Jamaika biberi veya yenibahar baharatı, dunyanın en acı biberleri arasında yer alan ve sağlığa bircok faydası bulunan “lezzetli” acı biberlerden…
Karayipler ’in ucuncu buyuk adası olan Jamaika ’nın adını taşıyan ve dunyanın en acı biberleri arasında yer alan yenibahar, diğer adıyla Jamaika biberi, baharat ve sos olarak kullanılabilen turlu faydaları olan bir bitki turu. Normal acı biberlerden bin ila iki bin kat daha acı olan bu biber, tropikal bolgelerdeki sofraların lezzet katkılarından biri. Bircok baharatın kokusunu iceren yenibahar, yemeye herkesin cesaret edemeyeceği baharat aynı zamanda…
Oldukca baharlı olan bu biber, acı olmasına rağmen lezzetlidir. Acısının olcusu 10 bin ila 200 bin scoville olcusunde… Yani dunyadaki en acı biberler arasında 10. veya 12. sırada yer alıyor. Sıralamanın değişmesinin sebebi, biberlerdeki acılık değerlerinin değişkenliğinden kaynaklanıyor. Jamaika biberi, yenibahar, pimenta, allspice gibi adları vardır. Dilerseniz bu tropik biberi yakından tanıyalım.
[h=3]Nerelerde Yetişir, Ozellikleri Nelerdir? [/h]Amerika ’nın kÂşifi Khristof Kolomb ’un, Karayipler ’e ulaştığı 1494 yılında Jamaika biberini bulduğuna dair bilgiler olsa da kesin keşif tarihi bilinmiyor. Kolomb, ilk bulduğunda Jamaika biberini karabiber zannetmiş. Bitkinin Avrupa ’ya yayılmasına da Kolomb vesile olmuş. İlk olarak İspanya ’ya goturmuş. Burada baharat olarak kullanılmaya başlanmış ve zamanla İspanyolca ‘biber anlamına gelen ‘pimienta ’ adını almış. Zamanla tuccarlar arasında pimento, pimenta gibi adlarla anılmaya başlanmış. İkinci Dunya Savaşı ’ndan once de cok kullanılmış. Hatta savaş sırasında cok sayıda yenibahar fidesi kesildiğinden gunumuze kadar ulaşan fidelerin az olduğu belirtilir.
Amerika ’nın guneyinde ve orta bolgelerindeki tropikal iklimlerde yetişen yenibahara coğunlukla Orta Amerika sınırları icinde rastlanır. Ana vatanı Jamaika ’dır. Meksika ve Honduras ’ta da yetişir. Yenibahar, pimenta bitkisinin olgunlaşmamış meyvesinin kurutulması ile elde edilir. Bitki, yuksek sıcaklıklarda cimlenir. Her yıl meyve verebilir. Odunsu ve kazık biciminde koku olan bodur ağacı oldukca verimli ve uretkendir. Boyu 10 metreye kadar cıkabilmektedir. Fideden hasat edilmesine kadar 3 aylık bir surede meyve verir.
Mersingiller familyasının bir uyesidir. Meyvesi yeşilken uzume benzer ve tanen ve recine barındırır. Ucucu yağlar, eugenol, quercetin gibi bileşikler ve bol vitamin icerir. Ayrıca demir ve bakır bileşenleri de vardır. Hindistan cevizi, karanfil, kakuke, tarcın ve zencefil gibi bazı baharatların kokusunu icerir. Bircok baharattan izler bulunan yenibaharın İngilizce ismi “tum baharatlar” anlamındaki “allspice” şeklindedir. Ağırlıklı olarak karanfil kokusu hissedilir. Acı ve sert yapısına rağmen hoş bir kokusu vardır.
[h=3]Nerelerde Kullanılır? [/h]Yenibahar bitkisinin ceşitli formlarında tuketimi dunya genelinde yıllık 500-1000 ton civarındadır. Guneşte kurutularak baharat olarak kullanılır. Rengi kahverengiye donduğunde tamamen kurumuştur. Tatlı ve tuzlu yiyeceklerle tuketilebilir. Genellikle baharatından sos yapılarak bircok yemeğe katılır veya yemeklerin yanında tuketilir. Tavuk ve makarna gibi yiyeceklere lezzet katar. Acı olmasına rağmen yemeklere farklı bir tat verir. Cayı ve yağı da yapılmaktadır. Yağı, yaprak ve meyvelerinin ozlerinden buhar yontemi ile elde edilir.
Jamaika biberinin baharat ve sos olarak kullanıldığı yemek ve gıdalardan bazılarını şoyle sayabiliriz; kofte, turşular, makarna, pilav icleri, et ceşitleri, dolmalar, corbalar, konserveler, ketcap, ceşitli soslar, sosis, hamburgerler, puding, joleler, kurabiye, pasta, kek, biskuvi, likorlu icecekler,
İnsan sağlığı icin onemli faydaları bulunan biber ve yağının dozunda kullanımı gerekiyor. Aksi halde istenmeyen durumlar ortaya cıkabiliyor. Jamaika biberi ile ilgili denenmiş yontemlerle tespit edilen faydaları dışında henuz ortaya cıkarılmamış bircok faydası olabileceği ongoruluyor. Yenibaharın sırları ortaya cıktıkca ozellikle tıp alanında onumuzdeki yıllarda daha yaygın kullanılabileceği tahmin ediliyor. Orneğin 2010 yılında fareler uzerinde denenen yenibaharın sinir sistemindeki ağrıları hafiflettiği ortaya cıkarılmıştır. Son 10 yıl icinde yapılan araştırmalarda ortaya cıkarılan olumlu etkileri araştırmalar devam ettikce daha da artacaktır.
Jamaika biberi ile ilgili araştırmalar sınırlı olduğundan hangi durumlarda kullanılmamalı, yan etkileri nelerdir gibi soruların cevapları tam olarak bilinmiyor. Baharatı mı yağı mı daha faydalı, kesin bilgiler yok! Ancak genel olarak hamile ve emzikli annelere onerilmiyor. Alerjik hassasiyetleri olan bunyelerde de yan etkileri olabileceği tahmin ediliyor. Gastrit ve ulser gibi mide rahatsızlıkları olan insanlarda yan etkileri olabileceği konusunda uyarılar var. Genel olarak kullanım dozu, diğer baharatlar gibi tat verici miktarında olmalı.
[h=3]Faydaları Nelerdir? [/h]Jamaika biberi, doğru kullanıldığında insan sağlığına bircok faydaları bulunan bir bitki. Tohumu, cayı ve yağı ile farklı şekillerde farklı farklı faydaları bulunuyor. Doğal bir antiseptiktir. Bu ozelliği sebebiyle bağışıklık ve sindirim sistemlerini korur. Hucrelerde olumsuz değişikliklere yol acan molekuller olan serbest radikallere karşı koruma kalkanı oluşturur.
Yenibahar yağı, dozunda kullanıldığında cilt rahatsızlıklarına karşı etkilidir. Kalıntı olarak cilde surulduğunde cildi yumuşatarak nemlendirir. Fazla yağ kullanımı ciltte tahrişlere yol acar. Yağın ağız yoluyla kullanımı tavsiye edilmiyor; ancak suyla birlikte sabahları az miktarda tuketilmesinin mideyi ve sindirimi gun boyu rahatlatacağı yonunde genel bir kanı var. Masaj yağı olarak ideal bir secenek olabilir.
Jamaika biberi ve yağının diğer faydalarını şoyle sıralayabiliriz.
Boğaz ve akciğer rahatsızlıkları icin cok etkilidir
Yaraların iyileşmesini hızlandırır
Yağının cilt rahatsızlıklarının yanında ağrı kesici etkisi vardır
Gaz giderici, şişkinliği ve hazımsızlığı onleyici etkisi gorulmuştur
Mide bulantısı, ishal ve kusma gibi rahatsızlıklara karşı kullanılabilir
Zihni guclendirerek unutkanlığı onler
Kan dolaşımını hızlandırır, damar sertliğini onler
Gut, artrit, hemoroit gibi rahatsızlıklara karşı etkilidir
Bronşit, grip, nezle, faranjit ve oksuruk gibi rahatsızlıklarda tavsiye edilir
Diş sağlığında antibakteriyel ve antiseptik etkisi vardır
Diş iltihaplarında lokal anestezi olarak uygulanabilir
Ağız kokusunu giderir, diş eti iltihabını onler
Yağı, eklem ağrılarını hafifletir
Yaralardaki bakteri ve iltihap oluşumunu onler, iyileşmesini hızlandırır
[h=4]Biberlerde Acılık Değeri Nasıl Olculur? (Scoville) [/h]Scoville, biberlerin acılık derecesini olcen bir olcu birimidir. “SHU” olarak anılan acılık sabiti ile olculur. 1912 yılında farmakolog ve eczacı Wilbur Scoville tarafından geliştirilen bu olcu biriminde biber, şekerli su bulunan solisyonda acısı hissedilmeyecek kadar seyreltilir. Acının yok olduğu anda şekerli su ile biberin oranları olculerek acılık oranı bulunur. Acı tat, kapsaisin adlı bir madde sayesinde hissedilir. Bu sebeple kapsaisin iceren meyveler “acı biber” olarak tanımlanır. Genel olarak Scoville yontemi ile biberlerdeki kapsaisin oranını hesaplayarak acılık değerine ulaşılır.
(Dunyanın en acı biberi olan Carolina Reaper'in 2.200.000 SHU acılık oranı var!)
[h=4]Dunyanın En Acı Biberleri[/h]Dunyada 125 farklı acı biber turu bulunuyor. Turkiye ’de tuketilen acı biberlerin ortalama acı değerleri 10.000 SHU civarındadır. Aşağıda saydığımız acı biberlerin acılık değerlerini gorduğunuzde yediğiniz acı biberlerin aslında “tatlı biber” olduğunu duşuneceksiniz.
Saf kapsaisin maddesinin yaklaşık 16 milyon SHU acılık değeri vardır. Toplumsal olaylarda kullanılan biber gazı ise 2 milyon SHU acılık icerir. Şimdi de acı biberlerin değerlerini gorelim:
1- Dunyanın en acı biberi Guinness Rekorlar Kitabı ’na da giren 2.200.000 SHU derecesine sahip “Carolina Reaper” adlı biber turudur. ABD ’nin Carolina eyaletinde Ed Currie tarafından yetiştirilmiştir.
2- Rekorlar Kitabı ’nda dunyanın en acı biberi olarak kaydedilen ancak Carolina Reaper ’in tahttan indirdiği “Trinidad Moruga Akrebi” ise, 2 milyon SHU acılığında… New Mexico Universitesi Acı Biber Enstitusu tarafından 2012 yılında yetiştirildi.
3- Pot Douglah biberi; 1 milyon 653 bin SHU değeri ile ancak toz halinde cok az miktarda kullanılabiliyor.
4- Pot Primo biberi; 1 milyon 470 bin SHU değerinde ilginc bir gorunuşu olan biber turu.
5- Triniad Scorpion Butch; 2011 yılında dunyanın en acı biberi secildi. Ancak şimdi beşinci sırada. SHU değeri ise 1 milyon 465 bin.
6- Naga Viper; az bulunan biber turlerinden ve SHU ’ya gore acılık değeri 1 milyon 350 bin civarında.
7- Barrackpore biberi; 1 milyon 300 bin SHU civarında acılığı olan bir biber.
8- Bhut Jolokia; “hayalet biberi” olarak bilinen 1 milyon SHU ’ya sahip acı biberlerden…
9- Pot Red biberi; yaklaşık 1 milyon SHU derecesi bulunuyor.
10- Red Savina Habanero; 500 bin SHU derecesi bulunuyor.
11- İskoc Bonesi; 350 bin SHU
12- Jamaika biberi; 200 bin SHU
Diğer acı biberlerin değerlerini de şoyle sıralayabiliriz;
100 bin SHU: Tai, Malagueta, Chiltepin, Pequin
50 bin SHU: Cayenne, Tabasco
23 bin SHU: Serrano
10 bin SHU: Mum
8 bin SHU: Jalapeno
5 bin SHU: Anaheim
2 bin 500 SHU: Rocotillo, Sriracha
Bin 500 SHU: Poblano
500 SHU: Pimento, Pepperoncini
0 (sıfır) SHU: Dolmalık can biberi
Karayipler ’in ucuncu buyuk adası olan Jamaika ’nın adını taşıyan ve dunyanın en acı biberleri arasında yer alan yenibahar, diğer adıyla Jamaika biberi, baharat ve sos olarak kullanılabilen turlu faydaları olan bir bitki turu. Normal acı biberlerden bin ila iki bin kat daha acı olan bu biber, tropikal bolgelerdeki sofraların lezzet katkılarından biri. Bircok baharatın kokusunu iceren yenibahar, yemeye herkesin cesaret edemeyeceği baharat aynı zamanda… Oldukca baharlı olan bu biber, acı olmasına rağmen lezzetlidir. Acısının olcusu 10 bin ila 200 bin scoville olcusunde… Yani dunyadaki en acı biberler arasında 10. veya 12. sırada yer alıyor. Sıralamanın değişmesinin sebebi, biberlerdeki acılık değerlerinin değişkenliğinden kaynaklanıyor. Jamaika biberi, yenibahar, pimenta, allspice gibi adları vardır. Dilerseniz bu tropik biberi yakından tanıyalım.
[h=3]Nerelerde Yetişir, Ozellikleri Nelerdir? [/h]Amerika ’nın kÂşifi Khristof Kolomb ’un, Karayipler ’e ulaştığı 1494 yılında Jamaika biberini bulduğuna dair bilgiler olsa da kesin keşif tarihi bilinmiyor. Kolomb, ilk bulduğunda Jamaika biberini karabiber zannetmiş. Bitkinin Avrupa ’ya yayılmasına da Kolomb vesile olmuş. İlk olarak İspanya ’ya goturmuş. Burada baharat olarak kullanılmaya başlanmış ve zamanla İspanyolca ‘biber anlamına gelen ‘pimienta ’ adını almış. Zamanla tuccarlar arasında pimento, pimenta gibi adlarla anılmaya başlanmış. İkinci Dunya Savaşı ’ndan once de cok kullanılmış. Hatta savaş sırasında cok sayıda yenibahar fidesi kesildiğinden gunumuze kadar ulaşan fidelerin az olduğu belirtilir.
Amerika ’nın guneyinde ve orta bolgelerindeki tropikal iklimlerde yetişen yenibahara coğunlukla Orta Amerika sınırları icinde rastlanır. Ana vatanı Jamaika ’dır. Meksika ve Honduras ’ta da yetişir. Yenibahar, pimenta bitkisinin olgunlaşmamış meyvesinin kurutulması ile elde edilir. Bitki, yuksek sıcaklıklarda cimlenir. Her yıl meyve verebilir. Odunsu ve kazık biciminde koku olan bodur ağacı oldukca verimli ve uretkendir. Boyu 10 metreye kadar cıkabilmektedir. Fideden hasat edilmesine kadar 3 aylık bir surede meyve verir.
Mersingiller familyasının bir uyesidir. Meyvesi yeşilken uzume benzer ve tanen ve recine barındırır. Ucucu yağlar, eugenol, quercetin gibi bileşikler ve bol vitamin icerir. Ayrıca demir ve bakır bileşenleri de vardır. Hindistan cevizi, karanfil, kakuke, tarcın ve zencefil gibi bazı baharatların kokusunu icerir. Bircok baharattan izler bulunan yenibaharın İngilizce ismi “tum baharatlar” anlamındaki “allspice” şeklindedir. Ağırlıklı olarak karanfil kokusu hissedilir. Acı ve sert yapısına rağmen hoş bir kokusu vardır.
[h=3]Nerelerde Kullanılır? [/h]Yenibahar bitkisinin ceşitli formlarında tuketimi dunya genelinde yıllık 500-1000 ton civarındadır. Guneşte kurutularak baharat olarak kullanılır. Rengi kahverengiye donduğunde tamamen kurumuştur. Tatlı ve tuzlu yiyeceklerle tuketilebilir. Genellikle baharatından sos yapılarak bircok yemeğe katılır veya yemeklerin yanında tuketilir. Tavuk ve makarna gibi yiyeceklere lezzet katar. Acı olmasına rağmen yemeklere farklı bir tat verir. Cayı ve yağı da yapılmaktadır. Yağı, yaprak ve meyvelerinin ozlerinden buhar yontemi ile elde edilir.
Jamaika biberinin baharat ve sos olarak kullanıldığı yemek ve gıdalardan bazılarını şoyle sayabiliriz; kofte, turşular, makarna, pilav icleri, et ceşitleri, dolmalar, corbalar, konserveler, ketcap, ceşitli soslar, sosis, hamburgerler, puding, joleler, kurabiye, pasta, kek, biskuvi, likorlu icecekler,
İnsan sağlığı icin onemli faydaları bulunan biber ve yağının dozunda kullanımı gerekiyor. Aksi halde istenmeyen durumlar ortaya cıkabiliyor. Jamaika biberi ile ilgili denenmiş yontemlerle tespit edilen faydaları dışında henuz ortaya cıkarılmamış bircok faydası olabileceği ongoruluyor. Yenibaharın sırları ortaya cıktıkca ozellikle tıp alanında onumuzdeki yıllarda daha yaygın kullanılabileceği tahmin ediliyor. Orneğin 2010 yılında fareler uzerinde denenen yenibaharın sinir sistemindeki ağrıları hafiflettiği ortaya cıkarılmıştır. Son 10 yıl icinde yapılan araştırmalarda ortaya cıkarılan olumlu etkileri araştırmalar devam ettikce daha da artacaktır.
Jamaika biberi ile ilgili araştırmalar sınırlı olduğundan hangi durumlarda kullanılmamalı, yan etkileri nelerdir gibi soruların cevapları tam olarak bilinmiyor. Baharatı mı yağı mı daha faydalı, kesin bilgiler yok! Ancak genel olarak hamile ve emzikli annelere onerilmiyor. Alerjik hassasiyetleri olan bunyelerde de yan etkileri olabileceği tahmin ediliyor. Gastrit ve ulser gibi mide rahatsızlıkları olan insanlarda yan etkileri olabileceği konusunda uyarılar var. Genel olarak kullanım dozu, diğer baharatlar gibi tat verici miktarında olmalı.
[h=3]Faydaları Nelerdir? [/h]Jamaika biberi, doğru kullanıldığında insan sağlığına bircok faydaları bulunan bir bitki. Tohumu, cayı ve yağı ile farklı şekillerde farklı farklı faydaları bulunuyor. Doğal bir antiseptiktir. Bu ozelliği sebebiyle bağışıklık ve sindirim sistemlerini korur. Hucrelerde olumsuz değişikliklere yol acan molekuller olan serbest radikallere karşı koruma kalkanı oluşturur.
Yenibahar yağı, dozunda kullanıldığında cilt rahatsızlıklarına karşı etkilidir. Kalıntı olarak cilde surulduğunde cildi yumuşatarak nemlendirir. Fazla yağ kullanımı ciltte tahrişlere yol acar. Yağın ağız yoluyla kullanımı tavsiye edilmiyor; ancak suyla birlikte sabahları az miktarda tuketilmesinin mideyi ve sindirimi gun boyu rahatlatacağı yonunde genel bir kanı var. Masaj yağı olarak ideal bir secenek olabilir.
Jamaika biberi ve yağının diğer faydalarını şoyle sıralayabiliriz.
Boğaz ve akciğer rahatsızlıkları icin cok etkilidir
Yaraların iyileşmesini hızlandırır
Yağının cilt rahatsızlıklarının yanında ağrı kesici etkisi vardır
Gaz giderici, şişkinliği ve hazımsızlığı onleyici etkisi gorulmuştur
Mide bulantısı, ishal ve kusma gibi rahatsızlıklara karşı kullanılabilir
Zihni guclendirerek unutkanlığı onler
Kan dolaşımını hızlandırır, damar sertliğini onler
Gut, artrit, hemoroit gibi rahatsızlıklara karşı etkilidir
Bronşit, grip, nezle, faranjit ve oksuruk gibi rahatsızlıklarda tavsiye edilir
Diş sağlığında antibakteriyel ve antiseptik etkisi vardır
Diş iltihaplarında lokal anestezi olarak uygulanabilir
Ağız kokusunu giderir, diş eti iltihabını onler
Yağı, eklem ağrılarını hafifletir
Yaralardaki bakteri ve iltihap oluşumunu onler, iyileşmesini hızlandırır
[h=4]Biberlerde Acılık Değeri Nasıl Olculur? (Scoville) [/h]Scoville, biberlerin acılık derecesini olcen bir olcu birimidir. “SHU” olarak anılan acılık sabiti ile olculur. 1912 yılında farmakolog ve eczacı Wilbur Scoville tarafından geliştirilen bu olcu biriminde biber, şekerli su bulunan solisyonda acısı hissedilmeyecek kadar seyreltilir. Acının yok olduğu anda şekerli su ile biberin oranları olculerek acılık oranı bulunur. Acı tat, kapsaisin adlı bir madde sayesinde hissedilir. Bu sebeple kapsaisin iceren meyveler “acı biber” olarak tanımlanır. Genel olarak Scoville yontemi ile biberlerdeki kapsaisin oranını hesaplayarak acılık değerine ulaşılır.
(Dunyanın en acı biberi olan Carolina Reaper'in 2.200.000 SHU acılık oranı var!)
[h=4]Dunyanın En Acı Biberleri[/h]Dunyada 125 farklı acı biber turu bulunuyor. Turkiye ’de tuketilen acı biberlerin ortalama acı değerleri 10.000 SHU civarındadır. Aşağıda saydığımız acı biberlerin acılık değerlerini gorduğunuzde yediğiniz acı biberlerin aslında “tatlı biber” olduğunu duşuneceksiniz.
Saf kapsaisin maddesinin yaklaşık 16 milyon SHU acılık değeri vardır. Toplumsal olaylarda kullanılan biber gazı ise 2 milyon SHU acılık icerir. Şimdi de acı biberlerin değerlerini gorelim:
1- Dunyanın en acı biberi Guinness Rekorlar Kitabı ’na da giren 2.200.000 SHU derecesine sahip “Carolina Reaper” adlı biber turudur. ABD ’nin Carolina eyaletinde Ed Currie tarafından yetiştirilmiştir.
2- Rekorlar Kitabı ’nda dunyanın en acı biberi olarak kaydedilen ancak Carolina Reaper ’in tahttan indirdiği “Trinidad Moruga Akrebi” ise, 2 milyon SHU acılığında… New Mexico Universitesi Acı Biber Enstitusu tarafından 2012 yılında yetiştirildi.
3- Pot Douglah biberi; 1 milyon 653 bin SHU değeri ile ancak toz halinde cok az miktarda kullanılabiliyor.
4- Pot Primo biberi; 1 milyon 470 bin SHU değerinde ilginc bir gorunuşu olan biber turu.
5- Triniad Scorpion Butch; 2011 yılında dunyanın en acı biberi secildi. Ancak şimdi beşinci sırada. SHU değeri ise 1 milyon 465 bin.
6- Naga Viper; az bulunan biber turlerinden ve SHU ’ya gore acılık değeri 1 milyon 350 bin civarında.
7- Barrackpore biberi; 1 milyon 300 bin SHU civarında acılığı olan bir biber.
8- Bhut Jolokia; “hayalet biberi” olarak bilinen 1 milyon SHU ’ya sahip acı biberlerden…
9- Pot Red biberi; yaklaşık 1 milyon SHU derecesi bulunuyor.
10- Red Savina Habanero; 500 bin SHU derecesi bulunuyor.
11- İskoc Bonesi; 350 bin SHU
12- Jamaika biberi; 200 bin SHU
Diğer acı biberlerin değerlerini de şoyle sıralayabiliriz;
100 bin SHU: Tai, Malagueta, Chiltepin, Pequin
50 bin SHU: Cayenne, Tabasco
23 bin SHU: Serrano
10 bin SHU: Mum
8 bin SHU: Jalapeno
5 bin SHU: Anaheim
2 bin 500 SHU: Rocotillo, Sriracha
Bin 500 SHU: Poblano
500 SHU: Pimento, Pepperoncini
0 (sıfır) SHU: Dolmalık can biberi