Cocuğun cıkar icin ebeveynlerini kullanımına bir son vermek ve ortaklığı cesaretlendirmek aslında son derece kolay.
Cocuğunuzun duygularınızı kontrol ederek yonetimi ele almaya calışmasına dikkat edin. ‘Beni sevmiyorsun! Eğer sevseydin daha fazla televizyon seyretmeme izin verirdin. Herkesin babası ve annesi izin veriyor. Onlar cocuklarını seviyor ve sen beni sevmiyorsun!’
Bu ifadeler pek cok anne ve baba icin tanıdıktır. Bu ısrarcı tutum bir yandan cocuğun başka şansının olmadığını bildiğini de gosterir. Ama gene de bu istekler evi sarsar ve bircok aile buna kızgınlıkla karşılık verir.
Cocuklar kontrol etmeyi severler, denerler ama unutulmamalıdır ki bu gibi anne babalarında hissetmek daha cok istedikleri ve ihtiyac duydukları şeydir.
Cocuklar ozgur olmaya calışırlar. Ailelerin sınırlarını oğrenmek adına kendi cıkarları icin onları kullanarak sınırlarını denerler.
Aileler de, kendi cıkarları doğrultusunda cocuklarını kullandıklarını unutmamalıdırlar. Aileler bazen, tehdit, odul, ruşvetlerle cocuklarının davranışlarını etkilemeye calışırlar. Zamanla cocuklar kendilerine ailelerini model almayı oğrenirler.
İlk uc yaş cocuğu bile zamanla basitce ilgi istemek yerine, en sevdiği kitabı anne-babasına okuması icin getirerek daha cok dikkat cekebileceğini oğrenir. Uzgun gozukmek ya da kanepede oturan ebeveyne sokulmak da etkili davranışlardandır.
CIKAR İCİN KULLANIM NASIL BAŞLAR
İlk beş yaşta cocukların anneleri, kendileri dışında cocuğun bakım ve gozetmini belli sure ile ustlenen yetişkinlerin ‘Senin yanında boyle davranıyor. Sen yokken cok uslu’ soylemlerini sıkca duyarlar. Bu durum annesini kontrol etmekten cok, cocuğun guvenli bir alanda duygusunu ifade edebilme kolaylığından kaynaklanır.
Bazı durumlarda kontrol etmek guvenli bir alana bakılmasından kaynaklanan olumsuzluklardır. Tum gun boyunca okulda ya da yuvada oğretmenleri ve arkadaşlarıyla sorunsuz bir şekilde zaman geciren ve soz dinleyen cocuk, gunun sonunda annesini gorduğunde annesine bakar ve peşinden ağlamaya başlar.
Bazen anne onu kucağına alana kadar hıckırıklarla ağlayarak kontrol edilemez. Annesi kucağına aldığında ise sanki rahatsızmış gibi kıvranır ve annesinin onu opme hareketine başını başka tarafa cevirerek karşılık verir.
Anneler cocukların, okulda bırakılmaktan dolayı kızgın olduklarını duşunseler de aslında cocuklar annelerinin kucaklarında guvenlikte olduklarını ve sevildiklerini hissettiklerinden bu duygularını gostermeye cesaret edebilirler. Ağlarlar cunku kendilerini guvende hissederler.
Cocuklar, ebeveynlerin birbirleriyle olan catışmalarını da kendi cıkarları icin kullanmayı tercih edebilirler. Bu onların kimin patron olduğunu ve sınırlarını test etmeleridir.
‘Annem yapabileceğimi soyledi ama sen yapamayacağımı soyluyorsun. Neden annem bu kadar iyi ve sen bu kadar kotusun?’
Eğer bu testin sonucu tarafların birinin geri adım atmadığı bir tartışmaya donuşuyor ise bu cocuk icin işe yarar bir durumdur, ve ebeveynlerinin verilen kararlar icin birbirlerine arka cıkmak yerine kavga ettiklerini keşfeder.
Eğer anlaşmazlığı ateşlendirirse, kendi istediğinin olabileceğini fark eder. Bu ona tehlikeli bir guce sahip olduğu duygusunu verir, sonucta guvensiz ve endişeli bir cocuk gelişir.
Cıkar icin kullanım, neredeyse cocuğun gunun tamamında yer alır. Yemek zamanında, yemeğin, ebeveyni tarafından yerden alınıp alınmayacağını test etmek icin yere atılması şeklini alır. Daha buyuk bir cocuk, ‘Bu hamburgeri yemeyeceğim ama bir sandvic olsa yerdim’ diyebilir.
Bir ebeveyn ‘Tabağındakiler bitmeden tatlı yiyemezsin’ tehdidini kullanabilir. Yatma zamanında ise bir bardak daha su isteği ya da ‘Yine tuvalete gitmem gerek’ cumlesi hemen goze carpmaz ama yatma zamanını uzatmayı sağlar. Aileler, ‘Eğer doğrudan yatağa gidersen, yarım saat daha televizyon seyretmene izin veririm’ diyerek kendi paylarına duşeni yapmış olduklarını duşunurler.
Tum bu manevralar ve hileler guclu bir mucadeleyi simgelerken aynı zamanda, ebeveyn ve cocuk icin her iki tarafın limitlerinin sınandığı bir keşif gezisi anlamına da geliyor.
Yapar mısın sorusunu her zaman sormayın
Durust bir iletişim, bir ebeveynin kurabileceği en guclu sistemdir. Cocuğun cıkar icin kullanımına bir son vermek ve ortaklığı cesaretlendirmek icin kullanabileceğiniz yollar ise şunlar:
1. Problem buyumeden, konuyu tartışın. Bir ebeveyn olarak nasıl davranmasını istediğinizi ve seceneklerini ona acıkca sunun. Tartışma icin bir mucadelenin ortasında olduğu zamanı değil, kontrol altında olduğu bir zamanı tercih edin.
2. Sizin sunduğunuz secenekler icinden yaptığı secimlere saygı duyun. Secenekleri onun yaşına uyarlayın ve kontrolu elinizde, yaptığı secimleri aklınızda tutun.
3. Unutmayın ki, kışkırtıcı davranışlar, cocuğun kendini ve kendi sınırlarını sınamasıdır.
4. Cocuğun olumsuz davranışlarına karşı tepkilerinizi gozden gecirin. Belki de bazı davranışlar sizi aşırı tepkiler vermeye yoneltiyordur.
5. Onun yapmasını istediğiniz şeyde ona katılın. Bu ona sadece model sunmakla kalmaz, aynı zamanda her ikinize de, birbirinizle iletişim kurabilme duygusunu hissettirir.
6. Eğer bir cocuğun bir şeyi yapmasını istiyorsanız asla ‘Şimdi, zamanı’ demek yerine ‘Yapar mısın’ sorusunu sormayın.
7. Aranızdaki ortaklık, istenilen noktaya, başarıya ulaştığında onu odullendirin.