Turkiye'de milyonlarca kişiyi etkileyen gecim sıkıntısı, 2021'de de halkın başlıca gundem maddesi olmaya devam edecek. Devlet destekleri artırılmazsa, Turkiye'deki yoksul sayısı 2 kat artışla 20 milyona dayanabilir.Bir yandan yuksek enflasyon ile giderek artan hayat pahalılığı, diğer yandan binlerce iş yerinin faaliyetlerini durdurması sonrasında azalan ya da tamamen kesilen gelirler, Turkiye toplumunda ağır bir gelir kaybı yaratmış durumda. Turkiye'de milyonlarca insan, 2021 yılına işte bu "gecim derdi" endişesi ile girecek. DW Turkce'ye konuşan uzmanlara gore, yeni desteklerin devreye girmemesi halinde 2021'de toplumdaki yoksul sayısı ikiye katlanacak.
AB ulkeleri ile makas acılıyor

Turkiye'de 2020'nin başında 339 dolar seviyesinde olan asgari ucret, yılın son gunlerinde 290 dolarlara kadar geriledi. TURK-İŞ tarafından dort kişilik bir ailenin zorunlu ihtiyacları icin harcaması gereken tutar olarak belirlenen aclık ve yoksulluk sınırı ise son 1 yılda yuzde 20 artış kaydetti. Buna gore, Kasım 2020 itibariyle 4 kişilik bir aile icin aclık sınırı 2 bin 516 TL'ye, yoksulluk sınırı ise 8 bin 197 TL'ye cıkmış durumda.
Ulkede yuzde 14'u aşan enflasyon ve Turk Lirası'ndaki (TL) değer kaybının devam ediyor oluşu yoksul sayısını hızla artırırken, Turkiye'nin toplumsal refah konusunda Avrupa Birliği (AB) ulkeleri ile arasındaki makas da giderek acılıyor. Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından acıklanan son satın alma gucu paritesine gore, Turkiye "satın alma gucu paritesi"nde, Avrupa ortalamasının yuzde 41 altında kaldı. 27 AB ulkesi ortalaması 100 iken, bu değer Turkiye icin 59 oldu. Satın alma gucu paritesi, farklı ulkelerin gelir seviyesini karşılaştırmada daha etkin bir olcut olarak kabul ediliyor.
"Yoksul sayısı iki kat artabilir"
2021'de ekonomide yaşanabilecek olası sıkıntıları DW Turkce'ye değerlendiren İstanbul Teknik Universitesi (İTU) İşletme Muhendisliği Bolumu Oğretim Uyesi Prof. Dr. Oner Guncavdı'ya gore, Turkiye cok onemli bir eşikte bulunuyor. Pandemi doneminde toplumun hızlı bir yoksullaşma surecine girdiğini dile getiren Prof. Guncavdı, "Şu anda Turkiye, yaklaşık yuzde 14'luk yoksulluk oranıyla OECD ulkeleri icerisinde kotu bir yerde duruyor. Pandeminin etkisi ile birlikte bu oranın yuzde 25'e kadar cıkabileceğini ongoruyoruz. Bu da yaklaşık 11 milyon olan yoksul sayısının yaklaşık 2 kat artması anlamına geliyor" diye konuşuyor.
"Mutlak yoksul sayısı 8 milyona ulaşabilir"
Prof. Guncavdı'ya gore, hukumet yetkilileri "Turkiye'de aşırı yoksulluk yok" dese de, rakamlar bu durumun tersine işaret ediyor. Guncavdı, ozellikle Dunya Bankası tarafından "mutlak yoksulluk" olarak kabul edilen "gunde 1,9 doların altında para kazananların sayısı"nda patlama olabileceği uyarısında bulunuyor. Turkiye'de Dunya Bankası standartlarına gore "mutlak yoksul" olarak tanımlanan yaklaşık 700 bin kişi olduğuna işaret eden Guncavdı, "Ancak pandeminin etkisi ile simule edildiğinde ve devletin 2021'de cok daha ciddi hane destekleri sağlamaması halinde, bu sayının 8 milyona dayanması ihtimali var" şeklinde konuşuyor. İşsizlik ve enflasyon 2021'de de yukselecek mi?
2021'e girerken, Turkiye ekonomisine ilişkin buyume, enflasyon ve işsizlik beklentileri de olumsuza donmuş durumda. Turkiye ekonomisi, pandeminin ilk dalgası olan 2020'nin ikinci ceyreğinde yuzde 9,9 gibi cok sert bir daralma yaşadı. Haziran ayı ile birlikte normalleşme adımları atan Turkiye, ucuncu ceyrekte yuzde 6,7 buyuyerek pek cok ulkeyi geride bıraktı. Ancak uzmanlara gore, 2020 yılının tamamında yuzde 0-1 arasında buyumesi beklenen ulke ekonomisi, 2021 yılında hukumetin koyduğu yuzde 5,8'lik buyume hedefini tutturamayacak. Ote yandan ihtiyaclarını karşılamak icin banka kredilerine yonelen milyonlarca vatandaş, 2021'i ağır bir borc yukuyle karşılayacak. Zira tuketici kredileri 2020'nin 11 ayında yuzde 46 artışla 675 milyar TL'ye ulaşmış duruma.
2021'deki en onemli gundem başlıklarından biri de işsizlik olacak. Son acıklanan verilere gore, Turkiye'de işsizlik oranı Eylul ayında gecen yılın aynı ayına gore yuzde 13,8 iken, pandemi doneminde 1,1 puan azalarak yuzde 12,7 olarak gercekleşti. İş aramayı bırakanlar da katılarak hesaplanan geniş tanımlı işsizlik oranı ise yuzde 30'a ulaşmış durumda. 2021'de Kısa Calışma Odeneği (KCO) ve işten cıkarma yasağı gibi uygulamaların kaldırılması ile birlikte, işsizler ordusuna yeni yuzbinlerin katılması bekleniyor. Yeni yılda iş bulmaktan umudunu kesenlerin sayısı ise her gecen gun artıyor.
"Son 1 yılda 1,4 milyon kişi iş bulma umudunu kaybetti"
DW Turkce'ye konuşan İstanbul Kultur Universitesi İktisat Bolumu Başkanı Prof. Dr. Sinan Alcın'a gore, işsizlik 2021 yılında da en can yakıcı sorunlardan biri olmaya devam edecek. Turkiye'de 1 yıldan uzun bir suredir iş arayanların oranının yuzde 25'i gectiğine dikkat ceken Prof. Alcın, "Bu şu anlama geliyor: İşini kaybeden her dort kişiden biri, bir yılı aşkın bir suredir iş bulamıyor" diyor. Ote yandan resmi rakamlara gore son 1 yılda yaklaşık 1,4 milyon kişininiş bulmaumidini kaybettiğine işaret eden Alcın, "İş arama suresi uzadıkca, insanlar iş aramaktan vazgeciyor" diye konuşuyor.
Son acıklanan verilere gore, gecen yıl Kasım ayında yuzde 10,56 olan tuketici enflasyonu, Kasım 2020'de yuzde 14'u aşmıştı. 2021'de yuksek enflasyon, yani hayat pahalılığının da artarak devam edeceğini ifade eden Prof. Dr. Sinan Alcın, "Merkez Bankası da gıda fiyatlarındaki artıştan kaynaklı olarak enflasyonda artış bekliyor. Mart 2021'e kadar enflasyon yuzde 19'lara kadar cıkabilir" diyor.
"Elektrik, su ve doğalgaz vergileri 6 ay alınmasın"
Calışanlar ve işsizler ile birlikte, pandemi nedeni ile iş yerlerini kapatmak zorunda kalan veya ağır gelir kayıplarına uğrayan yuz binlerce esnaf da 2021'de hayatta kalma mucadelesi vermeye hazırlanıyor. Turkiye genelinde 1,8 milyon esnaf ve zanaatkarı temsil eden Turkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Bendevi Palandoken, iflasların onune gecilebilmesi icin hem esnafın hem de vatandaşın elektrik, su ve doğalgaz faturalarına uygulanan vergilerden 6 ay vazgecilmesi gerektiğini soyluyor.
İş dunyası "acil reform" cağrısı yapıyor
İş dunyasının bir diğer talebi de ekonomide koklu yapısal reformların bir an once hayata gecirilmesi. Turkiye iş dunyasının en buyuk catı kuruluşu olan Turkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı ve Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (EUROCHAMBRES) Başkan Vekili Rifat Hisarcıklıoğlu, DW Turkce'ye yaptığı acıklamada, "Ekonomi yonetimi kamuoyuna acıkladığı gibi, reformlara odaklanmalı. Hem salgın sonrası doneme hazır olmamızı sağlayacak, hem de yatırımcılara guven verecek bir program tasarlamalıyız" dedi.
Dunya ekonomisinin 2009 kuresel krizinden beri en kotu zamanını yaşadığına işaret eden TOBB Başkanı, şu goruşleri dile getirdi: "Yapısal reformları hayata gecirerek, 2021'i yeni bir başlangıca cevirebiliriz. Ekonomideki hasarların tamiri elbette vakit alacaktır ama bu yonde atılacak ciddi ve kararlı adımlar ileriye donuk umitleri artıracaktır."
Aram Ekin Duran
(c)
Kaynak: Deutsche Welle