Nufusunun coğunluğu Katolik olan Polonya'da Anayasa Mahkemesi'nin kurtaja neredeysa tam yasaklama getiren kararını protesto eden kadınlar greve gitti.
1975'de İzlandalı kadınların yaptığı grevden esinlenen Polonyalı kadınlar, 2016 yılında da yine kurtajın meclis gundemine geldiği bir donemde benzer kitlesel eylemler yapmışlardı.
Ceninde cok ciddi sağlık sorunları olması halinde kurtaja izin veren yasa maddesinin iptaline ofkeyle tepki gosteren kadınların eylemleri yedi gundur suruyor.
Salı gunu Parlamento'da yaşanan arbedeler sırasında muhalefet sıralarından "Bu bir savaş", "Utanın" haykırışları yukseldi.
Polonya'da iktidarda olan Hukuk ve Adalet Partisi lideri kararın değiştirilemeyeceğini soyledi.
Başbakan yardımcısı gorevinde olsa da perde arkasında iktidarın gercek lideri olarak gorulen Jaroslaw Kaczynski, protestoların Polonya'yı yok etme girişimi olduğunu soyledi ve halkı Katolik Kilisesi'ni ve ulusun varlığını "savunmaya" cağırdı.
Gecen Perşembe gunu Polonya Anayasa Mahkemesi, iktidardaki milliyetci Hukuk ve Adalet Partisi'nden bir grup milletvekilinin gecen yıl yaptığı başvuruyu haklı bularak, ulkede kurtajı sınırlı da olsa mumkun kılan az sayıdaki yasal kriterden birini daha kaldırmıştı.
Bu karar, bundan sonra kurtajın sadece tecavuz, ensest ya da annenin hayatının tehlikede olması amaclarıyla yapılabileceği, ama ceninin ciddi sağlık sorunları olması durumunda yapılamayacağı anlamına geliyor.
Resmi gazetede yayımlandıktan sonra yururluğe girecek olan mahkemenin kararına itiraz da edilemiyor. Karar henuz resmi gazetede yayımlanmış değil.
Polonya'da yayımlanan Gazeta Wyborcza adlı gazetenin yaptırdığı kamuoyu yoklaması, halkın yuzde 59'unun kurtajla ilgili yeni kısıtlamanın fazla ileri gittiği goruşunde olduğunu gosteriyor.




[h=3]Kadın eylemlerinde son durum[/h]İzlanda'lı kadınların 1975'teki genel grevinden esinlenen kadın hareketi, okullar ve işyerlerine gitmeme ve ev işlerini yapmayı reddetme kararı aldı.
Bunun benzeri bir eylem 2016 yılında da yapılmış, parlamento gundemindeki kurtajı kısıtlayan yasa teklifi karşısında yas ifadesi olarak siyahlar giyinmiş binlerce Polonyalı kadın sokaklara dokulmuştu.
Salı gunu muhafazakar meclis başkanının greve giden kadınların sembol olarak benimsediği kırmızı şimşek gorselinin Nazi genclik orgutunun sembolune benzediğini soyledi.
Bunun ardından, parlamentodaki merkez ve sol partilerden milletvekilleri, Başbakan Mateusz Morawiecki'nin konuşmasını kurtaj talebini destekleyen dovizler ve sloganlarla protesto ettiler.
Solcu milletvekillerinden Agnieszka Dziemianowicz-Bak BBC'ye "Sokakları dolduran gostericilerle ve kadınların, doğurganlıkları uzerinde tam soz sahibi olmaları konusunda gercek bir toplumsal tartışma talebiyle dayanışmaya calıştık" dedi.
[h=3]Hukuka uygunluk tartışması[/h]Başbakan Yardımcısı Kaczynski, Facebook'a koyduğu bir video mesajında "Anayasa cercevesinde başka turlu bir karar alınamazdı. Yasallık konusunda tamamen haklı zeminde olduğumuzu hatırlamalıyız" dedi ve Polonyalıları kiliseyi ve ulusu korumaya cağırdı.
Muhalefetteki Yurttaş Koalisyonu'nun lideri Borys Budka ise buna, "nefret, ic savaş kışkırtıcılığı ve parti gucunu yurttaşlara saldırı amacıyla kullanmanın suc olduğunu" soyleyerek yanıt verdi.




Daha once Başbakan Morawiecki gosterilerin son bulması cağrısı yapmış, sokaklara dokulenlerin koronavirus salgınının oluşturduğu riskleri gozardı ettiğini soylemişti.
Başbakan "Tercih ozgurluğu (kurtaj konusunda) gercekten temel bir konu ama tercih hakkını kullanabilmek icin once hayatta kalmak gerektiği konusunda hemfikir olmalıyız. Olen biri tercih hakkını kullanamaz" diye surdurmuştu.
[h=3]Polonya'daki kurtaj tartışmaları[/h]Kurtaj, Polonya'da kamuoyunu derinden bolen bir konu.
Ulkede kurtaj son değişiklikten once de Avrupa'daki en katı yasalara tabiydi.
2014 yılında CBOS araştırma merkezi tarafından yapılan bir kamuoyu yoklamasında, goruşleri alınan Polonyalılardan yuzde 65'i kurtaja karşı cıkmış, yuzde 27'si kabul edilebilir bulmuş, yuzde 8'i ise kararsız olduklarını soylemişlerdi.
Fakat yıllardır yapılan butun kamuoyu yoklamalarında, halkın coğunluğu net bir farkla bu konudaki kısıtlamaların gevşetilmesinden yana gorunuyor.
Polonya'da yılda ortalama 1000 yasal kurtaj yapılıyor fakat kadın grupları gizlice ya da yurt dışında yapılan kurtaj sayısının 80 bin ila 120 bin arasında olabileceğini tahmin ediyor.
Gozlemciler, hukumetin ve iktidar partisinin, aynı zamanda ulkenin guclu kurumlarından Katolik Kilisesi'ne alışılmadık olcude sert bir eleştiri dalgasına da yol acan son protestoların kitleselliği karşısında şaşkınlık icinde olduğunu soyluyor.
Kilisenin genc kuşaklar uzerindeki etkisi azalırken, protesto eylemlerine cok sayıda genc kadının katıldığı da dikkat cekiyor.
Pazar gunu yapılan eylemler kiliseleri hedefledi ve bazı kiliselerde ayinler yapılamadı.
Butun bunlara ek olarak, hukumetin değişiklikleri parlamentoda tartıştırmadan ya da kamuoyuna danışmadan hızla gecirmesinin de tepkilerin artmasında rol oynadığı belirtiliyor.