Bu makalemizde savcı olmak icin aranan şartlar, savcıların gorevleri ve sorumlulukları ve bu gorev ve sorumlulukların belirlendiği yasaları ele alacağız. Turkiye ’ye bağlı olarak savcı olmak isteyenlerin nasıl bir yol cizmesi gerektiği hakkında temel bilgileri paylaşacağız. Savcı olabilmek icin pek cok avukat buyuk caba sarf eder.
En genel haliyle savcıların gorevleri ve savcılık ile ilgili yasalar ulkeden ulkeye farklılık gosterse de savcıların coğu ulkede polis soruşturmalarından davaların temyiz aşamasına ulaşmasına kadar olan surecte aktif bir şekilde sorumluluklarının olduğu bilinmektedir. Savcıların gorev ve sorumluluklarına daha detaylı bir şekilde bakmadan once savcı olmak isteyenlerin izlemesi gereken yolu cizmekte fayda var.
[h=4]Savcı Olmak İcin Gerekenler[/h]Savcı olabilmek icin adaylık doneminin gecirilip, yasalar ile belirtilen koşullara gore ehliyetin kanıtlanmış olması gerekmektedir. Peki, nedir bu şartlar? Oncelikle 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunun 7. Maddesine gore savcı adayları Devlet Memurları Kanunundaki Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahildirler ve savcılığın sınıf ve derecelerine dahil olmazlar ve haklarında, Devlet Memurları Kanununun bu Kanuna aykırı olmayan hukumleri uygulanmaktadır.
Savcı adayı olabilmek icin yine 5614 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu ’nun 8. maddesinde sıralanmış koşullara uygun olmak gerekmektedir. Bu koşulların en başında Turk vatandaşı olmak yer alır. Bir diğer koşul ise giriş sınavının yapılacağı yılın ocak ayının birinci gunu itibarıyla otuz beş yaşını doldurmamış olmaktır.
Savcılık kariyerine adli yargıda başlamak isteyenlerin yurt icinde ya da yurt dışında bir hukuk fakultesini bitirmiş olmaları ve bitirdikleri hukuk fakultesinin yurt dışında olması halinde ulkemizde verilen farklı dersleri ek olarak başarı ile tamamlamaları gerekmektedir. Savcı adaylarının kamu haklarından yasaklı olmayanlar arasında secildiği de unutulmamalıdır.
Savcı olmak ve askerlik hizmeti ile ilgili madde de savcı adayı olarak gosterilebilmek icin askerlik ile bir ilginin bulunmaması şartını belirtilmektedir. Bu durumda askerlik icin duzenlenmiş muvazzaflık hizmetini yapmış olmak ya da ertelenmiş veya yedeğe gecirilmiş olmak gerekmektedir.
Savcı adayı olarak gosterilirken yurdun her yerinde hizmet verebilme yetisi aranmaktadır. Bu durumda bu hizmeti uygun şekilde yerine getirilmesini engelleyecek vucut ve akıl hastalığı ya da engelliliği, alışılmışın dışında cevrenin yadırgayacağı şekilde konuşma ve organlarının hareketini kontrol zorluğu cekmek gibi engeli bulunmamak da savcı adaylarında aranan bir diğer şarttır.
Avukat olarak calışan kişilerin savcı adaylığına başvurabilmeleri icin bu şartların yanında en az uc sene avukatlık yapmış olmaları şartı da aranmaktadır.
Savcı adaylarını adaylık yolunda bekleyen yazılı bir mulakat vardır. Savcı adayı olarak gosterilebilmek icin bu sınavın başarı ile gecilmesi gerekmektedir. Bu yazılı mulakat Adalet Bakanlığı ile imzalanması gereken bir protokole gore Oğrenci Secme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılmaktadır. Genel yetenek – genel kultur ve alan bilgisi olmak uzere iki aşamadan oluşan yazılı sınavın suresi gectiğimiz yıllarda 130 dakika olarak belirlenmiştir.
Savcı adaylarının gireceği yazılı sınavda Turkce, Matematik, Turk Kultur ve Medeniyetleri, Ataturk İlkeleri ve İnkılÂp Tarihi ve Temel Yurttaşlık Bilgisi sorularından oluşan genel yetenek ve genel kultur konuları başta olmak uzere adli ve idari yargı konularından oluşmaktadır. Bu konulara ornek vermek gerekirse vergi hukuku, ceza hukuku, borclar hukuku başta gelen konular olarak soylenebilir. Sınavın puanlama şekli yetenek ve genel kultur soruları yirmi ve hukuk alanı ile ilgili sorular seksen olacak şekilde dağıtılmıştır. Bu sınavı başarıyla gecmek icin gereken puan 70 olup, 70 veya uzerinde puana sahip adaylar mulakata davet edilir.
Yazılı sınavın ardından sozlu mulakata davet edilen savcı adayları, şu konularla ilgili sorularla karşılaşır:
Şupheli alacaklar,
Yetki genişliği,
İdari vesayet,
Tam yargı davasında tazminatın şartları,
Sebep ikamesinin muhakeme hukukundaki yeri,
İdari yargıda savunmanın genişletilmesi,
Diğer kamu gorevlileri,
Sevr antlaşması, idarenin mali sorumluluğu,
Meclisin hukumeti denetleme yolları,
Anayasada temel hak ve ozgurluklerin sınırlandırılması,
Kabahatler kanununda mulkiyetin kamuya gecirilmesi,
İdari yargıda yetki,
Vergiyi doğuran olayda ispat kulfeti,
Yetki gorev gaspı,
Ağır ve bariz yetki tecavuzu,
Vergide zaman aşımının yargılamaya etkisi,
Avrupa Birliği ’nin yargı organı,
Holokost,
Anayasada kamulaştırma hukumleri,
İnterpol ve kırmızı bulten,
Anayasa bireysel başvuru,
Adli yargıda asli gorev ve yetkili mahkeme,
Belediye başkanın gorevine son verilmesi,
Yuce divanda iddia makamı,
Yeni anayasa yapımında ilk 3 maddenin değiştirilip değiştirilmeyeceği,
Gumruk kanunu,
Gumruğe mal tesliminde fiyat tespit ederken nelere dikkat edilir,
Yargıtay ve Danıştay ’daki kısmı duzeltmeyi karşılaştır,
Kamu gorevlilerine anayasada sağlanan guvenceler,
İdarenin taktir yetkisi olduğunu nasıl anlarız,
Gorev ve yetki uc usul bakımından karşılaştırmalı olarak acıklama,
İhtiyati haciz odeme emri genel işlem koşulları.[h=4]Savcı Adaylarının Atanması[/h]Savcı adaylarının sayısı her yıl ihtiyac durumuna gore Adalet Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Belirlenen bu sayı, belirlenen boş kadroların derecesi, unvanı, sınıfı ve adaylarda aranan şartlar ile birlikte başvuru tarihinin bitiminden en az on beş gun once ulke icerisinde tirajı en yuksek beş gazetenin birinde yayınlanmaktadır. Bu ilanlar aynı zamanda bir defa olmak uzere Adalet Bakanlığı İnternet sitesinde de online olarak yayınlanmaktadır.
Savcı adaylarının atanması daha once de bahsettiğimiz sınavda en yuksek puanı alan adaylardan başlamak uzere sıra ile gercekleştirilmektedir. Sınava giren adayın savcı olarak bir yere atanabilmesi icin bahsi gecen sınavdan en az yetmiş puan alması gerekir.
Savcıların Kademe İlerlemesi ve Derecelerinin Yukseltilmesi
Adaylıktan, savcılık gorevine getirilen kişiler her sene yasalar ile belirtilen esaslara gore kademe ilerlemesi ve her iki senede bir ise derece yukselmesine sahip olurlar. Kademe ilerlemeleri icin aranan birinci şart savcıların bulundukları kademede bir sene boyunca calışmış olmalarıdır. Aynı zamanda kademe ilerlemesini engelleyecek disiplin cezasının bulunmaması gereklidir. Aynı şekilde derece yukseltilmesinin yapılabilmesi icin de savcının bulunduğu derece de en az iki sene boyunca calışmış olması gerekmektedir.
[h=3]Savcıların Gorevleri[/h]Daha once de bahsettiğimiz gibi savcılar idari gorevleri bakımından Adalet Bakanlığı ’na bağlı olarak calışılar. Ağır ceza sucları ve kanunda kamu davası acılması gerektiği belirtilen konularda şikayetci olunmasa dahi hazırlık soruşturmasını yapmak ve kamu davasını acmak savcıların başlıca gorevleridir. Bu davaların acılmasının yanı sıra davalar ile ilgili kanıtların toplanması ve sanıkların sorgulanması da savcıların yerine getirmesi gereken gorevleri arasındadır.
Cinayet gibi olum olaylarının soz konusu olduğu durumlarda cesedin adli muayenesinin yapılması bu muayeneler sonucu iddianamenin yazılması ve yargı kararlarının yerine getirilmesi savcıların onemli gorevleri arasındadır. Savcılar gorevlerini genel cerceveleri ile işlenen suctan zarar goren kişilerin, kurumların ya da toplumun haklarını savunmak şeklinde de acıklamak doğru olacaktır. Savcıların medeni hukuk alanında ise yine kanundan doğan durumlar nedeni ile bazı davaları acarlar. Medeni hukuku kapsamı ile incelenen bu davalara ornek vermek gerekirse derneklerin ya da vakıfların hukuken ortadan kaldırılması bu davalardandır.
Savcıların Gorevden Cekilmeleri
Savcılar Adalet Bcay akanlığına yazılı olarak başvurmak koşulu ile meslekten cekilme isteğinde bulunabilirler. Bu istekten itibaren 1 ay icerisinde bakanlıktan bir sonuc cıkmadığı takdirde savcılar gorevlerini bırakabilirler.
Savcıların siyasi partilere katılmaları yasaktır, bu nedenle gorevlerini yerine getirmekte olan savcıların siyasi partilere katılmaları sonucunda gorevlerine son verilmektedir. Aynı şekilde istek, yaş haddi ya da malulluk nedeni ile emekliye ayrılmaları sonucu da gorevleri sona ermiş olur.
Gorevlerini yerine getirirken belirlenmiş esas ve kurallara uymayan savcılar uyarı, aylıktan kesilme, kınama, kademe ilerlemesinin durdurulması gibi disiplin cezalarından bir tanesi ile cezalandırılırlar.
En genel haliyle savcıların gorevleri ve savcılık ile ilgili yasalar ulkeden ulkeye farklılık gosterse de savcıların coğu ulkede polis soruşturmalarından davaların temyiz aşamasına ulaşmasına kadar olan surecte aktif bir şekilde sorumluluklarının olduğu bilinmektedir. Savcıların gorev ve sorumluluklarına daha detaylı bir şekilde bakmadan once savcı olmak isteyenlerin izlemesi gereken yolu cizmekte fayda var.
[h=4]Savcı Olmak İcin Gerekenler[/h]Savcı olabilmek icin adaylık doneminin gecirilip, yasalar ile belirtilen koşullara gore ehliyetin kanıtlanmış olması gerekmektedir. Peki, nedir bu şartlar? Oncelikle 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunun 7. Maddesine gore savcı adayları Devlet Memurları Kanunundaki Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahildirler ve savcılığın sınıf ve derecelerine dahil olmazlar ve haklarında, Devlet Memurları Kanununun bu Kanuna aykırı olmayan hukumleri uygulanmaktadır.
Savcı adayı olabilmek icin yine 5614 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu ’nun 8. maddesinde sıralanmış koşullara uygun olmak gerekmektedir. Bu koşulların en başında Turk vatandaşı olmak yer alır. Bir diğer koşul ise giriş sınavının yapılacağı yılın ocak ayının birinci gunu itibarıyla otuz beş yaşını doldurmamış olmaktır.
Savcılık kariyerine adli yargıda başlamak isteyenlerin yurt icinde ya da yurt dışında bir hukuk fakultesini bitirmiş olmaları ve bitirdikleri hukuk fakultesinin yurt dışında olması halinde ulkemizde verilen farklı dersleri ek olarak başarı ile tamamlamaları gerekmektedir. Savcı adaylarının kamu haklarından yasaklı olmayanlar arasında secildiği de unutulmamalıdır.
Savcı olmak ve askerlik hizmeti ile ilgili madde de savcı adayı olarak gosterilebilmek icin askerlik ile bir ilginin bulunmaması şartını belirtilmektedir. Bu durumda askerlik icin duzenlenmiş muvazzaflık hizmetini yapmış olmak ya da ertelenmiş veya yedeğe gecirilmiş olmak gerekmektedir.
Savcı adayı olarak gosterilirken yurdun her yerinde hizmet verebilme yetisi aranmaktadır. Bu durumda bu hizmeti uygun şekilde yerine getirilmesini engelleyecek vucut ve akıl hastalığı ya da engelliliği, alışılmışın dışında cevrenin yadırgayacağı şekilde konuşma ve organlarının hareketini kontrol zorluğu cekmek gibi engeli bulunmamak da savcı adaylarında aranan bir diğer şarttır.
Avukat olarak calışan kişilerin savcı adaylığına başvurabilmeleri icin bu şartların yanında en az uc sene avukatlık yapmış olmaları şartı da aranmaktadır.
Savcı adaylarını adaylık yolunda bekleyen yazılı bir mulakat vardır. Savcı adayı olarak gosterilebilmek icin bu sınavın başarı ile gecilmesi gerekmektedir. Bu yazılı mulakat Adalet Bakanlığı ile imzalanması gereken bir protokole gore Oğrenci Secme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılmaktadır. Genel yetenek – genel kultur ve alan bilgisi olmak uzere iki aşamadan oluşan yazılı sınavın suresi gectiğimiz yıllarda 130 dakika olarak belirlenmiştir.
Savcı adaylarının gireceği yazılı sınavda Turkce, Matematik, Turk Kultur ve Medeniyetleri, Ataturk İlkeleri ve İnkılÂp Tarihi ve Temel Yurttaşlık Bilgisi sorularından oluşan genel yetenek ve genel kultur konuları başta olmak uzere adli ve idari yargı konularından oluşmaktadır. Bu konulara ornek vermek gerekirse vergi hukuku, ceza hukuku, borclar hukuku başta gelen konular olarak soylenebilir. Sınavın puanlama şekli yetenek ve genel kultur soruları yirmi ve hukuk alanı ile ilgili sorular seksen olacak şekilde dağıtılmıştır. Bu sınavı başarıyla gecmek icin gereken puan 70 olup, 70 veya uzerinde puana sahip adaylar mulakata davet edilir.
Yazılı sınavın ardından sozlu mulakata davet edilen savcı adayları, şu konularla ilgili sorularla karşılaşır:
Şupheli alacaklar,
Yetki genişliği,
İdari vesayet,
Tam yargı davasında tazminatın şartları,
Sebep ikamesinin muhakeme hukukundaki yeri,
İdari yargıda savunmanın genişletilmesi,
Diğer kamu gorevlileri,
Sevr antlaşması, idarenin mali sorumluluğu,
Meclisin hukumeti denetleme yolları,
Anayasada temel hak ve ozgurluklerin sınırlandırılması,
Kabahatler kanununda mulkiyetin kamuya gecirilmesi,
İdari yargıda yetki,
Vergiyi doğuran olayda ispat kulfeti,
Yetki gorev gaspı,
Ağır ve bariz yetki tecavuzu,
Vergide zaman aşımının yargılamaya etkisi,
Avrupa Birliği ’nin yargı organı,
Holokost,
Anayasada kamulaştırma hukumleri,
İnterpol ve kırmızı bulten,
Anayasa bireysel başvuru,
Adli yargıda asli gorev ve yetkili mahkeme,
Belediye başkanın gorevine son verilmesi,
Yuce divanda iddia makamı,
Yeni anayasa yapımında ilk 3 maddenin değiştirilip değiştirilmeyeceği,
Gumruk kanunu,
Gumruğe mal tesliminde fiyat tespit ederken nelere dikkat edilir,
Yargıtay ve Danıştay ’daki kısmı duzeltmeyi karşılaştır,
Kamu gorevlilerine anayasada sağlanan guvenceler,
İdarenin taktir yetkisi olduğunu nasıl anlarız,
Gorev ve yetki uc usul bakımından karşılaştırmalı olarak acıklama,
İhtiyati haciz odeme emri genel işlem koşulları.[h=4]Savcı Adaylarının Atanması[/h]Savcı adaylarının sayısı her yıl ihtiyac durumuna gore Adalet Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Belirlenen bu sayı, belirlenen boş kadroların derecesi, unvanı, sınıfı ve adaylarda aranan şartlar ile birlikte başvuru tarihinin bitiminden en az on beş gun once ulke icerisinde tirajı en yuksek beş gazetenin birinde yayınlanmaktadır. Bu ilanlar aynı zamanda bir defa olmak uzere Adalet Bakanlığı İnternet sitesinde de online olarak yayınlanmaktadır.
Savcı adaylarının atanması daha once de bahsettiğimiz sınavda en yuksek puanı alan adaylardan başlamak uzere sıra ile gercekleştirilmektedir. Sınava giren adayın savcı olarak bir yere atanabilmesi icin bahsi gecen sınavdan en az yetmiş puan alması gerekir.
Savcıların Kademe İlerlemesi ve Derecelerinin Yukseltilmesi
Adaylıktan, savcılık gorevine getirilen kişiler her sene yasalar ile belirtilen esaslara gore kademe ilerlemesi ve her iki senede bir ise derece yukselmesine sahip olurlar. Kademe ilerlemeleri icin aranan birinci şart savcıların bulundukları kademede bir sene boyunca calışmış olmalarıdır. Aynı zamanda kademe ilerlemesini engelleyecek disiplin cezasının bulunmaması gereklidir. Aynı şekilde derece yukseltilmesinin yapılabilmesi icin de savcının bulunduğu derece de en az iki sene boyunca calışmış olması gerekmektedir.
[h=3]Savcıların Gorevleri[/h]Daha once de bahsettiğimiz gibi savcılar idari gorevleri bakımından Adalet Bakanlığı ’na bağlı olarak calışılar. Ağır ceza sucları ve kanunda kamu davası acılması gerektiği belirtilen konularda şikayetci olunmasa dahi hazırlık soruşturmasını yapmak ve kamu davasını acmak savcıların başlıca gorevleridir. Bu davaların acılmasının yanı sıra davalar ile ilgili kanıtların toplanması ve sanıkların sorgulanması da savcıların yerine getirmesi gereken gorevleri arasındadır.
Cinayet gibi olum olaylarının soz konusu olduğu durumlarda cesedin adli muayenesinin yapılması bu muayeneler sonucu iddianamenin yazılması ve yargı kararlarının yerine getirilmesi savcıların onemli gorevleri arasındadır. Savcılar gorevlerini genel cerceveleri ile işlenen suctan zarar goren kişilerin, kurumların ya da toplumun haklarını savunmak şeklinde de acıklamak doğru olacaktır. Savcıların medeni hukuk alanında ise yine kanundan doğan durumlar nedeni ile bazı davaları acarlar. Medeni hukuku kapsamı ile incelenen bu davalara ornek vermek gerekirse derneklerin ya da vakıfların hukuken ortadan kaldırılması bu davalardandır.
Savcıların Gorevden Cekilmeleri
Savcılar Adalet Bcay akanlığına yazılı olarak başvurmak koşulu ile meslekten cekilme isteğinde bulunabilirler. Bu istekten itibaren 1 ay icerisinde bakanlıktan bir sonuc cıkmadığı takdirde savcılar gorevlerini bırakabilirler.
Savcıların siyasi partilere katılmaları yasaktır, bu nedenle gorevlerini yerine getirmekte olan savcıların siyasi partilere katılmaları sonucunda gorevlerine son verilmektedir. Aynı şekilde istek, yaş haddi ya da malulluk nedeni ile emekliye ayrılmaları sonucu da gorevleri sona ermiş olur.
Gorevlerini yerine getirirken belirlenmiş esas ve kurallara uymayan savcılar uyarı, aylıktan kesilme, kınama, kademe ilerlemesinin durdurulması gibi disiplin cezalarından bir tanesi ile cezalandırılırlar.