Yazımızda ayrıntılarına değineceğimiz mobbing davasının ne olduğuna ve nasıl acılması gerektiğine gelmeden once “Mobbing” kelimesinin ne anlama geldiğine bakmamız uygun olacaktır.
Mobbing, iş yerinde işveren ya da işveren vekilleri tarafından yapılan psikolojik ve duygusal baskıların tumune birden verilen isimdir. Mobbing yabancı bir kelime olup Turkce tanımı ile kısaca şu şekilde acıklanmaktadır; "bir veya birkac kişinin bir diğer kişiye uyguladığı, duşmanca ve ahlaka, etiğe aykırı yontemlerle sistematik olarak yaptıkları psikolojik bir baskıdır.” Mobbing kelimesi ilk olarak Dr. Heinz Leymann tarafından 1980 ’li yıllarda kullanılmıştır. Dr. Leymann mobbing uygulayan kişileri aşırı baskıcı, korkak, nevrotik ve iktidar aclığı olan kişiler şeklinde tanımlamıştır.
Bazı durumlarda bu baskının calışmakta olan işci ya da işci topluluklarınca yapıldığı da gorulmektedir. Bu durum itibarıyla bu baskının hem dikey hem de yatay hiyerarşi boyutunda yapılabileceği anlaşılmaktadır. Gunumuzde ozel sektor calışanlarının sıklıkla başına gelen bu durum hukuki anlamda da bir karşılık bulmuştur. Bu yazımızda Mobbinge uğrayan calışanların Mobbing yapan kişilere karşı yasalar karşısında haklarını ne şekilde savunmaları gerektiğin ve Mobbing davasını nasıl acmaları gerektiğine yakından bakıyor olacağız.
Oncelikle, “Mobbing uygulayan işverenler ya da işveren vekilleri bunu neden yapar?” sorusunun cevabını arayacak olursak bu cevabın kimi durumda cok acık olsa da kimi durumlarda kesin bir şekilde bulunamadığı da gormekteyiz. Genel olarak, bu sorunun cevabı “calışanı yıldırıp istifa etmesini sağlamak ve boylece işverenin odemek zorunda olduğu kıdem ve ihbar tazminatından kurtulmak“ olarak gosterilebilir. Bu tur etiğe aykırı yontemler ile calışan ustunde baskı yaratarak onu istifaya mecbur bırakan işveren ya da işveren vekillerinin karşısına ise yargı ile cıkmak mumkundur.
Ulkemizde istatistiklere bakıldığında ise 2011 ile 1013 seneleri arasında toplamda yaklaşık 6 bin adet Mobbing davasının acılmış olduğunu gormekteyiz. Bu davalarını kazananların ihbar, kıdem ve manevi tazminatlarını aldıkları da bilinmektedir. Ulkemizde Mobbing davasını kazanıp cok yuklu miktarlarda tazminatlar alan calışanlar olduğu bilgisi de kayıtlara gecmiştir. Her ne kadar calışanın Mobbing durumunu ispatı kolay olmasa da ispatlandığı durumlarda Mobbing davaları calışanları koruyucu şekilde işlemektedir.
Mobing Durumunun Kendini Gosterme Şekilleri:
Mobbing durumu tum dunyada olduğu gibi ulkemizde de aşağıda sayılan şekillerde kendini gosterebilmektedir:
Mesleki yeterliliğin sorgulanması, kişinin kendine guveninin zedelenmesi,
Kişiye guvenilmediğinin hissettirilmesi ve bu sayede devamlı bir stres durumunun yaratılması,
Kasten, verilen sure icinde bitirilemeyecek gorevler verilmesi ve bu nedenlerle calışanın belirli yaptırımlara uğratılması (daha uzun mesai saatleri ya da daha duşuk maaş vb. gibi),
Kişiden bilgi saklanması ve eksik bilgi ile calışanın hata yapmasının sağlanması,
Kişinin gormezden gelinmesi, gruptan izole edilmesi, iş yerindeki sosyal ilişkilerinin bozulması,
Calışanın nedensiz yere yetkilerinin azaltılması…“Mobbing” kelimesinin hukuki alanda psikolojik taciz terimi ile geniş bir alanda kullanımı bulmaktadır. Psikolojik taciz ya da Mobbing şikayetlerine karşı kişi hukuki olarak yasalar ile korunma altına alınmıştır. Bu durum 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında acıklanmaktadır. Bu kanun ile Mobbinge uğrayan kişinin iş akdini haklı sebepler ile feshedebileceği ve kıdem tazminatı talebinde bulunabileceği acıklanmaktadır.
Mobbing Davası Nerede Acılmalıdır?
Mobbing davası acmak isteyenlerin en başta bilmesi gereken ayrıntı bu davanın Mobbing şikayeti ile dava edilmek istenen işverenin ikametgahının bağlı bulunduğu yer mahkemesinde veyahut iş yerinin bağlı olduğu iş mahkemesinde acılması gerekmektedir.
[h=4]Mobbing Davası Dilekcesi[/h]Mobbing davasında da diğer dava dilekcelerine benzer şekilde bağlı bulunan mahkemeye acıklayıcı bir dilekce teslim edilmesi şartı aranmaktadır. Bu dilekce davalı sayısından bir adet fazla olacak şekilde coğaltılarak ilgili mahkemeye teslim edilmelidir. Mobbing davası dilekcesinin sahip olunan butun deliller listesi ile birlikte mahkemeye teslim edilmesi gerekir. Dava dilekcesi verilirken delillerin ekleniyor olması onemlidir. Deliller sunulmadan hakimin bir karar vermesi zorlaşacaktır. Hicbir delili olmayan kişilerin bir şahit gostermesi gerekli olacaktır. Hicbir şekilde delil ya da şahit gosterilememesi durumunda davanın reddedilme olasılığı da yuksektir.
Mobbing davası acmak isteyen kişinin sunacağı deliller bu dava icin cok buyuk bir rol oynamaktadır. Davanın bir sonuca ulaşabilmesi icin sunulan delillerin acık, net ve anlaşılır olması onemlidir. Burada birkac ornek vermek gerekirse, maaş kesilme durumunu olduğu takdirde maaş bordrolarının gosterilmesi, pozisyon ya da gorev değişimi mevcut ise bunu kanıtlayacak belgelerin gosterilmesi bu durumda cok onemlidir.
Her ne kadar ozel sektorde cokca yaşanan bir durum olsa da Mobbing şikayeti ile dava acma yolunu tercih eden cok fazla sayıda kamu calışanı memur da bulunmaktadır. Ozellikle kamuda calışan oğretmenlerin Milli Eğitim Bakanlığı ’na ve universitelere ilettikleri şikayetler mobbing şikayetinin kamu alanında da ne boyutta yaşandığını gozler onune sermektedir. Memurları Mobbing şikayetine karşı korunması ise Anayasa ’nın 129/5 maddesinde acıklanmaktadır; memurlar ve diğer kamu gorevlilerinin yetkile¬rini kullanırken (gorevlerini yaparken) işledikleri kusurlardan doğan tazminat dava¬ları rucu edilmek kaydıyla kanunun gosterdiği şekil ve şartlara uygun olarak ancak idare aleyhine dava acılabilir.
Mobbing Davası harcı Ne Kadardır?
Daha once de soylediğimiz gibi Psikolojik Taciz başlığı altında incelenen bu tur davalar nispi harca tabi tutulmaktadır. Nispi davalarda harc tutarı dava değerinin binde 68,31 ’i kadardır. Hesaplanan bu harc tutarının dorte biri dava acılışında odenmelidir. Kalan kısım ise dava sonuclandıktan sonra tamamlanır.
Mobbing Davası ile Davacının Talep Edebilecekleri Nelerdir?
Mobbing şikayeti ile dava acan bir calışan otomatik olarak iş akdini feshetmiş olacaktır. Bu durumda talep edilecek olan ise iadenin yerine tazminat olacaktır. Mobbing Psikolojik Taciz başlığı altında incelendiğinden bu hali ile bir haksız fiildir. Haksız fiile karşı acılmış davalarda ise maddi ve manevi tazminat talebi mumkundur.
Mobbing şikayeti nedeni ile kişinin hukuki olarak sahip olduğu hakları şu şekilde sıralamak da mumkundur:
İş sozleşmesinin haklı nedene dayanarak feshedebilmesi hakkı,
Belli şartlarda ayrımcılık tazminatı istenmesi hakkı,
Borclar Kanunu ve Turk Medeni Kanunu ’na gore tazminat istenmesi hakkı,
Mobbing ’e uğrayan işci, mobbing yapan yoneticiyi dava edebilme ve manevi tazminat talebinde bulunabilme hakkı,
Koşulları soz konusu ise işci, kotu niyet tazminatı hukumlerine de başvurma hakkı.Mobbing Davaları Ortalama Ne Kadar Surer?
Delil eksikliği ya da şahit eksikliği gibi aksaklıklar yaşanmadığı durumlarda yerel mahkeme kararını yaklaşık 10 ay icerisinde verirken, Yargıtay aşamasında temyiz incelemesi ise 6 ile 8 ay arası surebilmektedir.
Dava Kararına İtiraz Edilmesi Mumkun mudur?
Mobbing Davası sonucuna itiraz belirli şartlar ile mumkundur. Bu şartların ilki sure şartıdır. Dava sonucuna itiraz etmek isteyen taraf, sonuc kararının taraflara soz ile okunmasından itibaren 8 gun icerisinde Yargıtay ’a yazacağı bir temyiz dilekcesi ile itiraz da bulunabilir. Yazılan bu temyiz dilekcesinin ilgili mahkemeye teslim edilmesi gerekmektedir.