İstanbul'da yağmur yağmaması nedeniyle barajlar dolmadı, susuzluk tehlikesi baş gosterdi. Uzmanlar ve yetkililerin cozum onerileri arasında musluklara takılacak aparat da bulunuyor, bulutlara atılacak yağmur bombası da.Tum dunyayı etkisi altına alan kuraklık nedeniyle Turkiye'de de tehlike canları calıyor. Dunya Meteoroloji Orgutu'nun Aralık 2020'de yayımladığı Kuresel İklim Durumu Gecici Raporu'na gore son 10 yılın en sıcak yılını yaşıyoruz. Kış aylarında olmamıza rağmen havalar mevsim normallerinin cok uzerinde seyrediyor. İstanbul'da da hava sıcaklığı dun 18 dereceyi gordu. Meteoroloji Genel Mudurluğu'nun verilerine gore, 1927-2019 yılları arasında aralık ayı sıcaklık ortalaması 2,4 derece, yine aynı donemde aralık ayındaki en yuksek ortalama sıcaklık bile 6,4 derece olarak kaydedilmişti.
Sıcak havaların yanı sıra mevsimlere bağlı olarak beklenen yağışlar da gelmeyince su sıkıntısı başladı. Turkiye'de gecen ay metrekareye ortalama 33 milimetre yağış duştu. Meteoroloji Genel Mudurluğu Hidrometeoroloji Şube Mudurluğu'nun gecen ay yayımladığı rapora gore, Turkiye'nin kasım ayı uzun yıllar ortalamasında aynı oran 70 milimetre seviyesindeydi.

Melen ve yeraltı suları da kullanılıyor
Yağışların beklenenin altında olması ozellikle İstanbul'da barajlardaki su seviyesinin de duşmesine neden oldu. İstanbul'a icme suyu sağlayan 10 barajın ortalama doluluk oranı bugun itibarıyla yuzde 20,29. Yani barajların yaklaşık yuzde 80'i boş durumda. Elmalı, Sazlıdere, Pabucdere, Kazandere gibi barajların tamamı boşaldı. Terkos'da yuzde 35, Darlık Barajı'nda ise yuzde 51 oranında su kaldı.
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi'nin (İSKİ) verilerine gore, İstanbul'da gunde ortalama 2,8 milyon metrekup su kullanılıyor. 10 barajda 31 Aralık itibariyle yuzde 176 milyon metrekupe su bulunuyor. Sadece barajlardan su kullanılsaydı İstanbul'un 62 gunluk suyu kalmış olacaktı. Ancak Duzce'deki Melen Cayı ve yeraltı suları gibi kaynaklardan her gun ortalama 1 milyon metrekup ilave su kullanılıyor. Barajlardaki su seviyesi duşunce, İstanbul Buyukşehir Belediyesi (İBB) su sıkıntısını onlemek icin yeni bir calışma başlattı. Musluklar icin yuzde 50 tasarruf sağlayan bir aparatın ucretsiz olarak dağıtılması planlanıyor.
DW Turkce'ye acıklama yapan İSKİ Kağıthane Su Arıtma Şube Muduru Emel Tufekci, aparat dağıtımının once pilot bolge olarak secilen Beşiktaş'ta başlayacağını soyledi. Piyasada bulunan normal tasarruflu aparatlardan cok daha verimli calışan bu aparatların İSKİ tarafından ozel yaptırıldığının altını cizen Tufekci, aparatların bolge bolge tum kullanıcılara ucretsiz olarak dağıtılacağını anlattı. "Maalesef beklediğimiz yağışlar bu donemde gelmedi. O yuzden de onumuzdeki donemde biraz daha fazla tasarrufa yonelik calışmalarımız olacak. Vatandaşlarımızdan beklentilerimiz olacak" diyen Tufekci, sonucların faturaya da yansıyacağını hatırlattı. Yuzde 30 artış sağlıyor İstanbul'un su sıkıntısına care olarak gelen onerilerinden biri de de İstanbul Teknik Universitesi Meteoroloji Muhendisliği Bolumu Oğretim Uyesi Prof. Dr. Orhan Şen'e ait. Prof. Şen, yağmur bombası kullanılmasını oneriyor.
Yağmur bombasının gecici bir cozum olduğunu belirten Şen, bunun yağış miktarını yuzde 30'a kadar artırdığını ifade ediyor: "Yağmur bombasının diğer adı yapay yağıştır. Yağış artırımı projesi. Bulutun icerisinde su miktarı var, tanecik miktarı eksikse buna tanecik miktarı eklemektir. Boyle bir tohumlama esnasında sonuc olarak yuzde 30 oranında yağışınızı artırırsınız. Buna da gereksinim var Turkiye'de. Bu kalıcı cozum değil, estantane cozumdur." 1970-80'li yıllarda Cin'de ve bazı ulkelerde roketle uygulanan ancak yeni teknolojiler sayesinde ucağın kanadına bağlanmış fişeklerin yakılması şeklinde uygulanan yağış artırımı hakkında bilgi veren Şen, "Yağışın oluşması icin su zerreciklerinin ve etrafında birleşeceği cekirdek olması lazım. Bu cekirdek suyun buz kristal yapısıdır. Bu yakılan fişeklerde gumuş iyodur vardır. Yakılarak yayılan bu gumuş iyodurler buz kristalleri gibi yağış artırımı sağlar" diyor. Prof. Şen, haziran ayında tum meteorologların gerekli uyarıları yaptıklarını ancak tedbir alınmadığını ileri suruyor:
"İctiğimiz su ile halı ve araba yıkanmaması gerekiyordu. Şehre verilen suda bir miktar kısıtlamaya gidilebilirdi. Bu şekilde biraz kuraklığın etkisi azaltılabilirdi. Ancak yapılmadı." Yaz ayları problemli olacak
Kuraklığın devam ettiğinin altını cizen Prof. Şen, onumuzdeki donemde de bizi daha zorlu gunlerin beklediği konusunda uyarıyor:
"Yağış azlığı ile meteorolojik kuraklığı gorduk. Barajlar boşaldı boylece hidrolojik kuraklığın olduğunu da anladık. Bundan sonra tarımsal kuraklık gelecek. Urun duşukluğu meydana gelecek. Ciftci yatırdığı parayı alamayacak. Ulke o urunu ithal edecek, sosyal ve ekonomik etki olacak. Buna da sosyo-ekonomik kuraklık deniliyor. Onumuzdeki yaz aylarında onemli problemler bizi bekliyor." Prof. Şen'e gore yağmur sularının toplanması, aynı şekilde kayıp kacağın da onlenip, buharlaşmanın azaltılması gerekiyor. Meteoroloji uzmanı, aksi durumda değişen mevsim değişikliklerinin daha sık yaşanacağını ve bu gibi durumlarla daha da sık karşılaşacağımızı soyluyor. Serkan Ocak/İstanbul
(c)
Kaynak: Deutsche Welle