Turk bilim insanlarınca, yeni tip koronavirus (Kovid-19) hastalarının kan ve klinik durumları uzerinden evde izolasyon, hastaneye yatış ve yoğun bakımda tedavi gibi durumlarını erken evrede tespit edilmesine imkan sağlayan "skorlama" calışmasıyla dunyada bir ilke imza atıldı.
Sağlık Bilimleri Universitesi (SBU) Gulhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Oğretim Uyesi ve Doktorlarından Prof. Dr. Suat Doğancı, Uzm. Dr. Mehmet Emin İnce, Dr. Nadide Ors, Dr. Alperen Kutay Yıldırım, Doc. Dr. Ender Sir, Doc. Dr. Kubilay Karabacak, Doc. Dr. Sami Eksert, Prof. Dr. Taner Ozgurtaş, Doc. Dr. Canturk Taşcı, Doc. Dr. Deniz Doğan, Doc. Dr. Gokhan Ozkan, Prof. Dr. Ahmet Coşar, Prof. Dr. M. Ali Gulcelik, Prof. Dr. Kemalettin Aydın, Prof. Dr. Vedat Yıldırım, Prof. Dr. Cevdet Erdol'un yer aldığı hekim grubu, sonucları uluslarası bilim dunyasında geniş yankı uyandıran bir calışmada yer aldı.

Bilim insanları, Turkiye'de ilk koronavirus vakasının gorulduğu mart ayından itibaren hastaneye başvuran ve test sonucları pozitif cıkan hasta grubunu incelemeye aldı. Yaklaşık 5 ay suren ve sonucları "European Review for Medical and Pharmacological Sciences" tıp dergisinde yayımlanan skorlama calışmasıyla; Kovid hastalarının kan ve klinik durumlarına gore erken evrede tedavi planlamasını yapmak mumkun olabilecek.
Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Suat Doğancı, calışmanın detaylarına ilişkin AA muhabirine acıklamada bulundu.
Bircok hastaya "pozitif" tanısı konulduğunu belirten Doğancı, "Ozellikle hastaneye yatma ihtiyacı olan hastalarda 'Kovid pozitif' tanısı konulduktan sonra hastaların ilk hastaneye geliş laboratuvar ve klinikleriyle alakalı verileri değerlendirip bu hastaların hangisinin kotuleşip hangisinin kotuleşmeyeceğini tespite yonelik bir skorlamaydı. Yoğun bakım ihtiyacı olan hastaların erken tespiti ve bu hastalara zamanında mudahale edilmesi hayati onem taşıyor. Buradaki skorlamanın temel amacı buydu. Hastaların geldiklerindeki verilerinden yola cıkarak bu hastalara bir skorlama yapıp, onun uzerinden 'bu hastalar kotuleşebilir' veya 'kaybedilebilir' şeklinde bir ongorumuz olursa daha cabuk bir şekilde gerekli tedavilerin verilmesini sağlayıp kurtarabileceğimiz hasta sayısını artırmayı amacladık. Buna yonelik olarak yaptığımız calışmada mevcut veriler ışığında yazımız gecen hafta itibarıyla da basıldı. İsteyen meslektaşlarımız bunu ucretsiz bir şekilde ulaşabiliyorlar." değerlendirmesinde bulundu.
Sağlık Bilimleri Universitesi ve Gulhane Tıp Fakultesi adına guzel bir calışma olduğunu ifade eden Doğancı, "Hastaları skorlayıp onceden değerlendirdiğimizde pozitif doğruluk oranı yuzde 98'e varan bir skorlama oldu. Gercekten guzel bir sonuc verdi. Hastalarımızı tespit edip onlara uygun tedavi sağlamaya yonelik bize yararlı hale geldi." dedi.
Prof. Dr. Doğancı, ikinci faz calışmalarına devam edeceklerini dile getirerek, şu bilgileri paylaştı:
"Yaygın kullanıma verebilmek adına da bir aplikasyon geliştirmek istiyoruz. Basit bir skorlamayı herkes en azından telefonundan girip hastalarının skorlamasını yapabilsin diye bir sonraki aşamada da bunları planlıyoruz. Burada birden fazla parametre var. Hastanın protein, tam kan değerleri, lenfosit değerleri, CRP gibi. Bunlara bakıyoruz. Meslektaşlarımız bu konuyla ilgilenirlerse yayının icerisinden bunların detaylarını gorebilirler. Calışmanın bitirilmesi ve basılma sureci 5 ayı buldu. 23 Mart tarihi itibarıyla başladı. Mayıs ortasına kadar olan hastaları takip ettik. Hastaların ciddiyetini ayırmakta faydası var. Evde izolasyonu sağlayabilmek adına değerleri iyi cıkan hastalarda evde takip acısından imkan sağlamış olabilir. Dunya capında ulaşılabilecek bir yayın oldu. Universitemiz icerisinde kalp damar cerrahisi, anestezi ve yoğun bakım, goğus hastalıkları, biyokimya ve enfeksiyon hastalıkları uzmanlarının yer aldığı ekip bu calışmaya imza attı. Buradaki amac, Kovid-19'un herhangi bir sistem uzerindeki etkilerini tespit etmek amacıyla yapılan bir calışma değil daha cok hastaların ciddiyete gidip gitmeyeceğini ayırt etmek amaclı pratik olmasını istediğimiz bir skorlamaydı. Bu anlamda calışmanın yerine ulaştığını duşunuyoruz. "
"798 Kovid-19 hastası uzerinde başladık"
Anestezi ve Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Vedat Yıldırım ise Kovid- 19'un butun dunyayı etkilediğine işaret ederek, "Biz de Sayın Rektorumuz Prof. Dr. Cevdet Erdol'un onderliğinde yeni bir skorlama sistemini geliştirdik. Kovid-19'a yakalanan hastalarımızın nasıl tedavi edileceğini, nasıl hareket edeceğimizi, ileriki donemlerde neler yaşayacağımızı daha onceden tespit etmeyi amacladık. Bunun uzerine hastanemizde Kovid-19 teşhisiyle gelen hem tomografik bulguları hem de PCR testi pozitif bulunan hastalarda bir skorlama geliştirdik." diye konuştu.
Hastanede yatan Kovid-19 hastalarının cok sıkı bir şekilde takip edildiğini vurgulayan Yıldırım, "Dunya tıp camiasının kullanabileceği bir skorlamayı geliştirdik. Bu skorlamaları daha da geliştirmek gerekiyor. Bununla ilgili ilk olarak 798 hasta uzerinde calışmaya başladık. 397 hasta ile calışmayı tamamladık. İleriki donemlerde skorlamayı daha da geliştirerek tıp camiasına yenilikler katmayı hedefliyoruz." ifadesini kullandı.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Huseyin Bardakcı