evlilikte kadının yapması gerekenler
JFK Hastanesi Psikiyatr Departmanı Uzmanı Psikiyatr Dr. Gıyasettin Ekici evlilikle ilgili temel soruları sizler icin derledi.
Gecmişte evlilik, ozellikle cocuk sahibi olmak icin ve iş bolumu yapabilmek icin yapılan bir sozleşmeydi. Eşlerin belirli ve iyi tanımlanmış rolleri vardı. Şimdi bunlar değişti ve eşler hem kendilerinin ozgurluk alanlarını koruyarak hem de duygusal, duşunsel, cinsel, ekonomik kısacası hayatın her alanında olabilecek en ust duzeyde yakınlık kurmak istiyorlar. Kendilerini daha iyi anlatmak ve karşılarındakini daha iyi anlamak istiyorlar.
Evliliğe doğru giden bir ilişkide nelere dikkat etmek gerekir?
Her bir partner flortteki ilişkiye kendi kişiliğini, mizacını ve değer yargılarını katar. Her bir partnerin belirgin duygusal ihtiyacları vardır ve bilinc dışı olarak diğerinin bunlara cevap vermesini bekler. Doğal ve doğru olan, ciftlerin birbirlerinin duygusal ihtiyaclarını karşılayıp karşılayamayacaklarını anlayıncaya kadar kalıcı kararlar vermekte acele etmemesidir. Bazen bu donem tam anlaşılmadan, ciftler kendilerini bir anda evli ya da cocuk sahibi olarak bulabilmektedir. Bu durum ilişkinin sıkıntılara girme riskini artırır.
Karşı cinsten birine yakınlaşırken ilişkinin hangi boyutlarına dikkat etmeli?
Bir ciftin beraberliğinde başlıca beş tur birliktelik soz konusudur: Fiziksel, duygusal, sosyal, entelektuel, zihinsel ve ruhsal. Coğunlukla bu alanlardan birinde ortaya cıkan sorun diğer alanları da etkileyebilmektedir. Orneğin duygusal alanı ilgilendiren sevgi eksikliği fiziksel alandaki cinsellik boyutunu zedeleyebilir. Benzer şekilde entelektuel ya da zihinsel alandaki bir problem de duygusal alanı etkisi altına alabilir. Ancak temel problemin nerede başladığı onemlidir ve profesyonel yardımın da odaklanması gerekir. Aksi taktirde orneğin kaynağındaki zihinsel, ruhsal veya duygusal sorun giderilmeden cinsel bir problemin tedavisi pek mumkun olmaz.
Bazen birden fazla alanda aynı anda sorun olabilir. Aynı ornekten gidersek; duygusal ve zihinsel uyumsuzluklarının yanında aynı zamanda bunlardan bağımsız olarak bir cinsel soruna da sahip olan ciftin durumu daha karmaşıktır ve terapiste de daha fazla iş duşer.
Buyuk aşkların evliliği daha mı sağlam olur?
Buyuk aşklar, buyuk pembe hayallerle başlayan birlikteliklerde kacınılmaz olarak ortaya cıkan kucuk olumsuzluklar bile buyuk duş kırıklıklarına yol acabilmekte ve birliktelik daha duyarlı ve kırılgan olmaktadır. Ciftler başlangıcta en iyi hayallerini ortaya koyup, birbirlerinin ve ilişkilerinin kusurlarını goz ardı ederler ama imzalar atıldıktan sonra idealleştirilmiş imgelerin yerini daha gerceklerinin almasıyla duş kırıklığı, sevginin yitirilmesi ve boşanmalar birbirini izler.
İlişkinin ilk romantik doneminde ciftler birbirlerinin daha cok olumlu ozelliklerini gorurken daha sonraki donemde bunun aksine daha cok olumsuz ozellikler dikkati ceker. Paradoksal bir şekilde, ilişkinin başında karşılıklı yaşanan guclu duygular, devamında ilişkinin zayıflamasına yol acıp, ilişkiyi tehdit eden bir unsur olabilmektedir. Yapılan araştırmalarda evliliğe buyuk bir romantik mutluluk icinde başlayan ciftlerde boşanma eğilimi daha fazladır ve ‘filmlerdeki gibi bir aşk ‘ ile başlamayan evliliklerde evliliğin geleceği daha fazla umit vaat etmektedir.
Peki ne yapmalı, sağlam olsun diye pek de heyecan uyandırmayan ilişkileri mi evliliğe donuşturmeli?.. Elbette hayır. Sizi nasıl bir surecin beklediğini bilmek, ona hazırlıklı olmak ve gerektiğinde profesyonel yardım almak konusunda ihmalkÂr davranmamak bir cok gucluğu aşmanızı sağlayacaktır.
Bir cift veya bir cift adayı ne zaman psikiyatra gitmelidir?
Gunumuzde ozellikle gelişmiş ulkelerde artık koruyucu hekimlik tedavi edici hekimlikten daha oncelikli konuma gecmektedir. Bu durum sosyal, ekonomik, biyolojik ve psikolojik boyutları olan psikiyatri icin de ‘koruyucu psikiyatrik danışmanlık hizmeti’ veya ‘koruyucu ruh sağlığı hizmeti’ olarak one cıkmaktadır.
Sorunlar veya sorun olma eğilimindeki durumlar henuz bir hastalığa veya psikiyatrik krize donuşmeden ele alınmalıdır. Orneğin; ufak tefek sorunların ilişkilerini zedelemeye başladığını fark eden bir ciftin, durumları gecimsizlik veya catışma boyutlarına varmadan profesyonel bir danışmanlık hizmeti almaları daha doğrudur. Bu hizmeti evlenmeden once almaları ise en doğrusudur. Uyumlu bir cift adayı olup olmadıklarını veya uyumlu bir cift olmak icin ne yapmaları gerektiği konusundaki bilimsel bilgileri paylaşmalıdırlar. Zira iyi iki insan da birbirleri ile anlaşamayabilir.
JFK Hastanesi Psikiyatr Dr. Gıyasettin Ekici ciftlerin mutluluk icin yapması gerekenleri acıklamaya devam ediyor
Sorunlu ciftlerin birlikte cift olarak başvurmaları mı yoksa bireysel başvuruları mı daha uygun olur?
Ciftlerin problemlerinin cozulmesi daha sonra bireylerdeki problemlerin cozumune de yol acacaktır. Sorun coğu zaman tek tarafın hatasına bağlanmayacak kadar karmaşıktır. Şoyle de diyebiliriz:
Eşlerden birinin hatasıyla başlayan surec karşılıklı hataların yapılmasıyla ve hatalı bir davranışın bir diğer hatalı davranışa veya tutuma yol acmasıyla ilerler. Cozumunde karşılıklı cabalarla oluşturulması gerekir. Ancak eşlerden biri profesyonel yardım almayı reddediyorsa ki bu durum ulkemizde coğunlukla ’sorun sende, sen git’ şeklinde yaşanır, o zaman eşler mevcut sorunun yuklediği stresle daha doğru bir şekilde mucadele etmek icin bireysel olarak profesyonel yardım alabilirler.
Ancak unutulmamalıdır ki, eşlerden birinin acıkca daha cok hatalı olduğunun gorulduğu durumlarda bile orneğin aşırı alkol aldığı zamanlarda davranışları kontrol etme gucluğu ceken bir eş olabilir bu, yine her iki eşin de katkısı gerekir.
‘Benim sorunum yok, sen git’ diyen eşlerin sorunlu bir eşe sahip olmanın da psikiyatrik yardım almayı gerektiren bir sorun olduğunu unutmamaları gerekir. Hatta daha otesi, sorunlu bir eşi olduğunu duşunen bir eşe sahip olmak da bir sorundur.
Diğer yandan bircok zaman sorun eşlerden birinde olmaktan cok, eşler arasındaki birliktelik bicimindedir. birliktelik bicimi değiştirildiğinde sorun ortadan kalkar veya en az duzeye iner.
Evlilik sorunlarının niteliği nedir, ya da sıklıkla gorulenler nelerdir?
Sorunlar elbette cok ceşitli fakat iletişimsizlik, iletişim eksikliği ve iletişim hataları oldukca onemli. Yapılan araştırmalar farklı cinslerin iletişim kurma tarzlarının da farklı olduğunu gostermektedir. Eşinizi eleştirmek veya hayal kırıklığı yaşamak yerine eşinizle nasıl iletişim kurduğunuzu ve nasıl kurmak gerektiğini oğrenebilirsiniz. Ve boylece karşınızdakinin soylediklerinizi anlamasını sağlayabilirsiniz.
Siz ve eşiniz aynı sozcukleri kullanıyor olsanız bile coğu kez kendinizi farklı bir dil konuşuyormuş gibi hissedersiniz. Herkes, eşini kendi konuştuğu dilin doğru olduğu varsayımına dayanarak yargılar: ‘Yine neden konuşmuyorsun’ diyen kadına kocası ‘ Ne oldu yine konuşmaya başladın’ diyebilir.
Evlilik terapisi ve aile terapisi aynı şey midir?
Evlilik terapisi, evlilikle ilgili sorunların cozumune yoneliktir ve eşlerle yapılır. ‘Aile Terapisi’ kavramı biraz daha geniş kapsamlıdır; bireysel terapi gorenlerin iyileşmelerinde aile yapısının oneminin farkedilmesiyle ortaya cıkan bir psikoterapi şeklidir. Yeniden sorunlu aile ortamına donen psikiyatrik hastalardaki kotuleşmenin, onları izleyen profesyoneller tarafından gozlenmesi ile aile terapisi yıllar icinde yapılandı ve gelişti.
Aile terapisi başta cocukluk ve ergenlik cağı sorunları, uyum bozuklukları, depresyon, yeme bozuklukları, alkol - madde bağımlılıkları ve şizofrenide olmak uzere geniş bir yelpazedeki psikiyatrik hastalara uygulanmaktadır. Cunku bu hastalıklar ailedeki ve aile dinamiklerindeki dengeyi bozmaktadır.
Evli ciftlere oneriler
- Birbirinizle duzenli olarak konuşmayı alışkanlık haline getirin. Bunun icin mumkunse bir periyod ve zaman belirleyin.
- Aşağıdakilere benzer soruları birbirinize ve kendinize sormaktan cekinmeyin:
- Benim yaptığım bazı şeyler seni rahatsız ediyor mu?
- Kendimiz ve birbirimiz icin daha fazla neler yapabiliriz?
- Birlikte en son ne zaman gulup eğlendik?
- Farklılıklarımızı birbirimizi rahatsız etmeden nasıl yaşayabiliriz?
- Bir konuda tartışmak zorunda kalırsanız sadece o anki sorunu ele alın, gecmiş dosyaları acmayın.
- Tartışma sırasında ‘Sen hep, sen her zaman, sen hic’ gibi cumleler kullanmayın. Bu sorunu genelleştirir ve cozumu gucleştirir.
- Davranışı veya tutumu eleştiren, kişiye ve kişiliğe yonelik eleştirilerden kacının.
- Gerektiğinde bir uzmana başvurarak profesyonel yardım almaktan cekinmeyin.