Diyarbakır'da nesli tukenme tehlikesi altında olan 'Turk semenderi' goruldu
DİYARBAKIR - Nesli tukenme tehlikesi altında olan benekli semender Diyarbakır'da koyluler tarafından bulundu. Turkiye'de sayılı bolgelerde yaşayan benekli semenderler Diyarbakır'ın Kulp ilcesinde bulundu.
Dicle Universitesi Zooloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Satar, Kulp ilcesinde koyluler tarafından gorulen ve nesli tukenme tehlikesi altında olan 'Turk Semenderi' veya 'Lekeli Semenderi' diye adlandırılan Salamandra infraimmaculata'nın dunyadaki yayılış alanın İran, Irak, İsrail, Lubnan, Suriye ve Turkiye olduğunu bildirdi. Lekeli semenderin, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (International Union for the Conservation of Nature - IUCN), kımızı listesinde durumu tehdit altına girebilir kategoride olduğunu belirten Prof. Dr. Satar, "Ulkemizin Doğu Akdeniz, Doğu Anadolu ve Guneydoğu Anadolu Bolgesinde yaşayan Turk Semenderine normal mevsim şartlarında Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Ekim, Kasım aylarında rastlanırlar. Vucutları oldukca kalın, parlak siyah zemin rengi uzerinde, dağınık veya şerit halinde sarı, bazen portakal sarısı lekeler bulunur. Karın tarafı siyahımsı gri, bazen kucuk sarı lekelidir. Bu lekelerin şekil ve buyuklukleri farklıdır. Kuyruk uzunluğu daima "Baş+Govde" kısmından daha kısa ve kuyruk, enine kesitte yuvarlaktır. Tepe ve dağlık yerlerde, nemli ağac ve ormanlık habitatlarda yaşarlar. Islak toprak ve taşlar altında, ağac kabukları altında gizlenirler. Gunduzleri gizlenip gece aktiftirler. Sadece yağmurdan sonra gunduzleri gorulebilirler. Besinlerini yumuşak vucutlu bocekler oluşturur. Lekeli semenderler yumurtalarını sığ ve soğuk suların icerisine bırakır dollenmiş yumurtalar yaklaşık 10 aylık surede gelişir, başkalaşımını tamamlayan larvalar suyu terk eder. Kertenkele zannedilen Lekeli Semender esasında bir kuyruklu kurbağa turudur. İnsanlara bir zararı yoktur. Aşırı yavaş hareketlerinden dolayı bircok kuş ve yırtıcıya yem olurlar. Uluslararası Doğa Koruma Orgutu tarafından NT (Near Threatened= Tehlike altına girebilir) kategorisinde bulunan bir Turk Semenderinin yakın gelecekte neslinin tehlike altına girebileceği belirtiliyor" dedi.
"Anadolu'da bilinen 3 alt turu vardır"
Vucut oldukca kalın, parlak siyah zemin rengi uzerinde, dağınık veya şerit halinde sarı, bazen portakal sarısı, ender olarak da kırmızı lekeler bulunduğunu kaydeden Prof. Dr. Satar, "Bu lekelerin şekil ve buyuklukleri farklıdır. Kuyruk uzunluğu daima "Baş+Govde" kısmından daha kısa ve kuyruk, enine kesitte yuvarlaktır. Ventral taraf siyahımsı gri, bazen lekelidir. Areali; esas olarak Anadolu'dur. Doğu Akdeniz ve Doğu Anadolu'dan bilinir. Ayrıca guneyde Lubnan dağları istikametinde levanten bolgede İsrail'e ve Doğuda K. İran'a kadar uzanır. Bu geniş yayılış sahası icinde bircok alt turlere ayrılır. Tepe ve dağlık yerlerde, nemli ağac ve ormanlık yerlerde yaşarlar. Islak toprak ve taşlar altında, ağac kabukları altında gizlenirler. Bunların biotoplarında derin olmayan suların bulunması, yumurta bırakması icin gereklidir. Gunduzleri gizlenip gece aktiftirler. Besinlerini yumuşak vucutlu bocekler ve ozellikle toprak solucanı teşkil eder. Ureme zamanı erkek koku duyusu yardımı ile dişisini bulur. Bunlarda eşlerine kur yapma (court ship) mevcuttur. Kopulasyon organı bulunmadığından, ampleksus (kucaklaşma) şeklindedir: Erkeğin dişiyi kavraması şeklinde olur. Erkek dişinin altına girerek on bacakları ile dişiyi yakalar ve bir muddet sırtında taşır. Ampleksus sonunda erkek spermatoforu zemine bırakır ve dişi bu sperma paketini kloak yolu ile iceri alır. Spermler dişinin kloakından spermatekalara yerleşir. Dollenme dahilidir ve dollenmiş yumurtalar yaklaşık 10 aylık surede gelişirler. Sonucta dişi larvalarını yakındaki derin olmayan suya bırakır. Bu nedenle turun "Larvipar ureme" (ovovivipari) gosterdiği kabul edilir. Anadolu'da bilinen 3 alt turu vardır. S.i. orientalis: Sırtta oldukca iri sarı lekeler mevcuttur. Ventrali lekesizdir. Erzincan, Bitlis, Adana; Niğde, K. Maraş ve Mersin illerinde, S.s. infraimmaculata: Sırttaki lekeler orientalis'e gore nispeten kucuktur. Vucudun alt ve yanları lekesizdir. Osmaniye ve Hatay illerinde, S.s. semenovi: Sırttaki lekler cok sayıda ve boyutca diğer alt turlere gore kucuktur. Lekeleri ayrıca tırtıklı ve ortası siyah olacak şekilde, yıldızsın gorunumler de verir. Ventralinde cok kucuk, dağınık, belirsiz sarı lekeler mevcuttur. Doğu Anadolu'da dağılış gosterir. Ulkemize onceden Ege'den kaydı verilen Salamandra orneklerinin taksonomik durumu acık değildir. Salamandra slamandra olabilecekleri duşunulse de, muze materyali kaydı haricinde aktuel bir kayıt yoktur ve bu kayıtlar da cok eskidir. O nedenle Turkiye Herpetofaunası listesinden silinmiştir" şeklinde konuştu.
Kaynak: İhlas Haber Ajansı / MUHSİN TAŞ