Gunumuzde bircok alanda kullanılan kok hucre tedavisi, ortopedi alanında da ceşitli hastalıkları iyileştirmede kullanılmaktadır. Kok hucre uygulaması ile, bozulmuş dokunun onarımı, normal doku metabolizmasının restorasyonu sağlanmakta ve en onemlisi, iltihaplanmaya karşı koyan ceşitli kemokinler ve sitokinler salgılanmaktadır. Farklı yapılarda kok hucreler bulunmaktadır. Bunlar;
Embriyonik Kok Hucre: Bu hucreler pluripotentdir, her dokuya donuşebilir, doku antijeni uretmez, doku reddi olmaz, fakat embriyo elde edildiği icin embriyo bozulmaktadır, bu nedenle etik sorunlar icerir.Fetal Kok Hucre: Embriyonun organlarından turetilir, fetusun duşmesi yada olmesi ile fetal materyalden uretilir, etik sorunlar icerir.Doku Spesifik Kok Hucre: Erişkin insanda bulunur, erişkin insanda iki tip kok hucre bulunur, bunlar hematopoetik ve mezenkimal kok hucrelerdir. Kemik iliğinden hematopoetik kok hucreler ve mezenkimal kok hucreler elde edilirken organların etrafındaki stromalardan ve bağ dokulardanda mezenkimal kok hucreler elde edilebilir, bunlara stromal kok hucreler de denir. Mezenkimal kok hucreler, kemik, kıkırdak ve yağ hucrelerine donuşebilmektedir. Mezenkimal kok hucrenin iki kaynağı vardır; kemik iliği ve yağ dokusu. Bu kok hucre tipi diğerlerine gore daha kullanışlıdır ve etik sorunlar yoktur. Alerji, uyumsuzluk, doku reddi gibi sorunlar yoktur.İnduklenmiş Pluripotent Kok Hucre: İnduklenmiş pluripotent kok hucreler (iPSC'ler), dokuya ozgu hucreleri (orneğin, cilt hucrelerini) embriyonik kok hucrelere benzeyen hucrelere donuşturerek modern teknolojilerin kullanımıyla laboratuvar ortamlarında yeniden programlanan hucrelerdir.Gonartroz (dizde kireclenme); diz eklem kıkırdağında ilerleyici yıpranma, kronik ağrı ve hareket kısıtlığı ile seyreden bir hastalıktır. Kok hucre, diz eklemine olduğu gibi kalca, ayak bileği, omuz gibi eklemlerdeki bozulmalarda da uygulanabilmektedir. Eklemlere mezenkimal kok hucre uygulaması ile ağrıda azalma, kıkırdak yıkımının durması ve kıkırdak iyileşmesi gorulmektedir.

Kok hucre uygulamaları, iki yontemle yapılmaktadır. Birincisi, gobek ya da basen yağı alınarak, ikincisi ise leğen kemiğinden kan alınarak yapılmaktadır.
İşlem ameliyathanede yapılmaktadır ve 30 dk surmektedir. Hastalar aynı gun ya da bir gun sonra taburcu olabilmektedir. İşlemden birkac saat sonra hasta, ayağının uzerine basıp yuruyebilmektedir.
Yapılan işlemin faydası hemen gorulebilmektedir. Hastalar, yaklaşık 2-8 hafta kadar dizde dolgunluk hissedebilmektedir. 6.haftadan itibaren eklem kıkırdağında iyileşme başlamaktadır. Ortalama 6. ayda elde edilen fayda en ust seviyede hissedilmektedir. Yapılan calışmalar gostermektedir ki, kok hucre uyguluması ile kireclenmiş eklemlerde ağrı azalmakta, eklem hareketleri duzelmekte, kıkıdak hacmi artmaktadır. Ciddi bir yan etkisi bulunmamaktadır, bazı vakalarda aşırı kemik yapımından bahsedilmektedir.
Kulturde uretilmiş kok hucrelerin mikroskop altında goruntusu. Vucutta bircok dokuda olmalarına rağmen kas iskelet hastalıklarının tedavisinde araştırılan kok hucreler en sık kemik iliğinden elde edilirler. Bunun dışında kas, yağ dokusu ve dizi doşeyen sinovyal zar gibi dokulardan da kok hucreler elde edilmiştir. Bu dokularda kabaca her yuz bin hucreden bir tanesi kok hucre olduğu icin, etkili olabilmeleri icin bu hucrelerin coğaltılması gerekir. Bu coğaltma işlemi iki şekilde yapılabilir. Alınan doku orneği, hucre kulturunde uretilerek kok hucreler coğaltılabilir veya ozel santrifuj sistemleri kullanılarak kok hucreler konsantre edilebilir (Resim 2). Hucre kulturu iki aşamalı bir işlemdir ve once dokunun alınıp hucrelerin uretilmesi bunu takiben ikinci bir işlemle hastalıklı dokuya nakledilmesini gerektirir. Hucre kulturu işlemlerinin, hastalık taşınmasını engellemek ve istenmeyen hucrelerin nakledilmesini onlemek icin yuksek standartlara sahip ozel laboratuvar koşullarında yapılması gereklidir. Buna karşın santrifuj ile elde edilen kok hucreler aynı aşamada uygulanabilir ve ozel tasarlanmış laboratuar ortamları gerektirmez.
[h=3]KOK HUCRELER NASIL UYGULANIR?[/h]Kok hucreler, kultur veya santrifuj yontemi ile elde edildikten sonra iki şekilde uygulanır. Bunlardan birisi doğrudan eklem icine enjeksiyon yontemidir. Bu teknikte ekleme verildikten sonra kok hucrelerin hasarlı bolgeye kendilerinin ulaşması beklenir. İkinci yontemde ise kok hucreler matriks adı verilen ortu şeklindeki taşıyıcıların uzerine yerleştirildikten sonra, cerrahi olarak eklem acılır ve kok hucreleri iceren bu matriks hasarlı bolgeye yerleştirilip ceşitli yapıştırıcılar ile tespit edilir. Bu matriksler hayvansal kollajen yapısında olabileceği gibi sentetik polimerlerden de yapılabilir ve ortak ozellikleri yıllar icinde vucut icinde eriyerek kaybolmalarıdır. Kok hucrelerin etkinliğini artırmak icin, beraberinde PRP (trombositten zengin plazma) hyaluronik asit gibi buyume faktorleri ve kimyasal maddeler de eklenebilir. Matriks uzerine yerleştirilen kok hucrelerin uygun ortam sağlandığında, kıkırdak hucrelerine donuşup hasarlı bolgede bir tamir dokusu oluşturması hedeflenir.
Kok hucreler, kişinin genetik yapısında herhangi bir değişiklik yapmazlar ve gen tedavisi olarak kabul edilmezler.
[h=3]KOK HUCRE TEDAVİSİNİN SONUCLARI NASILDIR?[/h]Kok hucrelerin kıkırdak onarımında kullanılmaları konusunda yuzlerce hayvan deneyi olmasına rağmen, insanlarda uygulamaları cok yenidir. İzlem suresi kısa ve az sayıda hasta uzerinde uygulanmış 20 civarında insan calışması yayınlanmıştır. Bu calışmalarda, olguların kabaca % 80'inde başarılı sonuclar bildirilmiştir. Kok hucre tedavisi ile oluşan kıkırdak, bir tamir dokusu şeklindedir ancak orijinal eklem kıkırdağının mimari yapısına sahip değildir. Bu tamir dokusunun uzun sureli dayanıklılığı henuz bilinmemektedir. Yapılan bircok deneysel calışmada, klasik kıkırdak yenileme tekniklerine kok hucrelerin eklenmesi ile daha kaliteli bir iyileşme dokusu oluştuğu gosterilmiştir.
[h=3]KOK HUCRE TEDAVİSİNİN RİSKLERİ VAR MIDIR?[/h]Kok hucreler, her turlu hucreye donuşme yeteneğine sahiptirler. Bu da bazen istenmeyen hucrelere donuşum ile sonuclanabilir. Kıkırdak tamiri icin uygulanmış kok hucrelerin kıkırdak yerine kemiğe donuşebildiği rapor edilmiştir. Eklem ici ortamda hızla buyuyen hucrelerin tamir tamamlandıktan sonra buyumeye devam etmeleri başka bir sorun olarak bildirilmiştir. Bu aşırı buyume, ikinci bir ameliyatla tıraşlamayı gerektirebilir. Ceninlerden alınan kok hucrelerin tumore donuşme riski vardır. Erişkinlerden alınan kok hucrelerde tumor oluşumu şimdiye kadar rapor edilmemiştir.
[h=3]SONUC[/h]Kok hucrelerin, kıkırdak yaralanmalarının onarımında kullanımı konusunda bircok umut verici deneysel calışma ve az sayıda insan calışması vardır. Gunumuzde en uygun hucre kaynağının ne olduğu, hangi dozda hucre verilmesi gerektiği, hucre kulturunun gerekli olup olmadığı, hucrelerin enjeksiyon mu yoksa bir taşıyıcı implant uzerinde mi verilmesi gerektiği, hangi buyume faktorlerinin kıkırdak oluşumuna olumlu etki yaptığı konusunda bir fikir birliği yoktur ve bu konudaki calışmalar devam etmektedir. Halen dunya uzerinde ceşitli ulkelerde kok hucrelerin insanlarda uygulanmasını araştıran 3000 civarında klinik calışma devam etmektedir. Ekleme yerleştirilen hucrelerin aşırı buyumesi ve kıkırdak yerine kemiğe donuşmesi hala bir sorundur. İyileşme dokusunun kalitesi ve dayanıklılığı ve cevre kıkırdak ile entegrasyonu konusunda bircok umut verici sonuc olmasına rağmen, henuz işlemin uzun sureli sonucları bilinmemektedir.