Bilişim, bir anlamda “paylaşmak” demektir. Bilgisayar ve yazılımların insanların ihtiyaclarına gore duzenlendiği ucsuz bucaksız bir platformdur.
Bilişim, kısaca, “teknoloji ve bilgi kullanılarak uretilen sonuclar” olarak tanımlanabilir. Bilgi ve hesaplamayı bir araya getiren bilim dalıdır. Bilişimin birkac yonu vardır; bilgisayar yazılımı ve donanımı, bilgisayar kullanıcısı ve bilgi toplumu gibi… Bilgi ile teknoloji dunyası arasında kopru vazifesi gorur. Bilişim; verileri aktarma, saklama ve ceşitli algoritmalarla işleme yapabilen matematiksel cihazlar tasarlar. Diğer bilim dallarındaki olguları ve surecleri ve algoritmalar aracılığı ile işleyerek, soyutlaştırır. Artık hayatın her alanında bilişimle bağlantılı uygulamalara rastlamak mumkun. Her turlu bilgisayar donanımı ve her ceşit yazılım, bilişimin bir parcasıdır. Makalemizde, bircok yonden bilişimi mercek altına aldık.
[h=3]Tanımı[/h]Bilişim; “bilişim bilimi” ve “bilgisayar bilimi” gibi adlarla da bilinir. Bilgi ve hesaplamanın kuramsal temellerini oluşturur. Bu temellerin bilgisayar sistemlerinde uygulanabilmelerini sağlar. Bilgi teknolojilerinde pratik teknikleri araştıran yapısal bir bilim dalıdır. Her tur mekanik hesaplama ve bilgiyi inceleyip elektronik cihazlar aracılığı ile duzenli bicimde işleme bilimidir. Bilişimciler; bilgileri oluşturur, tanımlar ve bu elde edilen bilgileri donuşturur. Daha sonra algoritmik surecler icat ederler, kompleks sistemleri tasarlarlar, ve “soyutlamalar” formule ederler.
Bilişim; temel olarak hesaplama ve bilginin teorik altyapısıdır. Bilgi ve hesaplamanın pratik tekniklerle uygulanması ve kurulumu ile ilgilenen bilim dalıdır. Başka bir ifadeyle; bilginin, bilgisayar gibi teknolojik cihazlarla işlenmesi uygulamasıdır. Bilgi işlemlerinde uygulanabilen soyut matematiksel yapılarla da ilgilenir. Kuramsal bilişim; matematiksel kuramlar uretir. Bilgisayar bilimi; ilgili nesneleri ve surecleri cozumleyerek soyut matematiksel yapılara ve algoritmalara donuşturur. Teknik bilişim; soyut matematiksel yapıların aktarılması, depolanması ve otomatik olarak işlenmesi icin matematiksel cihazlar tasarlar. Matematik, fizik ve elektroteknik, bir muhendislik alanı olarak bilişimin koklerini oluşturur.
Başka bir tanıma gore de, bilişim, "bilgisayar merkezli bir bakış acısıyla bilgisayar sistemlerine odaklanan ve bilgiyi depolayan, işleyen ve iletişim kuran doğal ve suni sistemlerin yapısını, davranışını ve etkileşimlerini inceleyen, bilgi biliminde oğretim, insan-bilgisayar etkileşimi, bilgi sistemi analizi ve tasarımını iceren bir program, telekomunikasyon yapısı, bilgi mimarisi ve yonetimi"dir.
[h=4]Bilişim Tarihi[/h]Bilişim ve bilişim teknolojileri, 1960 ’lı yıllarda ortaya cıkmaya başlamıştır. İlk olarak “veri işleme” şeklinde ortaya cıkan bilişim, daha sonra bilişim teknolojilerinin yaygınlaşması ile gelişmiştir. Ardından ağlar vasıtası ile bilgisayarlar arası veri paylaşımı donemi başlamıştır. Geniş Alan Ağları (Wide Area Network - WAN) ve Bolgesel Alan Ağları (LAN), bilişimin yaygınlaşmasında cığır acmıştır.
Bilişimle ilgili bazı onemli tarihleri şoyle sıralayabiliriz;

1956 yılında Alman bilgisayar bilimcisi Karl Steinbuch, bir gazetede yayınlanan “Bilişim: Otomatik Bilgi İşlem” başlıklı makalede ilk kez “bilişim” kelimesini kullandı.
Fransızca “bilişim” anlamındaki “informatique” kelimesi, ilk kez 1962 yılında Philippe Dreyfus tarafından kullanıldı.
1960 ’lı yılların ortalarında Fransa'da bilişim alanında nitelikli bilgisayar uygulamaları başladı.
1960'ların sonları ve 1970'lerin başlarına kadar bilişimle ilgili resmi bir eğitim programı yoktu.
1975-1980 ’li yıllar arasında bilişim alanında onemli gelişmeler yaşandı.
1980'li yıllarda dijital gelişim sureci yaşandı. Bu donemde metin, ses ve goruntuler bilgisayar ortamında işlenmeye başlandı.
1990 ’lı yıllarda başlayan bilişimde donuşum uygulamaları, 2010 yılına kadar yoğun bir şekilde devam etti.[h=3]Bilişim Teknolojisi Nedir?[/h]Turkce “Bilişim Teknolojisi (BT)”; İngilizce "Information Technology (IT)” kavramı; “veri işleme ve bununla ilgili iş alanları” şeklinde tanımlanabilir. Bilgisayar tabanlı bilişim sistemlerini icerir. Bilişim teknolojisi, 4 temel kategoride değerlendirilir; yazılım, hizmetler, donanım ve ekipmanlar… Bilgisayar donanımları, yazılımlar, bilişim tasarımları, bilişim uygulamalarının geliştirilmesi, yurutulmesi ve yonetilmesini konu alan surecleri ifade eder. Bilginin, yazılımlar ve bilgisayarlar aracılığı ile işlenmesi, donuşturulmesi, saklanması, korunması, erişilmesi ve paylaşılması gibi sureclere olanak sağlayan teknoloji alanıdır. Bilgisayar verileri yonetimi, ağ bağlantıları, veri tabanı, bilişim sistemleri yonetimi, bilgisayar donanımları ve yazılım tasarlanması gibi alanlarla da ilgilenir.
Bilişim teknolojileri sayesinde bilgiler ve veriler, kısa surede milyonlarca insana ulaştırılabilir. Bilgisayar ve iletişim aracları, bilişim teknolojisinin temelini oluşturur. Yazılım ve donanımlar, bu teknolojilerin kullanılmasını olanak sağlayan koprulerdir. Aynı zamanda hayatı kolaylaştırarak zamanı verimli kullanmayı sağlayan teknolojilerdir. Bilgiye istenildiği zaman, herhangi bir mekÂnda anlık veya hızlı bir şekilde ulaşılmasına olanak tanır. Ayrıca, her an bilgi uretilmesini sağlar.
Endustri ve sanayinin bel kemiğini oluşturan bilişim teknolojileri, uretime katkı sağlayarak ulke ekonomilerini ayakta tutan faktorlerden biridir. Firmalar, bilişim teknolojileri sayesinde maliyetlerini duşurebilir, kuresel rekabetlere cesaret edebilir. Bilgisayar, televizyon, radyo, internet, mobil telefonlar, tabletler, elektronik postalar bilişim teknolojilerinin birer urunudur. Bilişim teknolojileri, şu temeller uzerinde gelişmiştir; enformasyon, kuantum mekaniği, molekuler biyoloji, oşinografi, ekoloji, uzay bilimleri…
Bilişim teknolojisi, bilgisayar dışında bircok alet, cihaz ve ekipmanı da kapsar. Bazıları şunlardır; hesap makineleri, izole kablolar, elektronik tupler, televizyon ve radyo vericileri, telefon ve telgraf hatları, ses ve video kayıt cihazları, faks, olcme, kontrol ve test cihazları, elektronik makineler ve aletler, bilgisayar ekipmanları, telekomunikasyon sistemleri, vs…
[h=4]Bilişim ve İletişim[/h]Bilişim ve iletişim teknolojileri, birbiri ile bağlantılı teknolojilerdir. Telekomunikasyon sistemlerinin dijitalleşmesi ile dijital verilerin ve bilgilerin iletilmesi sağlanmıştır. Bu şekilde bilişim ve iletişim teknolojileri birbirini tamamlayan iki kavram haline gelmiştir. Bilişim ve iletişim teknolojileri, toplumsal ve ekonomik gelişmenin bir parcasıdır. Bireylerin birbirleri ile ve kurumlarla ilişkileri, iletişimleri buyuk oranda bilişim ve iletişim teknolojileri gercekleşmektedir. Ekonomik anlamda da uretim ve verimlilik kavramları bu teknolojilerle hayata gecirilebilmektedir. Gunumuzun en onemli bilişim parcası olan internet ağları; aynı zamanda genel iletişim aracıdır. Kablolar ve hatlar aracılığı ile bilgisayarlar arası verilerin transferine ve paylaşılmasına olanak sağlar; ceşitli yazı ve ses dosyaları, goruntuler ve fotoğraflar gibi cok sayıda dokumanı aktarmaya aracılık eder.
Bilişim ve iletişim teknolojileri şu surecler uzerinde gelişmiştir; dijital cihaz, arac ve gerec geliştirme ve uretme, dijital ekipman ve dokumanlar geliştirme ve uretme, telekomunikasyon hizmetleri geliştirme ve uretme, ağ hizmetleri geliştirme ve uretme, yayıncılık (medya) arac, cihaz ve hizmetleri geliştirme ve uretme...
[h=4]Bilişim ve Yaşam[/h]Bilişim, ozellikle son 20 yıl icinde internetin, hayatın her alanında kullanılmaya başlanması ile sayısız işlem ve uygulamanın temelini oluşturuyor. İletişim başta olmak uzere medya, ev ve iş hayatı, lojistik, alışveriş ve ulaşım gibi sayamayacağımız kadar alanda bilişimden bir parca bulabilirsiniz. Bilişim sayesinde yaşamın her alanında cığır acılmıştır. Fotoğraf makineleri, camaşır ve bulaşık makineleri, televizyon, yayıncılık ve muzik sistemleri, sosyal medya ağları ve sanal devlet uygulamaları gibi yaşamın omurgasını oluşturan hizmetlerin gercekleşmesini sağlayan “sihirli değnek” bilişimdir.
[h=4]Bilişim ve Bilgisayar[/h]“Bilişim” deyince bilgisayarlara ayrı bir parantez acmak gerekiyor. Artık yaşamın bir parcası haline gelen bilgisayarlar, akıl almaz orandaki verileri ve dokumanları kısa surede işleyebiliyor, depolayabiliyor ve iletebiliyor. Bilgisayarların karmaşık donanım ve yazılım sistemleri ve bu sistemlerin gercekleştirdiği hizmetler, bilişimin ta kendisidir. Bilişim bilimi; bu sistemlerin modellenmesi, tasarımı, araştırılması, geliştirilmesi, uretilmesi ve uygulanması ile ilgilenir. Bilişim, pratikte bilgisayarlarla ilgili konuları kapsar. Algoritmalar, formul yapıları, bilgisayar dilleri, yazılım ve bilgisayar donanımları bu konuların başlıcalarıdır.
[h=4]Bilişim Etiği Nedir?[/h]“Bilişim etiği” kavramı bir felsefe dalıdır. Bilgisayar dunyasındaki insanların davranışlarını inceler. Bilişim etiği alanında en onemli isimler, Luciano Floridi ve Michael Davis ’tir. Hackerlik, lisans sorunları, dosya ve veri paylaşımı, demokratik olmayan bilişim uygulamaları gibi konularla ilgilenir. Bilgisayar Etik Enstitusu (Computer Ethics Institute) tarafından belirlenen bilişim etik ilkeleri şunlardır;

Bilgisayar, insanlara zarar vermek icin kullanılamaz.
Başka insanların bilgisayar calışmaları karıştırılamaz.
Bilgisayar ortamında başka insanların dosyaları karıştırılamaz.
Bilgisayar, hırsızlık yapmak icin kullanılamaz.
Bilgisayar, yalan bilgiyi yaymak icin kullanılamaz.
Bedeli odenmeyen (lisanssız) yazılım kopyalanamaz ve kullanılamaz.
Başka insanların bilgisayar kaynakları izin almadan kullanılamaz.
Başka insanların entelektuel bilgileri başkasına mal edilemez.
Kişi yazdığı programın sosyal hayata etkilerini dikkate almalıdır.
Kişi bilgisayarı, diğer insanları dikkate alarak ve saygı gostererek kullanmalıdır.[h=4]Bilişim Sucları Nedir?[/h]Bilişim sucu, “bilgisayar sucu” olarak da bilinir. Bir bilgisayar ve ağ kullanılarak işlenen herhangi bir suc, genel olarak “bilişim sucu” olarak ifade edilir. Bilginin elektronik ortamda aktarılması sırasında işlenen suclardır. Bir sucun işlenmesinde kullanılabilen bilgisayar, bir sucun hedefi de olabilir. “Bir kişinin, sizin bilginiz ve onayınız dışında bilgisayar ortamındaki bilgilerinize ve haklarınıza yasadışı yollardan erişimi” olarak ozetlenebilir. Bilişim sucları, ulusal ve uluslararası alanda mucadele edilmesi gereken boyuta ulaşmıştır. “Uluslararası bilişim sucları”, devletin cıkarlarını ilgilendiren bilgilerin calınmasıdır. Devler arasında krizlere yol acan bu duruma “siber savaş” adı da verilir.
Bilişim suclarına ornek olarak şunlar verilebilir; yazılımların veya ceşitli dosyaların şifrelerinin kırılması, e-mail veya sosyal medya hesaplarının şifrelerinin kırılması, telif hakları ihlalleri, cocuk pornografisi ve cocuk istismarı, mahrem bilgilerin kaybedilmesi, ceşitli ozel bilgilerin yasaya aykırı şekilde elde edilmesi, ozel hayatın gizliliğini ihlal, ceşitli viruslerle bilgisayarların ele gecirilmesi, kredi kartı bilgilerinin calınması, banka hesaplarının ele gecirilmesi, kimlik bilgilerinin calınması, devletin gizli bilgilerinin ele gecirilmesi…
“Siber suclar” olarak da tanımlanabilen bilişim sucları şoyle sınıflandırılır;

Bireylere veya birey gruplarına yonelik suclar
Mağdurun onurunu zedelemeye yonelik suclar
Mağdura fiziksel veya zihinsel olarak doğrudan veya dolaylı olarak zarar verme sucu kastı ile işlenen suclar
İnternet ve cep telefonu gibi iletişim aracları ile zarar vermeye yonelik suclar
Ulusal guvenliğe yonelik suclar
Ekonomiye yonelik suclar
[h=4]Bilişim Uygulamaları[/h]Bilişimle ilgili bazı terimlere ve uygulamalara da goz atalım:

İnternet Bilişimi: İnternet tabanlı bilgi sistemlerinin ardındaki teknolojilerin denenmesi, problemlerin internet tabanlı cozumlere gore cozulmesi uygulamalarıdır.
Veri Madenciliği ve Bilgi Analizi: Karmaşık verilerin toplanması, analizi ve gorselleştirilmesi ile zorlu veri analizi sorunlarına karşı teorik araştırma ve işletme uygulamalarıdır. Devlette kritik bir rolu vardır.
Hayat Bilgisi Bilişimi: Bilim insanlarının organizmaların ve ekosistemlerin temel bileşenlerini belirlemede buyuk ilerleme kaydetmesine yardımcı olan suni bilgi sistemlerini inceler.
Sosyal Bilişim: Bilişimdeki gelişmeler, sosyal etkileşimin kalıplarını inceleme, tanıtım uygulamaları gibi sistemlerle ilgilenir. Sosyal yazılım uygulamalarını hazırlar ve inceler.
Veri Bilimi: Bilgi veya bilgi elde etmek icin calışan, disiplinler arası ortaya cıkan bir alandır. Bilgi bilimi, bilgisayar bilimi, istatistik, tasarım ve sosyal bilim gibi alanları birleştirir.
İnsan-Bilgisayar Etkileşimi: Bilgi ve hesaplamayı yararlı, kullanışlı ve herkes icin erişilebilir kılmaya cabalamaktadır. Teknik becerileri ve uzmanlığı daha geniş bir perspektifle birleştirmeyi sağlar.
Bilgi Mimarisi: Başarılı web sitelerinin, yazılımların, intranetlerin ve cevrimici toplulukların gelişiminde onemli bir bileşendir. Temel bilgileri mantıklı ve sezgisel bir şekilde yapılandırarak insanların kullanabileceği bilgileri sağlar.
Bilgi Guvencesi ve Siber Guvenlik: Guvenli sistemler oluşturma ve yonetme uygulamasıdır. Kamu ve ozel kuruluşlar, buyuk ve kucuk kuruluşlar icin onemlidir.
[h=4]Bilişim Alanları[/h]Bilişimin ilgilendiği alanlar şunlardır;

Kuramsal bilişim
Hesaplama kuramı
Bilgi ve kodlama kuramı
Algoritmalar ve veri yapıları
Programlama dili kuramı
Bicimsel yontemler
Koşut zamanlı, paralel ve dağıtık sistemler
Veri tabanları ve bilgi erişimi
Uygulamalı bilişim
Yapay zekÂ
Bilgisayar mimarisi ve muhendisliği
Bilgisayar grafikleri ve gorselleştirme
Bilgisayar guvenliği ve kriptografi
Hesaplamalı bilim
Bilgi bilimi
Yazılım muhendisliği
[h=4]Bilişim Hakkında Kısa Bilgiler[/h]
“Bilişim” kelimesini Turkceye kazandıran isim Aydın Koksal ’dır. Unlu elektronik, bilgisayar ve yazılım muhendisi ve dilbilimci olan Koksal, aynı zamanda Turkiye Bilişim Derneği'nin onursal başkanıdır. Koksal; bilgisayar, bilişim, donanım, yazılım, veri tabanı gibi yaklaşık 2 bin 500 bilişim terimini Turkceye kazandırmıştır.
“Bilişim” kelimesi “bilmek” fiilinin turevi “bilişmek” fiilinden turetilmiştir.
İngilizce “informatics”, Almanca “informatik”, Fransızca “informatique” şeklinde olan bilişim, İskandinav ulkelerinde “datalogi” kelimesinin karşılığıdır.
Hollandalı unlu matematikci ve bilgisayar bilimci Edsger Wybe Dijkstra, bilişim hakkında şunları soylemiştir: “Bilişimin bilgisayar ile bağlantısı; astronominin teleskop ile bağlantısından fazla değildir.”
“Bilişim” terimi; ilk kullanıldığı yıllarda “bilginin saklanması ve işlenmesi icin bilgisayar kullanılması” anlamlarında bir kelimeydi. Bu terim, “bilgi etkileşimlerinin otomatikleştirilmesi” tanımı "bilgi" ve "otomatik" kelimelerinin bir turevi olarak literature girmiştir.
Bilgisayar sistemleri cok buyuk algoritmik işlemleri kısa surede yapabilirken, insan zekÂsı karar alma ve tanıma gibi bilişsel algılama bakımından bilgisayarlara gore daha ustundur.
Yapay zekÂ, bir bilişim alanı olarak insan zekÂsının simulasyonu iddiasındadır.