Değişim Terapi ve Danışmanlık Merkezi'nde Psikolog Ayşe Yanık Knudsen, kekeme olan bireylerin ozellikle heyecanlandıklarında, baskı altına girdiklerinde, stres yaşadıklarında, sinirlenince, yeni kişilerle konuşurken, toplum karşısında konuşurken, onemli bir kişiyle konuşurken takılmanın arttığını belirtiyor.
Kekemelik ne zaman ortaya cıkıyor?
Kekemelik, genellikle dil gelişiminin erken donemlerinde ortaya cıkıyor (2-6 yaş). Cocuklarda, 1,5-2 yaşına dek suren donemin ardından duşunce gelişimi, konuşma gelişimine gore daha on planda olduğu icin duşuncesini kelimelere aktarması sorun olabilir bu da kekemeliğe yol acabilir. Kekemeliğin daha cok belirgin olduğu ortalama yaşı 5 yaş civarıdır. Erkek cocuklarda kız cocuklarına oranla kekemelik daha cok gorulmektedir.
Neden kaynaklanıyor?
Kekemeliğin birden fazla nedeni vardır. Psikolojik, fizyolojik ya da kalıtımsal nedenlerden kaynaklanabildiğini belirtiyor. "Fizyolojik olarak beyin dalgalarından gelen iletim bozuklukları kekemeliğe neden olabiliyor. Solunum bozukluğu ve nefesi doğru kullanamama da nedenler arasında yer alıyor. Cocukların psikososyal anlamda sıkıntı veren cevrelerde bulunması, ailevi problemler, herhangi bir şeyden duyulan şiddetli korku da kekemeliğe sebebiyet verebiliyor. Baskı ve stres altında kalmaları, onlardan buyuk beklentilerin olması, titiz ve kontrolcu bir cevrede yetişmesi nedeniyle kekemelik ortaya cıkabilir. Genelde kekemeliği başlatan korku ve strestir. Kekemeliğin cok gorulduğu bir neden de travma durumlarıdır. Birey ani korku kaygı gibi ağar ve ani duygu değişlerinden sonra kekeleyebilir ve ya konuşamayabilir. Kekemeliğin nedenlerinden biri de ev icerisinde ebeveynler ya da yakın akrabalardan birinin kekeme olmasıdır. Cocuk bu durumda o kişi ile ozdeşim kurarak kekemelik gosterebilir.
İlk tespitte aile faktoru
Kekemelik cocukluk doneminde tespitinde ozellikle ailelerin onemli bir rol oynuyor. Aile, cocuğun ilk andan itibaren gelişiminde, sosyalleşme sureclerinde ve davranışların gercekleştirilmesinde en onemli etkendir. Cocuğun konuşmaya başladığı ilk donemlerinden sonra ne soylediğine ve nasıl soylediğine dikkat edilir. Bu donem cocuklarda duşunme hızı, sozcukleri cıkarabilme hızından fazladır. Bu sebepten cocukta gecici kekemelik ve konuşma bozuklukları da gorulebilir.
Kimi anne-babalar, cocuğun dil gelişimi sırasında yaşıtlarından farklı konuştuklarını tespit edebilirler. İlk tespit sonrasında cocuğun konuşmasında surekli ve klinik bir bozukluk olup olmadığının tespiti acısından bir uzmana başvurmak gerekir. Aileler, cocuğun ruhsal ve duygusal gelişimi icin sağlıklı ortamlar yaratmalı, daha guvenli ve sevecen bir aile ortamı icerisinde onun gelişimini destekleyerek sorunu aşmasında yardımcı olmalıdırlar.
Cocukluk doneminde atlatılabilecek bir durum olan kekemelik icin erken tespit ve doğru tedavi yontemleriyle buyuk oranda duzelme sağlanabiliyor. Ergenlik donemiyle beraber bu oranın daha da arttığı soylenebilir.
Sosyal yonden zorlukları
Konuşma akıcılığı bozukluğu cocuğun okul başarısını, ilerleyen donemde birey olarak mesleki başarısını ve toplumsal iletişimi bozabilir. Bu durum cocuğu icine kapanık bir hale getirebilir. Bana gulecekler, benimle alay edecekler endişesiyle konuşmaya cekinirler. İletişim kurmaktan kacındıkları icin arkadaşlık kurmakta zorluk cekebilirler. Ancak kekemeliğe neden olan koşullar değiştikce, kişi diğer insanlarla daha kolay iletişim kurdukca konuşması da duzelecektir. Bu eğitimle de soz konusu oluyor. Kelime haznesi arttıkca kekemelik de iyileşme periyoduna girmiş olacaktır.
Ailelere duşen gorevler
Cocuğun ilk sosyalleştiği ortam aile olduğundan kekeme cocukları olan anne – baba ve diğer aile bireylerine onemli gorevler duşuyor.
Oncelikle cocuk kekelediği zaman kesinlikle alay edilmemesi gerekiyor. Cocuk kekelediğinde yuzunuzde oluşacak uzulme ya da acıma ifadelerinden kacınmalısınız. Duzgun konuşması yonunde ısrarlı şekilde telkinde bulunmak, cocuğun sozunu yarıda kesip cumlesini tamamlamak cocuk uzerinde bir baskı ve heyecan oluşturacak ve daha cok kekelemesine neden olacaktır. "Kekeme" terimi cocuğun duyabileceği ortamlarda vurgulanmamalıdır. Sabırlı olmanız, cocuğunuzu konuşurken dinlemeniz ve duzgun konuşmanızla cocuk icin rol model olabilirsiniz. Konuşması sırasında kekeme cocuklar goz teması kurmaktan kacınabilirler, ancak siz yine de cocuğunuz ile goz teması kurmaya calışın ve konuşurken dudaklarına bakmayın.
__________________