Oruc ile ilgili ayetler
Orucla ilgili ayetler

"Ey iman edenler! Sizden oncekilere olduğu gibi, size de oruc tutma yukumluluğu getirilmiştir; bu sayede kendinizi koruyacaksınız. Oruc sayılı gunlerdedir. İcinizden hasta veya yolculukta olanlar başka gunlerde tutabilirler; hasta veya yolcu olmadığı halde oruc tutmakta zorlananlar ise bir fakir doyumluğu fidye vermelidir. Daha fazlasını veren, kendine daha fazla iyilik etmiş olur; fakat yine de, eğer bilirseniz, oruc tutmanız sizin icin daha hayırlıdır" (el-Bakara 2/183-184).

Oruc tutmak, diğer ibadetlere nazaran biraz daha sıkıntılı olduğu icin Allah, orucun farz kılındığını bildirirken, psikolojik rahatlatma sağlayacak ve emre muhatap olan muslumanların yuksunmesini engelleyecek bir uslûp kullanarak, oruc tutmanın onceki ummetlere de farz kılındığını belirtmesi yanında, ayrıca orucu daha sıkıntılı hale getirmesi muhtemel iki durumu (hastalık ve yolculuk) oruc emrinin hemen peşinden gecerli mazeret olarak zikretmiştir. Bu uslûp, mesel oteki ummetlerde de bulunduğu anlaşılan namaz icin kullanılmamıştır.



Oruc riyÂnın en az karışacağı bir ibadet olduğu icin sevabı en fazla olan ibadetlerden sayılmıştır. Peygamberimiz'den nakledildiğine gore, orucun bu yonune ilişkin olarak Allah, "Oruc benim icindir; onun karşılığını ben vereceğim" (BuhÂrî, "Savm", 2, 9; Muslim, "SıyÂm", 30) buyurmuştur. Bu bakımdan oruc tutmanın sevap olarak karşılığı oldukca yuksektir. Cennetin ozel olarak oruc tutanların girmesi icin ayrılmış bulunan "reyyÂn" adlı kapısından girme hakkı (BuhÂrî, "Savm", 4) bu karşılığın mukaddimesi sayılmıştır.

Oruc, nefsin isteklerinden iradî olarak uzak durma olması yonuyle bir irade eğitimine, aclık ve susuzluğun verdiği sıkıntıya dayanma yonuyle de bir sabır eğitimine donuşmektedir. İnsanın hayatta başarılı olabilmesi icin irade hÂkimiyeti ve guclukler karşısında dayanabilme gucu de onemli bir role sahiptir. Nefsin isteklerinin kontrol altına alınmasında, ruhun arındırılıp yuceltilmesinde oruc etkili bir yoldur. Bu orucun değişik bicimlerde de olsa hemen butun din ve kulturlerde riyÂzet ve mucÂhede yolu olarak mevcut olmasını da acıklar.

Toplumsal hayatta huzursuzluklara yol acan taşkınlıklar, buyuk olcude insanın hayvanî yonunu tatmin eden maddî zevklere duşkunlukten kaynaklanır. Maddî zevk deyince de akla, yeme icme ve cinsel ilişki gibi zevkler gelir. İşte oruc, insanı maddî zevk ve şehvetler peşinde koşturan, dolayısıyla da, Allah'ın haklarına riayet edemediği icin kendisine zulmetmesine, insanların haklarına riayet edemediği icin onlara zulmetmesine sebep olan nefs-i emmÂreyi teskin etmenin de bir ilÂcı, aşırılıkları torpulemenin bir caresidir.

Oruc, yoksulların durumunu daha iyi anlamaya, dolayısıyla onların sıkıntılarını giderme yonunde caba sarfetmeye de vesile olur. "Tok, acın halinden anlamaz" atasozu de bunu ifade eder.

Orucun, dinimizde onemli bir yeri olan sabır konusuyla irtibatı da burada hatırlanmalıdır. "Namaz ve sabırla yardım isteyin" (el-Bakara 2/153) ve "Sabredenlere ecirleri hesapsız olarak tastamam verilir" (ez-Zumer 39/10) gibi Âyetler, "Oruc sabrın yarısıdır" (Tirmizî, "Da`avÂt", 86) diyen ve orucun Allah icin olup mukafÂtını da kendisinin hesapsız olarak vereceğini bildiren hadislerin ortak anlamı, orucun sabır boyutunu ve bunun fazilet ve sevabının yuksekliğini anlatır.

Butun bunlara ilÂveten orucun sağlık acısından pek cok yararları bulunduğu da uzman hekimler tarafından ifade edilmektedir. Ramazan orucu zahiren bakıldığında, bir yıl boyunca calışan vucut makinesinin dinlenmeye ve bakıma alınması gibidir. Oruc, ozellikle mide ve sindirim organlarının dinlenmesi icin iyi bir moladır.

Orucla ilgili olarak ilki kutsî hadis olmak uzere Peygamberimiz'in bazı sozleri şoyledir:

"Her bir iyilik icin on mislinden yedi yuz misline kadar karşılık olabilir; fakat oruc başkadır. Cunku oruc benim icindir ve onun ecrini ben vereceğim" (Muslim, "SıyÂm",164; Nesaî, "SıyÂm", 42).

"Kim iman ederek ve sevabını Allah'tan umarak ramazan orucunu tutarsa onceki gunahları affedilir" (BuhÂrî, "Savm", 6).

"Canımı elinde tutan Allah'a yemin ederim ki; oruclunun ağız kokusu, Allah katında misk kokusundan daha hoştur; Allah der ki: Ağzı kokan şu kul şehvetini, yemesini, icmesini benim icin terkediyor. Mademki sırf benim icin oruc tutmuş, o orucun ecrini ben veririm" (BuhÂrî, "Savm", 9; Muslim, "SıyÂm", 164).

"Oruclu icin birisi iftar ettiği vakit, oteki Rabbi ile karşılaştığı vakit olmak uzere iki sevinc vardır" (BuhÂrî, "Savm", 9).

"Oruc bir kalkandır" (BuhÂrî, "Savm", 9; Tirmizî, "ÎmÂn", 8).

Rivayet edildiğine gore sacı başı dağınık bir adam Hz. Peygamber'e gelerek,

-"Ey Allah'ın elcisi! Allah'ın beni yukumlu tuttuğu orucun miktarını soyle" demiş, Peygamberimiz "Ramazan ayını oruclu gecir" buyurmuş, adam bu defa "Bunun dışında başka oruc tutmam gerekiyor mu?" diye sormuş, Peygamberimiz de "Hayır, yukumlu olduğun başka oruc yoktur. Fakat, nÂfile olarak tutabilirsin" cevabını vermiştir. Adam aynı şekilde sorularına devam ederek zekÂt, namaz ve hac konusunda bilgiler aldıktan sonra "Sana ikramda bulunan Allah'a yemin olsun ki, bu soylenenlerden fazla bir şey de yapmam, eksik de bırakmam" diyerek cekip gitmiş, Peygamberimiz de arkasından şoyle soylemiştir: "Şayet dediğini yaparsa bu adam kurtulmuştur" (BuhÂrî, "Savm", 1; Muslim, "ÎmÂn", 9).