Yenidoğanlar ve cocuklarda astım hakkında bilgi
Cocukluk cağında sık gorulen hastalıklardan biri de astım. Genetik ve cevresel faktorlerden kaynaklanabilen bu hastalığın oluşumunda anne adaylarının hamilelikteki bazı alışkanlıklarının da etkisi var.
Cağımızın hastalıklarından biri olan astımın cocuklarda gorulme sıklığı her gecen gun biraz daha artıyor. Turkiye'de cocuklarda yuzde 6-8 gibi bir oranda goruluyor. Uzmanlara gore; cocukluk doneminde gorulen astımın temelinde anne karnındaki surecte bazı risk faktorlerine maruz kalmış olmanın etkileri yatıyor. Peki cocukları astımdan korumak mumkun mu?
Anadolu Sağlık Merkezi'nden Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Meltem Can'n hamilelik surecinde anne karnındaki bebeği astımdan korumak icin neler yapılması gerektiğini Yenidoğan Uzmanı Doc. Dr. Nermin Tansuğ ve Cocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu da yenidoğanlarda ve cocuklarda astımın gorulme sebeplerini ve alınacak onlemleri anlattı.
Astım hava yollarının ceşitli uyaranlara karşı normalin ustunde yanıt vermesi sonucu ortaya cıkan kronik tekrarlayıcı nefes darlığı atakları ile karakterize bir solunum yolu hastalığıdır. Hayatın ilk iki yılında tekrarlayan solunum sıkıntısı atakları reflu hastalığı doğumsal bronş anormallikleri yabancı cisim aspirasyonu tekrarlayan bronşiyolit tekrarlayan zaturre ve kistik fibroz gibi hastalıklara bağlı olabilir. Bunlar ceşitli tanı yontemleri ile ekarte edildikten sonra astım tanısına ulaşılır.
Astımda doğum oncesi(prenatal) risk faktorleri
Cocukluk doneminde gorulen hastalıkların pek coğunun temelinde anne karnındaki surecte bazı risk faktorlerine maruz kalmış olmanın etkileri yatıyor. Ozellikle solunum yolu enfeksiyonlarının uzerinde anne adaylarının hamilelikteki bazı alışkanlıkları oldukca etkili. Bunlar
- Anne adayının sigara icmesi erken donemde cocuklarda gorulen solunum sıkıntıları ile ilişkilidir. Erken cocuklukta solunum yolu caplarında daralma maruz kalınan doz ile orantılıdır.
Gozlemsel calışmalar doğum oncesi antiinflamatuar(iltihabı engelleyici) ozelliği olan besinlerin (orneğin omega 3 yağ asitleri) ve antioksidanların (orneğin E vitamini ve cinko) diyette alınmasının bazı atopik hastalıkların (deri ve solunum yollarının aşırı duyarlılığı) gelişimini azalttığını gostermiştir. Buna karşılık annenin diyetinden bazı besinleri(inek sutu ve yumurta gibi) cıkartması cocuklarda atopik hastalıklara karşı koruyucu etki sağlamaz. Annede yuksek D vitamini seviyeleri cocukluk cağında solunum sıkıntılarının azalması ile ilişkilendirilmiştir.
-Bazı hayvan deneyleri, doğum oncesinde annedeki stresin bebeği etkilediğini bebeğin kortizolseviyelerini azaltıp alerjik yapıya neden olduğunu gostermiştir.
-Araştırmalar hamilelikte herhangi bir antibiyotik kullanımının erken cocukluk cağında solunum sıkıntısını ve astım riskini artırdığını gostermiştir.
Astımın belirtileri
Astım yineleyen oksuruk nefes darlığı ve hışıltı atakları ile seyreden solunum yollarının kronik bir hastalığıdır. Bir cocukta viral enfeksiyon egzersizve alerjen ile karşılaşma sonucu tekrarlayıcı ozellikte hışıltı ve/veya oksuruk ortaya cıkıyorsa astım duşunulmelidir. Cocuklarda astım daha cok geceleri veya sabaha karşı ortaya cıkan oksuruk atakları ile seyreder. Efor ve egzersiz atakların ortaya cıkmasını kolaylaştır. Goğuste sıkışma hissi veya nefes darlığı daha az rastlanan bulgulardır.
Yeni doğan bebeklerde astım
Yeni doğan bebeklerde ceşitli nedenlerle solunum sıkıntısı ortaya cıkabilir. Oncelikle akciğerlerle ilgili bozukluklar ve goğus boşluğundaki anomalilerden soz etmek gerekir. Akciğerlerin yeterince gelişmediği erken doğan bebeklerde solunum sıkıntısı sıkca karşımıza cıkar. Yine zamanında doğan bebeklerde akciğerlerdeki sıvının yeterince atılamadığı durumlarda gecici solunum sıkıntısı olabilir. Bu ozellikle 39 haftanın altında planlanmış sezaryenle doğan bebeklerde daha sık gorulur. Pnomoni akciğer hava yollarındaki kacaklar diyafragmanın tam gelişememesi sonucunda karın ici organların goğus boşluğu icine gectiği diyafragma fıtıklarında solunum sıkıntısı gorulur. Solunum sıkıntısından soz edince aklımıza sadece akciğerler gelmemelidir.