Aşklar, evlilikler umutla başlar. Geliştirmek ve korumak caba ister. Gereken ozenin gosterilmediği ilişkiler er ya da gec karaya oturur. Bu durumda kişilerin kendini sorgulamak yerine sığındığı gerekce coğu kez aynı: "Erkekler Mars�tan, kadınlar Venus�ten." Aile terapisti İbrahim Eke ise bu teze karşı cıkıyor.

Aralık Gonullu Eğitim ve Kulturel Araştırma Derneği�nde "İlişkiler, sondan az once" başlıklı seminerler veren uzman psikolog Eke "Hurafeleri bir kenara bırakıp kendimize bakalım. Kadın ile erkek aynı gezegenden" diyor.

Başarılı bir birliktelik icin asgari hangi koşullar gerekiyor?

- Tercihlerde anlaşma, karşılıklı saygı, durustluk, farklı mekanlardayken bile partnerle ilgili pozitif şeyler duşunebilme, uzaklaşmak yerine birbirine yonelme, partneri ilgiyle dinleme, etkileşime acık olma, karşıdakini rahatlatabilme, kendini onun yerine koyabilme koşulları sağlanıyorsa birliktelik sağlıklı yoldadır.

Başarılı birliktelik icin aşk şart mı?

- İyi olur, ama şart değil. Aşka yuklenen anlam onemli. Binlerce tanımı var. "Cok mutluyuz, aşığız" diyen ciftleri ayrı odalara alıyoruz. Aşktan ne anladıklarını, ne beklediklerini soruyoruz. Farklı ifade ediyorlar. Bana gore aşk, tutkudur, ergenliktir. Gozun hicbir şey gormemesidir. Ergen gibi hayatında hicbir şeyi umursamadan yaşamaktır. Tahtını terk etmektir.

Aşkın kuralları, sınırları olur mu?

- Hayır olmaz. Kural, sınır oldu mu aşk değil, ilişkidir artık. Yetişkinler normlara uyarlar, aşk onlara cok uygun değildir. O yuzden 55 yaşında aşık olanlar ergen gibi sacmalıyor. Cunku bu duygu durumuna giriyor, beklenmedik davranışlar gosteriyorlar. Guzel olan da bu.

İki cins arasında fark var mı gercekten?

- Kadınlar Venus�ten, erkekler Mars�tan hikayesi gercek değil. Bu varsayımlara dayanan, insanların ilgisini gıdıklayan bir kitap olsa da iddiaları kanıtlayacak tek bilimsel veri yok. Tam tersi, bilime gore erkek de kadın da aynı gezegenden, benzer ozellikleri var. Dolayısıyla bir kez daha soyluyorum: Aşka yuklenen anlam onemli.

Aşk gibi guzel olan bir şey neden tukeniyor?

- Dunyada sonsuz olan nedir?

Kişiler aşık olacaklarını seciyor mu?

- Bu soru beyinle ilgili calışma yapanların alanına giriyor. Kadın dolunu yaymak icin guclu erkek arar, turundeki hikayeler gercek dışı. Bilime aykırı. Yalan soyluyorlar. Hurafeleri bir kenara bırakalım. Belki insanlar 400 bin yıl once boyleydi. Bugun yaşamda birlikte yuruyebilecekleri eşi arıyorlar.

Kişilerin ruh ikizi var mıdır?

- Bildiğim kadarıyla, bilimsel tanımı yok. Eğer bir kişi "Ruh ikizim var" diyorsa, buna anlam verip davranışlarını yonlendiriyorsa "evet" var derim ben de.

Başarılı birliktelik icin harita, hap isteniyor

Kişilik benzerlikleri ilişkiyi guclendirir mi?

- "Bunlar varsa birliktelik cok iyi, yoksa kotu" demiyoruz. Sorun cıkabilecek alanları soyluyoruz. Sorun tespit edildiğinde, cozulurse hayat iyi gider. Cozulmezse birliktelik biter. Birey kendisine olduğu kadar, cevresindekilere de değer vermeli, dostluk kurabilmeli. Partnerlerini kendiyle eşit gormeli. Kadınlar dahil, artık herkes "Erkek egemen" sacmalıkları bir kenara bırakmalı.

Surekli sorun cozmeye calışmak zor değil mi?

- Gunluk hayatımızda zaten surekli problem cozuyoruz. Neden ilişkidekileri cozmek zor olsun? Sağlıklı birliktelik isteyen, emek vermek zorunda. Emek vermek yerine harita ya da hap istiyorlar. İlişkilerde, bireylerin kişilik yapısı cok onemli. Mutlu birliktelik karşılıklı dengeden gecer.

Tartışma şekli ilişkinin falı gibi

Hangi işaretler iletişimde ve ilişkide ciddi sorunların habercisidir?

- Cok onemli kararlar birlikte verilmiyorsa, sık sık ayrılıp tekrar bir araya geliniyorsa, partnerlerin eleştirisinden korunmak icin duygusal birliktelikten uzaklaşılıyorsa sorun vardır. Tartışma yontemi de cok onemli ipucu. Uzayıp bir sonuca bağlanmıyorsa, kıskanclık sık gundemdeyse, tartışmalarda kişiliğe yonelik suclamalar, aşağılama, kucuk gorme ifade eden sozler, mimikler, jestler ve bol bol eleştiri varsa, kusuluyorsa, basit şeyler buyutuluyorsa, kırıcı bir tartışmadan sonra ilişkiyi tamir etmek icin caba harcanmıyor veya bu konuda başarılı olunamıyorsa, durmadan "aslında ne yapmak istendiği" anlatılmak zorunda kalınıyor, sert bir dille tartışılıyorsa, partnerler sık sık eleştiriliyorsa, kendini savunurken, partner suclanıyorsa, tartışmalar sırasında tepkisiz kalınıyorsa ve konuşulmuyorsa sorun buyuk.

Sorunsuz birliktelik icin tek kişinin cabası yeter mi?

- Tabii ki yetmez. İlişki tek başına yaşanabilir mi?

Karşımızdakini daha iyi anlamak ve kendimizi anlatmak icin ne yapabiliriz?

- Cok basit bir yontemi var. Duygularımızı acık şekilde ifade etmeliyiz. Duşunduğumuzu karşımızdakine soylemeliyiz. Karşımızdakini anlamak icin de zihnini okumaya calışmak yerine yine acıkca ne duşunduğunu sormalıyız.

Her kotu birliktelik, evlilik kurtarılabilir mi sizce?

- Her birliktelik ancak iki taraf da istiyorsa kurtarılabilir. Taraflar istiyorsa, cozumsuz diyalog yoktur.

Aşklar, evlilikler cabuk mu tuketiliyor?

- Kişinin hayata bakışı sadece tuketim uzerine kuruluysa, orneğin "bunu diktirmek yerine atarım, yenisi daha ucuza gelir" diyorsa ilişkiye emek vermeye yanaşmaz. Bu olmazsa mutlaka yeni biri vardır, diye duşunur. Bir anlamda ilişkiler de dondurulmuş yemekler gibi, hazırlamak icin emek harcamadan, ısıtılıp hayata sokuluyor. Başka bir cok şey icin emek veriliyor; neden birliktelik, evlilik icin verilmesin?

İlişkinin sonunu hızlandıran adımlar

Kırıcı bir tartışmadan sonra ilişkiyi tamir etmek icin caba harcanmıyor veya girişim başarısız kalıyorsa.
Sık sık sizi beğendiğini, sonra da hic beğenmediğini soyluyorsa.
Sık sık ayrılıp, tekrar bir araya geliniyorsa.
Kızgınlık ve ofke sıkca dışa vuruluyorsa.
Tartışmalar uzayıp, sonuca bağlanmıyorsa.
Basit şeyler buyutuluyor ve sorun ediliyorsa.
Kıskanclık sık gundeme geliyorsa durum kotu.
Sondan az once

İlişkiyle ilgili sorunlar cok ciddi bulunur.
Sorunlardan soz etmek yararsız gorunur.
Sorunları kendi başına cozmeye calışır.
Paralel yaşamlar kurulur.
Yalnızlık tercih edilir.
Sadece **** ilişkiyi kurtarmaz

Cinsellik ilişkide onemli. İlişkinin ana motorunun **** olması da geleceğini riske sokar. Ote yandan cinsel ilişkinin sıklığı acısından memnuniyet, cinsel birliktelikten beklentilerin acıkca paylaşılabilmesi, karşı tarafın cinsel isteklerine karşı duyarlılık, her iki taraf icin tatmin ediciliği ve cinsel ilişkide korunma yollarında hemfikir olmak da onemli.

Ailede yaşananlar ilişkinin kaderini etkiliyor

Bireylerin geldikleri ailelerin onemli rolu var. Alkol bağımlısı, ruhsal sorun yaşanan, cocuklarına karar alma fırsatı vermeyen, ilişkilerini onaylamayan, gecimsiz, boşanmış ailelerin cocuklarının ilişkileri riskli. Ebeveynlerin cocuklarının ilişkilerine surekli mudahale etmesi, taraf tutması ilişkiyi zora sokar. Gecmişte şiddet, cinsel taciz, terk, ihmal gibi travmatik olaylar yaşayan bireylerin ilişkisi daha cok emek ister. İlişkinin başlangıcıyla ilgili guzel anılar yoksa, aldatma yaşanmışsa biraz daha cabaya ihtiyac duyulabilir.