A) Hukuk-u Beşer Gazetesi: Osmanlı Barış ve Selamet Cemiyetinin sozculuğunu yapan Hukuk-u Beşer gazetesinin başyazarı olan Osman Nevresin (takma adı Hasan Tahsin) 1919 Mayısında İzmir kordon boyunda karaya cıkan Yunan askerlerine ilk kurşunu atmasıyla, Anadolu basınının duşmana karşı ilk direnişi başlamıştır.[1]
Gazeteci Osman Nevres , Selanik'te doğmuş, Fevziye Lisesini bitirmiş, Pariste Siyasal Bilgiler Okulundan diploma almıştır. İstanbula dondukten sonraları, Osmanlı devleti aleyhine Balkanları karıştıran İngiliz Burstan kardeşlerin gorunmeyen faaliyetlerini onlemekle gorevlendirilmiştir. Bu kardeşlere Bukreşte yapılan suikast nedeniyle devletinin muttefikleri tarafından alınması uzerine İstanbula donmuştur. Nevres mutareke gunlerinde İzmirde gazetecilik yapmıştır. Hukuk-u Beşer gazetesinin başyazarı bi şekilde yazdığı makalelerde, duşmana karşı toptan direnişi savunan Osman Nevres, attığı kurşunlarla İzmire cıkan Yunan Birliğinin ilk askerini oldurmuş, yalnız hadise yerinde sungulenerek şehit edilmiştir. Bu olayın basın tarihi acısından kritik yanı, işgal kuvvetlerine ilk kurşunun bir gazeteci tarafından atılmış olmasıdır.[2]
b) İrade-i Milliye: Anadoluda ulusal mucadelenin ilk gazetesi, Mustafa Kemalin, Erzurumdan Sivas gelerek, 4 Eylul 1919'da Sivas kongresini topladığı sırada, Kuvayi Milliye sozculuğunu yapmak ve duşuncelerini yaymak amacıyla 14 Eylul 1919'da yayınlanan İrade-i Milliye dir. Heyet-i Temsiliye adına Mustafa kemal tarafında kurulmuş, yalnız gazete cıkarmak imtiyazı Sivaslı Sefahattin Ulusalerk adına alınmıştır. makale işleri muduru Mashar Mufit Kansudur.
İki sutun uzerine dizilen, haftada iki kez yayınlanan, il basımevinde basılan gazete 100 paraya satılıyordu. Sivas kongresi zabıtları ve Mustafa Kemalin bildirileri bu gazetede yayınlanıyordu. Başlangıcta haftada bir gun yayınlanan gazete, 1 aralık haftada 2 gun yayınlanmış, daha sonra gunluk hale getirilmiştir. 1922 yılı sonuna kadar 3 sene yayın hayatını surdurmuştur. Anadolunun butun tarafına gonderilen bu gazetedeki yazıların Mustafa Kemalin dikte edildiği sav edilmektedir.[3]
c) Hakimiyet-i Milliye: 1919 yılı Aralık ayının son gunlerinde Heyet-i Temsiliye reisi sıfatıyla Ankaraya gelen Mustafa Kemal Paşa, Anadoluda kurulan Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti nin kararlarını millete duyuracak bir gazeteye şiddetle gereksinim duyulduğunu gormuş ne Konyadan getirtilen baskı makineleriyle meclis bahcesindeki binada bir basımevi kurulmasını sağlamıştır. her hazırlıklar 2 hafta icinde tamamlanmış ve gazeteye Hakimiyet-i Milliye adı bizzat Mustafa Kemal tarafından verilmiştir. [4]
Gazetenin makale işleri mudurluğune Nizamettin Nazif getirilmiş, ilk sayısı Ataturkun başarısı birlikte 10 Ocak 1920'de yayınlanmıştır. Haftada iki gun yayınlanan gazetenin mesul muduru Recep Zuhtudr. gazetenin başlığı altında mesleği, milletin iradesine hakim kılmaktır cumlesi yazılıydı. 18 Temmuz 1920'de haftada uc gun basılmaya başlamıştır. 6 Şubat 1921'de gunluk hale getirilen gazetenin makale işleri mudurluğune arkasından sırasıyla Huseyin Ragıp Baydır, Nafi Atuf Kansu ve Ziya Gevher Etili atanmışlardır. Bu gunlerde Ankarada bulunan aydınlar ve gazeteciler Hakimiyet-i Milliyeye makale verdiklerinden, gazetede zengin bir makale kadrosu oluşmuştur. Ağaoğlu Ahmet, Huseyin Tevfik, Ruşen Eşref, Dr. Adnan Adıvar, Mahmut Esort, İzzet Ulvi, Dr. Tevfik Ruştu Aras, Yusuf Akcura bunlar arasındadır.[5]
Daha sonra, Hakimiyet-i Milliye, giderek Ataturkun kurduğu Cumhuriyet Halk Fırkasının (CHF) yayın organı haline donuşmuş, Ozellikle Falik Rıfkı Atayın başyazarlığında, Ankara rejiminin goruşlerini yansıtan bir parti ustelik devlet sozcusu gorunumunu almıştır. Hakimiyet-i Milliye 1934-1971 yılları arasında millet adıyla yayımlanmış, arkasından yepyeni millet, Halkcı millet, halkcı ve sulh adlarıyla yayınlarını surdurmuşlerdir. [6]
d) Oğut: iki Ocak 1918'de Abdulgani Ahmet Bey tarafından Afyonda kurulan, Yunanlıların İzmiri işgal etmeleri uzerine Konyaya taşınan, Konyada İtalyanların baskılarıyla yayın yapamaz hale gelen Oğut Gazetesi, 1921 Temmuz'unda Ankarada Akşam Gazetesi bi şekilde yayınlanmaya başlamıştır. Gazetenin makale işleri mudurluğunu Sadri Ertem yapmakta, yazar kadrosu Munir Mueyyet Bekman, Lutfu Arif Keramettin, Raif Nezihi, Celal Davut ve Enver Behnandan oluşmaktadır. ulusal mucadelenin ucuncu kritik gazetesi olan Oğut 1923 yılına kadar yayınlarının surdurmuştur. [7]
[1] İNUĞUR, A.G.E.,s.352
[2] GIRGIN,Atilla, a.g.e.,s.106
[3] İNUĞUR, Nuri, a.g.e.,ss.352-353
[4] İNUĞUR, Nuri,a.g.e.,s.353
[5] İNUĞUR,Nuri,a.g.e.,s.353
[6] GEVGİLİ,Ali Turkiye Basını ss.202-228,Aktaran, GİRGİN, a. g .e,s.25
[7] İNUĞUR,Nuri, a.g.e.s.353
Gazeteci Osman Nevres , Selanik'te doğmuş, Fevziye Lisesini bitirmiş, Pariste Siyasal Bilgiler Okulundan diploma almıştır. İstanbula dondukten sonraları, Osmanlı devleti aleyhine Balkanları karıştıran İngiliz Burstan kardeşlerin gorunmeyen faaliyetlerini onlemekle gorevlendirilmiştir. Bu kardeşlere Bukreşte yapılan suikast nedeniyle devletinin muttefikleri tarafından alınması uzerine İstanbula donmuştur. Nevres mutareke gunlerinde İzmirde gazetecilik yapmıştır. Hukuk-u Beşer gazetesinin başyazarı bi şekilde yazdığı makalelerde, duşmana karşı toptan direnişi savunan Osman Nevres, attığı kurşunlarla İzmire cıkan Yunan Birliğinin ilk askerini oldurmuş, yalnız hadise yerinde sungulenerek şehit edilmiştir. Bu olayın basın tarihi acısından kritik yanı, işgal kuvvetlerine ilk kurşunun bir gazeteci tarafından atılmış olmasıdır.[2]
b) İrade-i Milliye: Anadoluda ulusal mucadelenin ilk gazetesi, Mustafa Kemalin, Erzurumdan Sivas gelerek, 4 Eylul 1919'da Sivas kongresini topladığı sırada, Kuvayi Milliye sozculuğunu yapmak ve duşuncelerini yaymak amacıyla 14 Eylul 1919'da yayınlanan İrade-i Milliye dir. Heyet-i Temsiliye adına Mustafa kemal tarafında kurulmuş, yalnız gazete cıkarmak imtiyazı Sivaslı Sefahattin Ulusalerk adına alınmıştır. makale işleri muduru Mashar Mufit Kansudur.
İki sutun uzerine dizilen, haftada iki kez yayınlanan, il basımevinde basılan gazete 100 paraya satılıyordu. Sivas kongresi zabıtları ve Mustafa Kemalin bildirileri bu gazetede yayınlanıyordu. Başlangıcta haftada bir gun yayınlanan gazete, 1 aralık haftada 2 gun yayınlanmış, daha sonra gunluk hale getirilmiştir. 1922 yılı sonuna kadar 3 sene yayın hayatını surdurmuştur. Anadolunun butun tarafına gonderilen bu gazetedeki yazıların Mustafa Kemalin dikte edildiği sav edilmektedir.[3]
c) Hakimiyet-i Milliye: 1919 yılı Aralık ayının son gunlerinde Heyet-i Temsiliye reisi sıfatıyla Ankaraya gelen Mustafa Kemal Paşa, Anadoluda kurulan Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti nin kararlarını millete duyuracak bir gazeteye şiddetle gereksinim duyulduğunu gormuş ne Konyadan getirtilen baskı makineleriyle meclis bahcesindeki binada bir basımevi kurulmasını sağlamıştır. her hazırlıklar 2 hafta icinde tamamlanmış ve gazeteye Hakimiyet-i Milliye adı bizzat Mustafa Kemal tarafından verilmiştir. [4]
Gazetenin makale işleri mudurluğune Nizamettin Nazif getirilmiş, ilk sayısı Ataturkun başarısı birlikte 10 Ocak 1920'de yayınlanmıştır. Haftada iki gun yayınlanan gazetenin mesul muduru Recep Zuhtudr. gazetenin başlığı altında mesleği, milletin iradesine hakim kılmaktır cumlesi yazılıydı. 18 Temmuz 1920'de haftada uc gun basılmaya başlamıştır. 6 Şubat 1921'de gunluk hale getirilen gazetenin makale işleri mudurluğune arkasından sırasıyla Huseyin Ragıp Baydır, Nafi Atuf Kansu ve Ziya Gevher Etili atanmışlardır. Bu gunlerde Ankarada bulunan aydınlar ve gazeteciler Hakimiyet-i Milliyeye makale verdiklerinden, gazetede zengin bir makale kadrosu oluşmuştur. Ağaoğlu Ahmet, Huseyin Tevfik, Ruşen Eşref, Dr. Adnan Adıvar, Mahmut Esort, İzzet Ulvi, Dr. Tevfik Ruştu Aras, Yusuf Akcura bunlar arasındadır.[5]
Daha sonra, Hakimiyet-i Milliye, giderek Ataturkun kurduğu Cumhuriyet Halk Fırkasının (CHF) yayın organı haline donuşmuş, Ozellikle Falik Rıfkı Atayın başyazarlığında, Ankara rejiminin goruşlerini yansıtan bir parti ustelik devlet sozcusu gorunumunu almıştır. Hakimiyet-i Milliye 1934-1971 yılları arasında millet adıyla yayımlanmış, arkasından yepyeni millet, Halkcı millet, halkcı ve sulh adlarıyla yayınlarını surdurmuşlerdir. [6]
d) Oğut: iki Ocak 1918'de Abdulgani Ahmet Bey tarafından Afyonda kurulan, Yunanlıların İzmiri işgal etmeleri uzerine Konyaya taşınan, Konyada İtalyanların baskılarıyla yayın yapamaz hale gelen Oğut Gazetesi, 1921 Temmuz'unda Ankarada Akşam Gazetesi bi şekilde yayınlanmaya başlamıştır. Gazetenin makale işleri mudurluğunu Sadri Ertem yapmakta, yazar kadrosu Munir Mueyyet Bekman, Lutfu Arif Keramettin, Raif Nezihi, Celal Davut ve Enver Behnandan oluşmaktadır. ulusal mucadelenin ucuncu kritik gazetesi olan Oğut 1923 yılına kadar yayınlarının surdurmuştur. [7]
[1] İNUĞUR, A.G.E.,s.352
[2] GIRGIN,Atilla, a.g.e.,s.106
[3] İNUĞUR, Nuri, a.g.e.,ss.352-353
[4] İNUĞUR, Nuri,a.g.e.,s.353
[5] İNUĞUR,Nuri,a.g.e.,s.353
[6] GEVGİLİ,Ali Turkiye Basını ss.202-228,Aktaran, GİRGİN, a. g .e,s.25
[7] İNUĞUR,Nuri, a.g.e.s.353