. Sedef hastalığının tedavisinde ve artmasının onlenmesinde yer fıstığı yağı guclu bir koruma gostermektedir.
Yer fıstığı yağı icerdiği zengin magnezyum ile kas ve kemiklerin de guclenmesinde buyuk bir rol oynamaktadır. Aynı zamanda sahip olduğu bol vitamin iceriği oğrenme cağındaki cocuklar ve yetişkinler icin oğrenmeyi kolaylaştırdığı icin daha cok tercih edilmektedir.
Yer fıstığı yağının aynı zamanda kansere karşı koruyucu ozelliği de vardır. Bağışıklık sistemini desteklerken, meme, prostat, kalın bağırsak kanseri gibi kanser ceşitlerine karşı savaşır.
Mide uzerinde de oldukca fazla olumlu etki gosteren yer fıstığı yağı mide ekşimelerine, gastrit ve mide yanmalarına karşı kullanılabilir. Hazmı kolaylaştırırken, kabızlığı ve bağırsak tıkanıklığını ya da pasif, tembel bağırsak şikayetlerini azaltır. Aynı şekilde kandaki şeker oranını duzenleyen yer fıstığı yağı bu ozelliği ile de şeker hastaları icin tercih edecekleri bir bitkisel yağ olmaktadır.
Kilo vermek amacı ile kullanıldığında iştahı kontrol altına aldığı gorulmuştur. Metabolizmanın calışmasını hızlandıran yer fıstığı yağı her ne kadar yuksek kolesterol oranına sahip olsa da duzenli bir şekilde kullanıldığında kilo vermek isteyenlere yardımcı olmaktadır.
Yer Fıstığı ve Yer Fıstığı Yağı Tuketilirken Dikkat Etmemiz Gerekenler
Duzenli ve belirli sınırlar icerisinde tuketilen yer fıstığı yağı sağlık acısından onemli sonuclar doğurabilecekken, cok fazla tuketildiği durumlarda ise yuksek kolesterol iceriği nedeni ile damar sertliğine ve kilo artışına neden olabilmektedir.
Her ne kadar yuksek sıcaklığa dayanıklı bir yağ ceşidi olsa da cok uzun sure ısıtıldığında iceriğinde faydalı asitleri kaybeder ve olumlu etkileri yok olabilir. Bu nedenle yer fıstığı yağının daha cok pişirilmeden ya da duşuk ateşte pişirilerek kullanılması onerilmektedir. Yer fıstığının en fazla uretildiği ulkeler Hindistan, Cin, Nijerya, Senegal, ABD şeklinde sıralanmaktadır.