Bebeklerde gaz problemi hangi sıklıkta gorulur?
İnfantil kolik (gaz sancısı), genellikle sağlıklı bebeklerde, 2-3 hafta ile 4 ay arasında, haftada 3 gunden fazla gunde 3 saat kadar suren ağlama nobetleri olarak tanımlanır. İnfantil koliğin bebeklerde gorulme sıklığı % 17-30 arasındadır. Ailelerin %10-15’i ilk 3 ay icinde bebeklerinin ağlaması nedeniyle hekime başvurmaktadır. Bazı calışmalarda infantil koliğin duşuk doğum ağırlıklı bebeklerde daha sık gorulduğu ve daha gec başladığı belirtilmektedir. İnfantil kolikli bebeklerin % 5’inden azında altta yatan bir organik sebep bulunmaktadır. Sigara icen annelerin bebeklerinde gorulme sıklığının 2 kat daha fazla olduğu ve anne sutu alanlarda da daha az sıklıkta olduğunu gosteren calışmalar vardır. Ayrıca annenin emosyonel (duygu durum) durumunun da onemli olduğu, deneyimsiz sinirli ve sabırsız annelerin bebeklerinde daha fazla gozlendiği de az oranda kabul gormektedir.
İnfantil kolik neden nolur?
İnfantil kolik(İK), sık gorulmesi ve anne babaya rahatsızlık vermesine rağmen nedeni bilinmeyen ancak kendiliğinden iyileşme olması acısından iyi seyirli hastalıklardan biridir. Neden kaynaklandığına dair hipotezler vardır. Bunlar icinde;
Sindirim sistemine bağlı: Bebeklerde barsak hareketliliğinin artması sırasında anormal barsak hareketleri sonucu ağrının ortaya cıktığı belirtilmiştir. Bu bebeklerde serum motilin duzeyleri normal bebeklere gore yuksek bulunmuştur. Motilin mide boşalmasını hızlandırma, barsak hareketliliğini artırma ve ince barsaktan transit gecişi hızlandırmaktadır. Bu bebeklerin kord kanı ve ilk gun venoz kanda motilin duzeyleri yuksek bulunmuştur. Annenin beslenmesiyle aldığı inek sutunde bulunan alfa laktalbuminin barsak gecirgenliğinin artması sonucu bebeğe gecmesi ile alerji gelişir. İK’li bebeklerin %10-25’inde alta yatan neden bu olabilir. Annenin beslenmesindeki başka yiyeceklerde benzer alerjik reaksiyon veya intolerans geliştirebilir. Soya, kahve, fındık, fıstık, cikolata, kabuklu deniz urunleri, brokoli, yeşilbiber ve baharatlı yiyecekler bunlardan bazılarıdır. Etkinliği tam olarak kanıtlanamasa da parcalanamayan ve emilmeyen karbonhidratlar kolon (kalın bağırsakta orta bolum) florasınca kısa zincirli yağ asitlerine ve bazı gazlara donuşur. Bu gazlarda soluk yoluyla atılır. Ancak mide gazının ağlamanın sebebi değil sonucu olduğu duşunulmektedir.
İnteraksiyonel teori: İnfantil koliğin sindirim sistemi dışında nedenleri olabileceğine dair bazı hipotezler ortaya atılmıştır. Bunlar; ağlama şeklinin aşırı, sure olarak daha uzun, kolay provake edilen ancak zor kontrol edilen olmasıdır. Burun dışında atipik (alışılmadık) anne babalığın bir yansıması olabileceği ya da uygunsuz anne bebek ilişkisinin sonucu ortaya cıkabileceğini gosteren calışmalar da vardır. Anne ile ilgili olarak emosyonel distres ve labilite, anksiyete, anne-bebek arasındaki ilişkiyi bozabileceği gibi aşırı ağlama bebeğe duşmanlık ve uyumsuz bir ilişki gelişmesine de yol acabilir. Her iki durumun sonucunda bebeğin huzursuzluğu giderek artacak ve ağlama aşırı bir hal alacaktır. Ailede evlilik ile ilgili catışmalar, annenin bebeğe vakit ayıramaması, bebekle ilgilenememe durumu, stres, eş ve sosyal desteğin yetersiz olması diğer risk faktorleridir. Bunların yanında annenin gebelikte aşırı sağlık problemlerinin olması, travmatik doğum veya doğum sonrası hastanede uzun sure kalma diğer nedenler olabilir. Bebeğin doğumundan itibaren sahip olduğu genetik kodlu mizac ozellikleri (zor mizac, uyandırmada duşuk eşik, uyaran beklentisi gibi) uygunsuz cevre ( anne baba catışması, tecrubesizlik, anksiyete gibi) ile birlikte olduğunda kolik ortaya cıkmaktadır.
Merkezi sinir sistemi gelişimi: Serotonin barsak duz kasını kasarak kramplara neden olur. Melatonin ise barsakları gevşetir. Her ikisi de akşamları sıcrama yapar ve belli bir ritimde salınır. Serotoninin doğumdan itibaren ritmik salınması varken melatoninin ritmik salınımı 3. ayda başlar. Bu nedenle ilk aylarda barsakların melatonin yetersizliği nedeniyle relaksasyonu (gevşeme suresi) yeterli olmaz. Bilindiği gibi kolik gorunumu de 3. aydan sonra kaybolur.
Gaz sancısı kendini nasıl belli eder?
Bebeklerde yuksek tonlu aşırı ağlama ile birlikte genellikle ayaklarını karna cekme, gerinme, karın şişliğinde artma, barsak seslerinin duyulması, kusma, kabızlık veya sık kaka yapma gorulur. Kaka sonrası rahatlayabilir ancak bazen etkili olmaz. Kolay provake olduğu icin hareketle ağlaması artabilir. Zor sakinleştirilir. Genellikle 2-3 saatin sonunda kediliğinden susar. Ağlama sırasında beslenmeyi reddebilir. Ağlama sonrası eski haline doner.
Bebekler kac aylık olana kadar gaz sorunu ile karşı karşıyadır?
Genellikle 4. ayın sonunda gaz yakınmaları ortadan kalkar.
Gaz probleminin onlemek mumkun mu?
Emziren anne beslenmesine ozen gostermelidir. Sigara, kahve, cay, cikolata, baharatlı yiyecekler, annenin sindirim sorunu yaşadığı besinler, kuru bakliyat, kabuklu deniz urunleri, turuncgiller, lahana, brokoli, bezelye gibi yiyecekler gaz problemine neden olabilir bu yuzden dikkatli tuketilmelidir.
Bebekler emzirilirken dik pozisyonda emzirilmelidir.
Yeterli surede emzirilmeli az veya cok beslemekten kacınılmalıdır.
Beslenme sonrası sırtı sıvazlayarak dik pozisyonda ya da parmak ucları ile hafif sırta vurarak gazı cıkartılmalıdır.
Bebek memede cok uzun sure tutulmamalıdır.
Biberonla beslerken bebeğin hava yutmadığından emin olunmalı, uygun biberon secilmelidir. Biberon deliği bebeğin ayı ile uyumlu olmalıdır. Cok hızlı akmamalı ya da emerken bebeği zorlamamalıdır. Eğer gaz ve kabızlık yakınması oluyorsa mama değişikliği yapılabilir. Miktarda bebeğin ihtiyacına uygun olmalıdır.
Besin alerjisi acsından aile oykusu olan bebeklerde cilt sorunları, kusma, iştahsızlık, kanlı dışkılama, kilo alamama gibi yakınmalarda varsa sut alerjisi olabileceği unutulmamalıdır. Annenin beslenmesinden sut urunleri cıkarıldığında durum duzelir.
Gaz sancısı ceken bebeğe ne yapmalı?
Hemen her istediğinde bebeğin kendini guvende hissetmesi acısından emzirilmeli ancak cok miktarda sut alımı sonrası kusmaları ile birlikte ağlaması oluyorsa bir sure kucakta sakinleştirilmelidir. Kucakta hafif dans eder şekilde veya sallayarak, okşayarak gorsel, işitsel ve dokunsal uyaranlar faydalı olacaktır. Aşırı sallamaktan kacınmak gerekir.
Karınları uzerine yatmak, kucakta yuzu yere bakacak şekilde kol uzerine yatırmak rahatlatabilir. Emme isteği fazla olan bebekler beslendikten sonra sakinleşmelerini sağlamak icin kısa sureli emzik de verilebilir.
Bebeği izleyen cocuk hekimi mutlaka aileye infantil kolik hakkında detaylı bilgi vermeli, empati kurmalı ve guven vermelidir. Hastalığın kendini sınırlayan ve iyileşen bir hastalık olduğunu vurgulamalıdır.
Oncelikle bebeğin rahatlatılması onemlidir. Kendi haline ağlamaya bırakılmamalıdır.
Aclık, emme isteği, uyku, uyaran isteği mutlaka gozden gecirilmelidir. Bu ihtiyaclardan birini karşılamak onun daha sakin ve guvende olmasını sağlar. Sık beslemek ve kucakta olmak bebeği rahatlatabilir. Sallama, ses cıkaran oyuncak veya araclar, bebek arabası ritmik uyaranlar vereceği icin etkili olabilir.
Gaz giderme icin kullanılan ilaclar coğu zaman etkili olmayabilir. O nedenle fazla miktar ve sayıda ilac kullanmaktan kacınılmalıdır.
Ağlama saatlerine yakın banyo ve sonrasında yapılacak masaj yine bebeğinizi rahatlatabilir. Banyo sırasında ılık su icinde iken karın masajı, ayakların sıcak tutulması, karın uzerine yatma ya da sıcak su torbası ile dikkatli şekilde karna sıcak uygulama da bebeği rahatlatabilir.
İnfantil kolikli bebeklerin ağlaması kolay provake olduğu icin cevresindeki uyaranların azaltılması ve sakin ortamda bulunması, anne ve baba tutumu da sakinleşmelerini sağlayabilir. Ancak mizacı gereği surekli uyaran ihtiyacı olan bir bebekte tersine daha fazla ağlamaya da (benimle ilgilenin) neden olabilir.
Gaz sancısını gidermek icin yapılan hatalar nelerdir?
Coğunlukla beslenme şekli ve sıklığında yapılan hatalardan kaynaklanır. Bu hatalar şoyle sıralanabilir:
Aşırı beslemeye calışma ya da az besleme
Anne sutu alıyorsa annenin beslenmesi ile aldığı yememesi gereken yiyecekler
Bebeğin ağlamasına aşırı tepki gosterme, giderek artan gerginlik
Bebeğin yakınmalarının bir sure sonra kendiliğinden de gececeğini unutma, sık hekime başvuru, cok sayıda ilac kullanma eğilimi
Bebeğin mizacına uygun olmayan uyaran verme, aşırı ağlamaya neden olma, cevre faktorleri
Nadiren de olsa altta yatan başka bir problem olma olasılığını goz ardı etme
Gaz sancısı gecmiyorsa ne yapmalı? Hekim başvurmak gerekir mi?
Genellikte artan şiddette ağlama veya ağlama suresinin uzaması
Eşlik eden kusma, kanlı kaka yapma, beslenme isteksizliği, artan karın şişliği, ciltte yaygın egzama
Kilo alımında duraklama
Boğulmuş fıtık, ateş, bilinc değişikliği gibi bulgular varsa mutlaka hekime başvurulmalıdır.
Uriner sistem enfeksiyonu, akut otitis media inek sutu alerjisi ekarte edilmelidir.
İlac tedavisi etkili midir?
Davranışsal tedavi ve bebeği rahatlatacak uygulamalar daha etkin olmaktadır.
Bitki cayları ve bitkisel kokenli gaz giderici şuruplar yeterli etkinlik gosteremeyebilir ayrıca yan etkilerine karşı da doktor bilgisi olmadan kullanılmamalıdır.
İlac tedavisinde sık kullanılan simetikon, gazın rahat cıkarılmasını sağlamakta ancak fayda gosterilememiştir.
Spazmı gidermeye yonelik ilaclarla da ciddi yan etkiler gozlenmektedir.
__________________