Evrimsel surecte insanlığın gelişimi son derece karmaşık bir hal aldı. Oyle ki bu karmaşayı cozmek icin de psikoloji bilimi ortaya cıktı. Belki yuzlerce yıldır yapılan calışmalar sonucunda insanlığın cocukluk, ergenlik ve yetişkinlik donemlerini anlamlandırma adına olgunlaştığınızı gosteren bazı yaygın belirtiler one cıktı. Soz konusu belirtiler, kişinin toplumsal hayatta nasıl bir bireya olarak var olabileceğini gosteriyor.
Olgunlaştığınızı gosteren belirtiler konusu Psychology Today internet sitesinde, insan psikolojisi uzerine onlarca kitap yazmış Dr. Tim Elmore’un kaleme aldığı bir makale ile net şekilde ortaya koyuluyor. Yazar, yıllar icinde yaptığı calışmalarda edindiği gozlemler sonucu artık bir cocuk değil yetişkin olduğunuzu, olgunlaştığınızı gosteren belirtiler fark etti. Bu belirtiler duygusal, entelektuel ve ruhsal altyapıların gelişmesinden oluşuyor.
[h=2]Psikolojik olarak olgunlaştığınızı gosteren belirtiler:[/h] Uzun vadeli sorumlulukları yerine getirmek. Ovgu ile şımarmamak, eleştiri ile sarsılmamak. Alcakgonullu olmak. Duygusal değil, mantıklı kararlar vermek. Minnettar olmak ve bunu ifade etmek. Bencil olmamak. Karar vermeden once bilgili insanlara danışmak. [h=2]Uzun vadeli sorumlulukları yerine getirmek:[/h]
Uzun vadeli sorumlulukları yerine getirmek, belki de bir insanın gercekten olgunlaştığını gosteren en onemli belirtiler arasında. UC Davis Uyku Araştırma Laboratuvarı'nda gorevli Norolog Ian Campbell'e gore ergenlik donemindeki gencler duygudurum dalgalanmaları yaşarlar, işbirliği yapmazlar ve inatla sorumsuz davranışlarda bulunurlar.
Sorumlulukları yerine getirmek, hazzı ertelemek, artık istemese bile uzerine aldığı sorumluluğu yalnızca doğru olan bu olduğu icin ustlenmeye devam etmek; kişinin beyninin tam anlamıyla olgunlaştığını gosteriyor. Soz konusu kişi artık toplumda bir birey olarak var olabilir, diğer insanların guvenebileceği ilişkiler kurabilir.
[h=2]Ovgu ile şımarmamak, eleştiri ile sarsılmamak:[/h]
UC Berkley Universitesinde Cocuk Gelişimi Profesoru olan Alison Gopnik, 11 - 14 yaş arası cocuklarda beyindeki acık duşunme ve iyi karar alma hucrelerinin bazı bağlantılarını kaybettiğini ifade ediyor ve bu nedenle; etkisiz ve zayıf beyin bağlantıları dış etkiler sonucu bir bahcıvanın calıları budaması gibi kolayca şekillendirilebilir, diyor.
Hatta Gopnik, bu bağlantıların 20 yaşına kadar tam olarak iyileşmediğini de ekliyor. Gercekten yetişkin, olgun olan ve beynindeki bu bağlantılardaki hasarlar iyileşmiş olan bir birey ovgu ya da eleştiri ile bir calı gibi budanmaz. Aldığı ovgu ve eleştirileri ulu bir cınar gibi kabul eder ve kendini besleyerek daha da guclenir.
[h=2]Alcakgonullu olmak:[/h]
Sosyolog Tony Campolo verdiği bir konferans sırasında gunumuz gencliği icin; bu nesil kotu cocuklardan oluşmuyor, bu nesil cok şeyi, neredeyse her şeyi bilen cocuklardan oluşuyor, demiştir. Ancak genc bir beyin bu kadar bilgiyi, bu kadar erken yaşta oğrenerek kibirlenebilir, şımarabilir, belki aynı bilgiye sahip olmayan kişileri kendinden aşağıda gorebilir.
İşte gercek bir yetişkin olduğunuzu gosteren belirtiler arasında en onemlilerinden biri olan alcakgonullu olmak burada devreye giriyor. Pek cok inanc sisteminde de belirtildiği uzere insan tevazu sahibi olmalıdır, kibrini bir kenara bırakmalıdır. Elbette, fazla tevazu şeytandan gelir. Alcakgonulluluk yapayım derken yapılan işin başarısını sahiplenmeyi gozden kacırmayın.
[h=2]Duygusal değil, mantıklı kararlar vermek:[/h]
Harvard Beyin Goruntuleme Merkezi'nde gorevli sinirbilimci Deborah Yurgelun-Todd; beynin on loblarının ileri duzey akıl yurutme ve onemli karar verme surecinden sorumlu olduğunu ancak on lobların 20’li yaşların başına kadar tam olarak gelişmediğini, bu donemde beynin cocuk bolumunun ortadan kalktığını ancak yetişkin bolumun oluşmadığını, ifade ediyor.
Genc bir insanın beyni karar verme konusunda geri planda kalınca devreye duygular giriyor ve alınan kararlar duygusal temelli oluyor. Yetişkin, gercekten olgunlaşmış bir bireyde artık beynin on lobları gelişimini tamamlıyor ve alınan kararlar beynin de yardımıyla mantıksal bir cerceveye oturuyor. Kısaca, bir yetişkin karar alırken kalbini değil aklını dinlemeye başlıyor.
[h=2]Minnettar olmak ve bunu ifade etmek:[/h]
Genc bir beynin karar verme yetileri geri planda kaldığı ve dış etkilere acık bir durumda olduğu icin yaşadığı olayları anlamdırma calışmaları karmaşık bir hal alıyor. Bu nedenle, aslında sahip olduğu icin mutlu olması, inanc sistemlerine gore şukretmesi gereken, kısaca minnettar olması gereken noktaları gozden kacırıyor.
Karar verme, akıl yurutme konusunda beyninde gerekli bağlantıları sağlamış yetişkin bir birey; cevresinde yaşanan olayları, ona verilenleri ya da elde ettiklerini daha doğru bir şekilde analiz edebilir. Boylece minnettar olması gereken şeylerin farkına varır. Boyle bir farkındalığa sahip olan birey, elindeki maddi ve manevi değerlere minnettar olmak icin onları kaybetmeyi beklemeyecektir.
[h=2]Bencil olmamak:[/h]
Psychology Today internet sitesinde yer alan makalenin yazarı Dr. Tim Elmore’a gore; olgun insanın gundemi yalnızca kendisinden oluşmaz, cevresindeki diğer insanlardan da oluşur. Yani olgun insan bir sabah uyandığı zaman aklında yalnızca kendisi ve kendisi ile ilgili olaylar değil, cevresindeki insanlar hatta icinde yaşadığı toplum da olur.
Bu durum elbette sonsuz bir fedakarlık olarak anlaşılmamalıdır. İş yerinde bir karar alırken diğer calışanları da duşunmek, otobuste diğer yolcuların da olduğunun farkına varmak, sokakta yururken karşıdan gelen insanları onemsemek, musluğu actığınız zaman doğaya değer vermek gibi noktalar, kişinin bencil olmaktan sıyrıldığı gosterir.
[h=2]Karar vermeden once bilgili insanlara danışmak:[/h]
Onemli kararlar vermemize yardımcı olan on lobların 20’li yaşlara kadar tam olarak gelişmediğini belirten Harvard Beyin Goruntuleme Merkezi'nde gorevli sinirbilimci Deborah Yurgelun-Todd, 20’li yaşlardan sonra her kararımızın son derece doğru olduğu ve dilediğimiz kararı tek başımıza alabileceğimiz konusunda herhangi bir şey soylemiyor.
Tek başımıza aldığımız kararlar o gune kadar yaşadığımız tecrubeler cercevesinde şekilleniyor. Peki, bizden belki onlarca yıl daha fazla yaşamış ve cok daha geniş tecrubelere sahip insanlara kulak kabartarak kendi tecrubelerimizden belki onlarca kat fazla bilgiye sahip bir alandan faydalanamaz mıyız? Gercekten olgunlaşmış bir insan konumu ne olursa olsun alacağı bir karar oncesi konu ile ilgili daha detaylı bilgiye insanlara danışmaktan cekinmez.
Sizin icin psikolojik olarak olgunlaştığınızı gosteren belirtileri listeledik ve uzmanların konu ile ilgili yaptığı acıklamalardan bazı anekdotlar paylaştık. İnsanlığın karmaşık beyin yapısı belki bir gun tam olarak cozulebilir. Ancak olgun bir birey olmanın ilk adımının cevreye ve topluma duyarlı bir insan olmaktan gectiğini bugunden soylemek yanlış olmaz.