yazılı edebiyatımız neden 7.yılda yenisey anıtlarıyla değilde,8.yy gokturk kitabeleriyle başlar? Yazılı edebiyatımız neden Gokturk kitabeleriyle başlar

Edebiyat hocamız bizede aynı odevi verdi saatlerdir bunu arıyorum :/ Yazılı edebiyatımız neden Gokturk kitabeleriyle başlar

Bu donemde Gokturkler ve Uygurlar tarafından kendi alfabeleriyle eserler verilmiştir.

Turk dilinin tespit edilebilen en eski yazılı metinleri VII. asrın sonlarına ve VIII. asrın ilk yarısına ait olan dikili taşlar (Yenisey ve Orhun anıtları) ve Uygur donemine ait olan dinî metinlerdir.

Anıtlar arasında yer alan, Kultigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk adına dikilen Orhun Anıtları, gerek muhtevaları, gerekse mukemmel dil ve uslûplarıyla Turk dilinin, edebiyatının ve tarihinin şaheserleri arasında yer almaktadır. Abidelerin yazarı Yolluğ Tigindir.

Ama “Turk adının gectiği ilk yazılı belge ve Turk edebiyatının ilk yazılı ornekleri olan Gokturk abideleridir. Bu nedenlede yazılı edebiyatımız Gokturk kitabeleriyle başlar.


Yenisey Kitabeleri

Yenisey ırmağı cevresinde daha cok mezar taşlarından oluşan bu kitabelerin edebi olarak fazla bir onemi yoktur

Gokturk Kitabeleri

Tonyukuk Anıtı
720 yılında Gokturk devleti veziri Tonyukuk adına dikilmiştir. Kitabede Tonyukuk, anılarını ve donemin tarihini anlatmıştır. Anlatımda, atasozlerine bolca yer verilmiştir.


Kultigin Anıtı
732 yılında dikilen anıt Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır. Anıtta Kultiginin olumu ve yas toreni anlatılmıştır.

Kultigin Anıtlarının Turkiye Turkcesi ve Gokturk Turkcesi İle Acıklaması


Bilge Kağan Anıtı
735 tarihini taşır. Bilge Kağanın yiğitlikleri ve Turk milletine iletmek istediği mesajlar anıtın iceriğini oluşturur. Bu anıt da Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır.

Gokturk (Orhun) Kitabelerinin Ozellikleri

Ø Turklerin ilk yazılı eseridir.

Ø Doğu Gokturklerin tarihine ışık tutar.

Ø Soylev turunde yazılmıştır.

Ø Oldukca gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır.

Ø Turk dilinin gelişmişlik duzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir.

Ø Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir.

Ø Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.

Ø Turk tarihini, toplumun yaşam bicimini, dunyaya bakış tarzını ortaya koyar.

Ø Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması, yaptıklarının hesabını halka vermesi soz konusudur.

Ø Kitabeleri Strahlenberg bulmuş, 1893te Wilhelm Thomsen okumuştur.

Ø Bir yuzleri Gokturk alfabesiyle, diğer yuzleri Cince yazılmıştır. Yazılı edebiyatımız neden Gokturk kitabeleriyle başlar

Yenisey Yazıtları:
* Yenisey ırmağı cevresinde daha cok mezar taşlarından oluşan bu kitabelerdir.
* Edebi olarak fazla bir onemi yoktur.
* Yenisey nehrinin guneyinde, Tuva bolgesindeki Kem nehrinin kolları civarında bulunur. Bu sebeple aynı adla Yenisey Anıtları olarak adlandırılır.
* Orhun Yazıtlarından daha eskidir.
* Bu yazıtlar da İsvecli Strahlenberg tarafından 18. yuzyıl başlarında bulunmuştur. Yazıtların coğu mezar taşlarıdır.
* Yazıların uslubu sadedir ve yazıtın dikildiği şahısları samimi bir dilde anlatmaktadır.
* Gokturk harfleriyle yazılmıştır.
* Kırgızlar'a ait olduğu sanılmaktadır.