Biberonlardaki Tehlike
Biberonlar Zararlımı
Tarım ve Koyişleri Bakanlığı, kanserojen olabileceği şuphesi uzerine, AB ile paralel olarak, biberon gibi bebek beslenmesinde kullanılan polikarbonat malzemelerin uretiminde Bisfenol A'nın (BPA) kullanımını yasakladı.
Tarım ve Koyişleri Bakanlığı'nın Turk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri ile Temasta Bulunan Plastik Madde ve Malzemeler Tebliği'nde yaptığı değişiklik, Resmi Gazete'nin bugunku sayısında yayımlanarak yururluğe girdi.
Tebliğ uyarınca, referans numarası “13480” olan “2,2-Bis(4-hidroksifenil)propan”, Turk Gıda Kodeksi (TGK)-Bebek Formulleri ve TGK-Devam Formulleri Tebliğleri'nde bebek olarak tanımlanan tuketici grubu icin kullanılan, polikarbonat madde ve malzemelerin uretiminde kullanılamayacak.
Tebliğdeki gecici madde uyarınca, halen faaliyet gosteren ve bu tebliğ kapsamındaki urunleri ureten, ithal eden ve satan iş yerleri, 1 ay icinde tebliğ hukumlerine uyacak. Bu sure icerisinde gerekli duzenlemeleri yapmayan iş yerleri
ve satış yerlerinin faaliyetine izin verilmeyecek. Bu iş yerleri hakkında 5996
sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” hukumlerine gore işlem yapılacak.
BPA, damacana, bazı fırın kapları, biberon gibi sertleştirilmiş polikarbonat (PC) maddelerde kullanılıyor. BPA'nın “endokrin bozucu” etkisi dolayısıyla kansere neden olabileceği yonundeki iddialar uzerine, AB bir sure once biberonlarda BPA kullanımını yasaklamıştı.
BPA'nın endokrin bozucu etkisi nedeniyle kansere neden olabileceği yonunde, halen bilimsel olarak kesin bir tespit yapılmadığı, ancak AB'de EFSA'nın bu şupheler uzerine biberonlarda kullanım yasağı getirdiği, Tarım ve Koyişleri Bakanlığı'nın da bu yasak kararına uyduğu belirtildi.
AB'nin Sağlık ve Tuketici Politikası Komiseri John Dalli, gecen yıl yaptığı acıklamada, BPA'nın kullanılmaması kararının AB hukumetlerinin coğunluğu tarafından desteklendiğini belirterek, yapılan yeni araştırmaların, kesin olmayan bazı alanlarda BPA'nın gelişme, bağışıklık ve tumor buyumesinde etkili olduğunu gosterdiğini soylemişti. AB, bu yıl esleme biberonlarında polikarbon uretimini, ithal ve satışını yasaklama kararı ongoruyordu.
POLİKARBON DAMACANALAR TEMİZE CIKMIŞTI
Hacettepe Universitesi Gıda Araştırma Merkezi (HUGAM), PC damacanalarda bulunan ve “endokrin bozucu” etkisi dolayısıyla kansere neden olabileceği belirtilen Bisfenol A'nın (BPA) icme suyuna gecme riskini araştırmış ve bu riskin, insan sağlığına etkisi acısından “yok denebilecek duzeyde” olduğunu ortaya koymuştu.
Dunyada ilk kez Turkiye'de yapılan ve gecen yıl Eylul'de sonuclandırılan araştırmaya gore, polikarbonat (PC) damacanalarda bulunan BPA, damacana 35 derecede 60 gun bekletilse bile, uluslararası duzeyde belirlenen sağlık limitlerinin 200'de biri kadar suya geciyor. Saptanan migrasyon (goc-suya geciş) duzeyi ile bir insanın PC damacanalardan sağlığı tehdit eder duzeyde BPA alabilmesi icin, gunde 60 damacana, bir bebeğin de 6 damacana su icmesi gerektiği belirtildi.
HUGAM Mudur Yardımcısı ve araştırma grubunun başkanı Prof. Dr. Yaşar Kemal Erdem, yaklaşık 3 ayda tamamlanan ve piyasadan alınan orneklerin de kullanıldığı araştırma sonucunda, PC damacanalardaki BPA'nın suya geciş oranlarını test ettiklerini, bu oranların, uluslararası sağlık limitlerinin cok altında kaldığını saptadıklarını belirtmişti.
Prof. Dr Erdem'in verdiği bilgiye gore, dunya genelinde 2,5 milyon ton BPA kullanımı var. Epoksi recineler, konserve kutu lakları, PVC borular, PC ambalajlar, havacılık, otomotiv, yapı malzemeleri gibi cok yaygın bir alanda kullanılan BPA'nın zayıf ostrojenik ozelliğe sahip olduğu biliniyor ve bu nedenle endokrin bozucu olarak nitelendiriliyor. Bazı otoriteler, BPA'nın duşuk dozlarının da sağlık acısından ters etki yaratabileceği goruşunu savunuyor.
AB mevzuatında ve Turk Gıda Kodeksi'nde, BPA bileşiğine ilişkin spesifik migrasyon (geciş) limiti 0,6 mg/kg ile sınırlandırılmış. Yani polikarbonat (PC) ambalajlarda satışa sunulan veya ambalaj materyali icerisinde BPA bulunan, insan beslenmesine yonelik herhangi bir gıda maddesinde BPA migrasyonu soz konusu ise BPA derişiminin, o gıdanın kilogramında 0,6 miligramı gecmemesi gerekiyor. Vucuda alınabilecek miktarının da vucut ağırlığı başına 0,05 mg/kg'ı gecmemesi gerektiği icin, 70 kg ağırlığındaki bir yetişkinin gunde en fazla 3,5 mg BPA alması, sağlık acısından riskli gorulmuyor.
Turkiye'de son yıllarda yiyecek ve icecek ambalajlarının buyuk coğunluğunda PET ve PC kullanılması nedeniyle, BPA migrasyonu, “kanser riski”ne dikkat cekilerek sık sık kamuoyunun gundemine getiriliyor. Ozellikle 19 litrelik PC damacana ambalajlarda tuketime sunulan doğal kaynak suları ve mineralli sularda BPA varlığının saptanması, halk sağlığı, tuketici bilgilendirilmesi ve uretici sorumluluğu acısından buyuk onem taşıyor.
Araştırma yaparken, PC damacanalarının yarıya yakınının bu yıl imal edildiğini, toplamda ise en az yuzde 80'inin 2008-2010 yılı urunu olduğunu belirlediklerini kaydeden Prof. Dr. Yaşar Erdem, AA muhabirine daha once yaptığı acıklamada, sektorde 3 yıldan daha eski damacana kullanma oranının cok duşuk olduğunu belirtmişti. Prof. Dr. Erdem, “damacana eskidikce BPA migrasyonunda bir artış olmadığını” da belirlediklerini vurgulamıştı.
Piyasadan toplanan ornekler uzerinde yapılan incelemede, orneklerin dolum tarihlerinin de 10 gunu gecmediğinin saptandığına işaret eden Prof. Dr. Erdem, araştırma sonucları hakkında şunları soylemişti:
“PC damacana ambalajlarda satışa sunulan doğal kaynak suyu orneklerinde 4 derecede 60 gunluk depolama suresince BPA migrasyonu gozlenmedi. Oda sıcaklığında, 20 derecede 60 gun bekletilen damacanalardaki BPA migrasyonu ise 0.6 mg/kg'lık yasal sınırın 450'de birinden daha az, 0,001 mg/kg olarak saptandı. Damacanaların doğrudan guneş ışığına maruz kalma olasılığı dikkate alınarak 35 derecede depolanması halinde ise BPA migrasyonu en cok 0,003 mg/kg oldu. Bu oranın AB ve Turk mevzuatında gunluk yasal sınır olan 0,6 mg/kg'ın 200'de birinden daha duşuk olduğu dikkate alınırsa, bu oranlarda BPA varlığının sağlık acısından herhangi bir risk yaratmayacağı dile getirilebilir.
Bu kadar duşuk oranlarda BPA varlığının risk oluşturabilmesi icin PC damacanalardaki doğal kaynak ve mineralli suların 35 derecede yaklaşık 32 yıl depolanması gerekir. Bu duzeyde BPA varlığı soz konusuyken, sağlık acısından bir risk oluşturabilmesi icin bir yetişkinin gunde 1200 litre (60 damacana), bir bebeğin gunde 120 litre (6 damacana) su icmesi gerekecektir.
BPA'nın konserve kutularının ic laklarında da kullanıldığını hatırlatan Prof. Dr. Yaşar Kemal Erdem, HUGAM'da, metal kaplarda satışa sunulan gıda maddeleri (konserveler, gazlı/gazsız icecekler vb.) konusunda ve tuketici sağlığı acısından riskleri tartışılan PET ambalajlarda satışa sunulan ozellikle yemeklik yağlar, icecekler, sut vb. gıdalarda kanserojen madde migrasyonu konusunda araştırma planladıklarını kaydetmişti.
Bisfenol A, iki fenol ve polikarbonat molekullerinin birleşmesiyle elde edilen bir tur organik bileşik ve ozellikle plastik, naylon, polyester ve PVC gibi maddelerin uretilmesinde etkin rol oynuyor.