Bebek sahibi anne babaların en cok merak ettiği “ Bebişim ne zaman konuşacak?” sorusudur. Bu soruda esas olan bebeğinizin konuşma gelişimini takip edebilmeniz ve bir sorun olup olmadığını keşfetmenizden gecer. Ben akademik bilgilerle sizi sıkmadan kısaca konuşma gelişimini sıralamak isterim.
0-6 ay halen bebişiniz kendi sesini tanımaya calışmakta. Cıkardığı sesler, cığlıklar, gığıldamalar kendi sesini tanımaya yoneliktir.
7-9 ay arasında bol bol ba-ba-ba, ma-ma-ma gibi tekrar heceleri cıkarır. Ama bunlar sadece tekrardır. Anlam yuklediğini duşunmeyin.
9-11 ay arası artık “hayır” ı anlar. Yetişkini taklit etmeye başlar. Sizin soylediğiniz bir kelimeyi birden kendince ifadesiyle taklit ettiğini bile gorebilirsiniz.
1 yaş ile 1,5 yaş arasında artık anneyi babayı yada en yakınındaki kişiyi gosterebilmektedir.
Belki de 15-25 arası kelimeyi artık anlamlı kullanmaya başlanmıştır bile. “Gule gule” yapmalı, sizin yuz ifadelerini kendince taklit etmeli..
1,5 yaş 3 yaş arası en az 100 kelimeli anlamalı ve soylemeli. Oyuncaklarının, hayvanların, evdeki yetişkinlerin isimlerini soylemeli. 10 ile 50 arasında iki ve uc kelimelik cumle kurabilmeli. Yani “baba işe gitti”, “ anne mama yapıyor.” Diyebilmeli.
3 yaş ile 4 yaş arası konuşmalarında “de,da” eklerini ve “ler,lar” eklerini kullanmalı. Konuşması anlaşılmalı ve gecmiş olaylar hakkında da sizinle muhabbet edebilmeli. En az 5 dk durmadan basit bir hikayeyi anlatabilmeli. “Kim, nerede, nasıl, nicin” sorularını sormalı ve cevaplamalı..
4 yaş ile 5 yaş arası karmaşık cumleler kullanabilir. Her hangi bir resimdeki sacmalıkları ve manasızlıkları cok guzel ifade eder. Sesin yuksek yada alcak olduğunu yorumlar.
5 yaş ile 6 yaş arası telefon numarasını, adresini soyler. Gunluk deneyimlerini anlatır. En az 5 kısımlı resimsiz bir hikayeyi anlatır. Dun ve yarını kullanır. Bir kelimeyi tanımlamasını istediğinizde tanımlamaya calışır.
Yukarıda basitce evinizde de test edebileceğiniz konuşma gelişiminin esas taşlarını sıraladım. Her cocuk bu sıradan aynı hızda gecmeyebilir. Ama bahsi gecen sure icinde yukarıda belirtilen gelişim basamaklarını gostermiyor ise bir uzmandan goruş almanızda fayda var diye duşunuyorum.
Peki ama evde bebişinizin konuşma gelişimini nasıl hızlandırırsınız? İşte size birkac basit ama etkili tuyolar..
* Yemek yerken yemek hakkında konuşup cocuğunuzun dikkati yiyecek ve malzemelerine cekmeye calışın.
* Cocuğunuzla birlikte alışverişe gidin, oradaki yiyecekler hakkında konuşun.
* Dergilerden kesilmiş yiyecek resimlerinden bir defter oluşturun ve isimlendirmesini isteyin.
* Kağıttan giysiler yapın ve kağıt bebeklere giydirin.
* Bir el kuklası kullanın. Her kıyafetin adını bu kukla soylesin ve cocuğunuzda bu kıyafetleri masuscuktan yıkamasını isteyin.
* Cocuğunuzun oynadığı tum oyuncaklarının isimlerini surekli tekrar edin.
* Bir torbaya cocuğunuzun tanıdığı nesneleri koyun. Ondan cekmesini isteyin. Her cektiğinde cektiği nesnenin ismi soyleme oyunu oynayın.
* Hayvanat bahcesine giderek hayvanları canlı gormesi sağlayın.
* Cocuğunuza banyo yaptırırken surekli vucut kısımlarını soyleyin.
* Ayna karşısında once siz vucut organlarınızı sonra cocuğunuz vucut organlarını gostersin.
* Cocuğunuzla kovalama oyunu oynayın. Ama cocuğunuzu her yakaladığınızda tuttuğunuz organının adını soyleyin.
* Yanlış giyinme oyunu oynayın. Siz bir cok kıyafeti bilerek yanlış giyin ve cocuğunuza nasıl giyilmesi gerektiğini sorun.
* Oyuncak bir bebek alın. “Bebeği yıka, dişlerini fırcala, sacını tara” gibi komutlar verin ve yapmasını isteyin.
* Cocuğunuza vucut organlarını kullanmadan hareket etmesi soyleyin. “Ellerini kullanmadan ayağa kalkması” gibi..
* Vucut organlarının fonksiyonları ile ilgili sorular sorun. “Burnumuzla ne yaparız? Ya kulağımızla?” gibi..
* Hayvan resmi uzerinden vucut parcalarını soyleyin.
* Gun icinde yaşadığı olayları anlatmasını ve neler hissettiğini sorun. Bunlarla ilgili hikaye oluşturun hatta resmini yapın.
* Ceşitli dergilerden ceşitli mimik ifadeleri olan insan yuzleri resimleri kesin ve bunlardan bir defter oluşturun. Bu yuzler hakkında konuşun.
* Cocuğunuza ceşitli duygulardan oluşan bir hikaye anlatın. Ve cocuğunuzdan anlatılan duygu durumunu canlandırması isteyin.
* Ağlama, gulme, bağırma gibi duygu ifade eden sesleri ses kayıt cihazıyla kaydedin. Cocuğunuza dinletin. Ve hangi duygu durumuna uygun olduğunu sorun.
İyi gelişen, mutlu ve huzurlu bebekler dileğiyle..
Pozitif gelişim ozel eğitim ve aile danışmanlığı merkezi
Cocuk gelişim uzmanı
Şenay Yılmaz